iPhone được cho là thiết bị đưa điện thoại thông minh trở thành xu hướng chủ đạo, nhưng Apple đã phải mất vài năm để trở thành nhà sản xuất điện thoại số một ở Bắc Mỹ. Vào thời điểm đó, đối thủ cạnh tranh của Apple không phải là Samsung mà lại là một công ty bán điện thoại thông minh trông giống một chiếc máy tính xách tay thu nhỏ.
Năm 1996, một công ty tương đối xa lạ của Canada có tên là Research in Motion (còn được gọi là "RIM") đã phát hành Inter@ctive Pager 900, một máy nhắn tin hai chiều có thể được coi là một giải pháp thay thế nhỏ gọn hơn cho điện thoại di động kiểu cục gạch của thời đại đó.
Thiết bị cũng có khả năng gửi email. Nó cung cấp màn hình 132 x 65 pixel, bàn phím QWERTY giống PC và bánh xe cuộn giống chuột máy tính. Mẫu 950 cải tiến sau đó được đổi tên thành BlackBerry do bàn phím của nó giống trái cây.
Chiếc điện thoại BlackBerry đầu tiên xuất hiện sau đó vào năm 2002, được gọi là 5810, thiết bị thực sự cần có tai nghe để hoạt động như một chiếc điện thoại. Một năm sau, RIM đã phát hành một thiết bị trông giống như một chiếc điện thoại với dòng Quark. Trong số các thông số kỹ thuật của nó có màn hình đen trắng 160 x 100 pixel, RAM 2 MB và dung lượng lưu trữ 16 MB. Đối thủ cạnh tranh chính của nó là dòng Palm Treo.
Dòng BlackBerry 7000 đã thêm màu sắc và độ phân giải cao hơn vào cuối năm đó. Dòng Charm hỗ trợ Bluetooth, với màn hình 260 x 240 hẹp hơn và sắc nét hơn, là đối thủ thực sự của điện thoại di động năm 2004.
Trước đó, hầu hết điện thoại di động đều sử dụng các công nghệ tiên đoán văn bản như T9, với mỗi phím số đại diện cho 3 hoặc 4 chữ cái theo thứ tự bảng chữ cái.
RIM đã tìm thấy điểm trung gian với công nghệ SureType: mỗi phím đại diện cho 2 chữ cái, giữ nguyên bố cục QWERTY và cải thiện đáng kể độ chính xác của dự đoán, với bánh xe cuộn cho phép cuộn trực quan hơn.
Và vào năm 2005, RIM đã cho ra mắt dòng điện thoại Electron, với phần bàn phím đẩy đủ chữ số, màn hình 320 x 240 rộng hơn và hỗ trợ nhạc chuông MP3. Một phần thành công của nó có thể là nhờ ứng dụng BlackBerry Messenger mới. Bản chất gây nghiện của tin nhắn di động đã giúp tạo ra thuật ngữ CrackBerry.
 |
Những chiếc BlackBerry đời đầu (Ảnh: Tech Spot) |
Một năm sau đó, Motorola Q dựa trên Windows Mobile đã tham gia vào cuộc đua. Tại châu Âu, dòng Eseries của Nokia bắt đầu có bàn phím QWERTY. Điện thoại có bàn phím rõ ràng đã trở thành một xu thế trong giới doanh nhân.
Sau đó vào năm 2006, dòng Pearl dựa trên SureType đã thay thế bánh xe cuộn bằng bi xoay để điều hướng giống như chuột và thêm máy ảnh, trình phát đa phương tiện và nhắn tin đa phương tiện. Năm 2007, dòng Curve đã kết hợp bi xoay với bàn phím đầy đủ. Cả hai mẫu này đều nằm trong số những mẫu đầu tiên trở thành xu hướng chủ đạo của BlackBerry, củng cố vị trí của họ trên thị trường di động.
Điện thoại BlackBerry tồn tại trong thời đại mà tin nhắn văn bản qua SMS cực kỳ phổ biến và quá trình chuyển đổi vẫn chưa diễn ra đối với các ứng dụng nhắn tin nổi bật ngày nay như WhatsApp, Facebook Messenger hoặc iMessage.
BBM hay BlackBerry Messenger là một nền tảng nhắn tin phổ biến ở nhiều quốc gia và ở một số nơi nó đã trở thành tiêu chuẩn. BBM chỉ có sẵn trên các thiết bị BlackBerry, điều này khiến nó trở thành một điểm bán hàng độc nhất cho thương hiệu. Tính độc quyền này đã giúp củng cố cộng đồng BlackBerry, vì người dùng phải sở hữu thiết bị BlackBerry để trở thành một phần của mạng nhắn tin này (người dùng tìm sẽ kết bạn với nhau bằng số "PIN").
BBM là một trong những nền tảng nhắn tin đầu tiên cung cấp thời gian thực gửi và xác nhận đã đọc, cho phép người dùng biết khi nào tin nhắn của họ đã được người khác gửi và đọc. So với tin nhắn SMS, BBM cũng tiết kiệm chi phí hơn vì bạn không bị tính phí tin nhắn. Thông thường, các gói dữ liệu BlackBerry được bán thông qua các nhà mạng được tính phí cố định cho email, nhắn tin không giới hạn và các tính năng internet khác.
Ra mắt năm 2007, iPhone trở thành đối thủ đáng gờm của BlackBerry với màn hình cảm ứng đa điểm "khủng" 3,5 inch cho phép điều khiển zoom bằng cách chụm các ngón tay lại với nhau. Tuy nhiên như vậy là chưa đủ để "hạ gục" BlackBerry. Ban đầu, iPhone là độc quyền của nhà mạng AT&T mới được đổi thương hiệu, khiến nhiều người dùng khó chuyển đổi hơn. Ngoài ra, nhiều người vẫn muốn có bàn phím vật lý chính xác hơn màn hình cảm ứng.
Có lẽ điều quan trọng nhất là RIM đã sử dụng các tiêu chuẩn mã hóa cao nhiều năm trước khi chúng có mặt trên các điện thoại khác. Điều đó làm cho các thiết bị BlackBerry trở nên hấp dẫn đối với mục đích sử dụng của doanh nghiệp và chính phủ. Tổng thống Obama nổi tiếng đã sử dụng điện thoại BlackBerry trong chiến dịch tranh cử năm 2008 của mình.
 |
Số lượng người dùng BlackBerry ở Mỹ tiếp tục tăng trong nhiều năm sau khi iPhone được giới thiệu (Ảnh: Tech Spot) |
RIM đã thực hiện hai nỗ lực song song để cạnh tranh với iPhone vào năm 2008: đầu tiên là dòng Bold, được làm bằng vật liệu đắt tiền hơn và có thông số kỹ thuật cao hơn Curve. Cả hai dòng sản phẩm đều thay thế bánh xe xoay bằng bàn di chuột quang vào năm 2009. Thứ hai là Storm, thiết bị màn hình cảm ứng đầu tiên của RIM đã thất bại thảm hại cả về ý tưởng lẫn cách thực hiện.
Storm khác biệt với iPhone nhờ công nghệ SurePress: thay vì chỉ chạm vào các nút trên màn hình, bạn cần thực sự nhấn chúng. Mặc dù đây là một sự đổi mới của BlackBerry, nhưng nó lại không được đánh giá cao vì tốc độ phản hồi cảm ứng thời điểm đó không được nhạy và độ chính xác cũng kém hơn các phím vật lý thông thường. Ngoài ra, màn hình chỉ có một cảm ứng lực nằm chính giữa máy nên độ nhạy của màn hình không được đồng đều.
Storm đã bán được 1 triệu chiếc trong vòng 40 ngày và phần lớn trong số đó đã được thay thế bởi Verizon, nhà cung cấp dịch vụ độc quyền của kiểu máy này, vì các vấn đề với cảm biến áp suất. Nhiều đơn vị thay thế cũng phải được thay thế vì lý do tương tự. Không chỉ vậy, thiết bị còn bị lỗi phần mềm trong nhiều tháng sau khi phát hành.
Storm 2, phát hành năm 2009, đã tránh được hầu hết các vấn đề của bản gốc với 4 cảm biến áp suất ở các góc màn hình và phần mềm hoàn thiện hơn. Nó cũng đã được trang bị khả năng kết nối Wi-Fi. Đến cuối năm, RIM kiểm soát 43% thị trường điện thoại thông minh ở Mỹ, so với 25% của Apple, 16% của Microsoft và 7% của Google.
Năm 2010 là một năm bước ngoặt trên thị trường di động. Apple ra mắt iPhone 4, với thân máy mỏng hơn, độ phân giải 960 x 640 tăng gấp bốn lần và camera trước với độ phân giải cao. Đồng thời, các thiết bị như Samsung Galaxy S và HTC Desire đã biến Android thành một giải pháp thay thế iPhone đáng nể và điện thoại màn hình cảm ứng trở thành tiêu chuẩn.
BlackBerry Torch 9800, ra mắt vào năm đó, thoạt nhìn giống với các mẫu Storm, nhưng có bàn phím trượt và không có SurePress. Sau khi đạt đỉnh gần 22 triệu người dùng vào khoảng tháng 9 năm 2010, số lượng người dùng BlackBerry ở Mỹ bắt đầu giảm. Trên toàn cầu, thương hiệu tiếp tục phát triển nhờ mở rộng sang các thị trường đang phát triển như Indonesia.
Vào tháng 4 năm 2011, khoảng một năm sau khi chiếc iPad đầu tiên được ra mắt, RIM đã phát hành chiếc máy tính bảng đầu tiên và duy nhất của mình: BlackBerry PlayBook, với màn hình 7 inch, khả năng ghi và phát video 1080p (qua HDMI).
Chiếc máy tính bảng này bị chỉ trích vì phụ thuộc vào điện thoại BlackBerry cho các ứng dụng lịch và email gốc, và chỉ bán chạy sau khi giảm giá mạnh. Vào thời điểm đó, iPhone đã vượt qua BlackBerry để trở thành điện thoại thông minh phổ biến nhất ở Mỹ.
Đối với các mẫu điện thoại BlackBerry mang tính biểu tượng, chúng ta có thể kể đến BlackBerry Pearl 8100 (2006), BlackBerry Curve 8300/8900 (2007/2009), BlackBerry Storm 9500 (2008), BlackBerry Bold 9700 (2009), BlackBerry Torch 9800 (2010) và BlackBerry Bold Touch 9900 (2012).
Mặc dù số lượng thuê bao BlackBerry toàn cầu đã đạt mức cao kỷ lục lên tới con số 80 triệu vào khoảng năm 2011, nhưng điều này chủ yếu là do nhu cầu cao đối với điện thoại cũ của RIM ở Châu Phi và Trung Đông. Ở các thị trường khác, BlackBerry đang mất dần thị trường vào tay các đối thủ.
Vào mùa hè năm 2011, RIM đã sa thải 2.000 công nhân, tương đương khoảng 10% lực lượng lao động của hãng. Nhiều tháng sau, vào tháng 10, Dịch vụ Internet của BlackBerry gặp phải sự cố ngừng hoạt động tồi tệ nhất từ trước đến nay, khiến hàng triệu người dùng trên khắp thế giới không thể gửi email hoặc tin nhắn BBM trong nhiều ngày. Cùng tháng đó, RIM đã công bố kế hoạch phát hành điện thoại với hệ điều hành mới dựa trên QNX - giống như BlackBerry Tablet OS được PlayBook sử dụng - thay vì BlackBerry OS cũ.
Sau đó, RIM đã thông báo rằng hệ thống mới sẽ được gọi là BlackBerry 10 chứ không phải BBX như kế hoạch do phán quyết vi phạm bản quyền. Ngay sau đó, công ty đã trì hoãn ra mắt điện thoại BB10 mới từ đầu năm 2012 đến nửa cuối năm đó. Kết quả là cổ phiếu của RIM đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2004.
Đồng thời, sự gia tăng của các ứng dụng nhắn tin đa nền tảng như WhatsApp đã nhanh chóng làm giảm mức độ liên quan của BBM. Người dùng nhanh chóng rời xa các thiết bị BlackBerry và RIM đã không phản ứng đủ nhanh để đưa BBM lên các nền tảng cạnh tranh là Android và iOS. Khi họ làm vậy thì đã quá muộn cho ứng dụng nhắn tin đã từng nổi tiếng một thời.
Đến tháng 1 năm 2012, các đồng CEO của RIM là Mike Lazaridis và Jim Balsillie đã từ chức khỏi vai trò điều hành của họ. Vào tháng 6 năm 2012, Giám đốc điều hành mới, Thorsten Heins, đã thông báo rằng điện thoại BlackBerry 10 lại bị trì hoãn đến tháng 1 năm 2013 (bản phát hành đó cuối cùng đã ra mắt).
Điện thoại BlackBerry 10 đầu tiên là Q10, với bàn phím QWERTY và Z10, không có nút vật lý ở mặt trước, thay vào đó dựa vào cử chỉ để điều hướng tương tự như những gì Apple đã làm với iPhone X vào cuối năm 2017. Bàn phím ảo của BlackBerry Z10 sẽ hiển thị các gợi ý từ bên trên các chữ cái bạn đã nhập để viết các từ đó. Với sự ra mắt của hệ thống mới, RIM đã chính thức đổi tên thành BlackBerry.
Tính năng Time Shift của máy ảnh sẽ lưu từng bức ảnh dưới dạng một đoạn video ngắn, vì vậy bạn có thể chọn khung hình yêu thích của mình, giống như Live Photos, được Apple giới thiệu vào cuối năm 2015.
Màn hình chính sẽ hiển thị các cửa sổ thu nhỏ của 8 ứng dụng gần đây nhất mà bạn đã mở và một số trong số chúng sẽ biến thành tiện ích con. Một tính năng có tên là Hub sẽ cho phép bạn trả lời tin nhắn từ tất cả các ứng dụng liên lạc của mình mà không cần khởi chạy ứng dụng đầy đủ. Bản thân BBM cũng được cải tiến để bao gồm các cuộc gọi điện thoại và video, bao gồm cả tính năng chia sẻ màn hình.
Những mẫu điện thoại mới của BlackBerry đã không đạt được doanh số bán hàng như mong đợi. Vào thời điểm đó, hầu hết những người mua tiềm năng đã là người dùng Android và iPhone, những người cần một động lực mạnh mẽ để chuyển đổi. Tiếp thị kém là một yếu tố khác, bao gồm cả quảng cáo Super Bowl chỉ cho thấy những gì Z10 không thể làm được. Vào mùa thu năm 2013, công ty đã cắt giảm thêm 4.500 việc làm, thay thế Heins bằng John Chen, người vẫn giữ vị trí CEO của BlackBerry trong gần một thập kỷ.
Vào tháng 9 năm 2014, công ty đã đạt được thành công tạm thời với một sản phẩm thích hợp: BlackBerry Passport về cơ bản là SpongeBob SquarePants tái sinh thành một chiếc điện thoại, với màn hình 1440 x 1440 và bàn phím vật lý kiêm bàn di chuột. Đợt hàng đầu tiên cháy hàng chỉ sau 2 ngày với 200.000 đơn đặt hàng trước.
Vào tháng 12 năm 2014, công ty đã phát hành BlackBerry Classic kết hợp màn hình 720 x 720 và bàn phím hình chữ nhật như trên Q10 với bàn di chuột độc lập và các phím điều hướng giống như các điện thoại BlackBerry phiên bản cũ. Đó là chiếc flagship cuối cùng chạy hệ điều hành do BlackBerry sản xuất.
BlackBerry Priv, được phát hành vào năm 2015, là thiết bị chạy Android đầu tiên của công ty, với màn hình cong 2560 x 1440, bàn phím trượt cảm ứng và các cải tiến phần mềm, bao gồm Hub và ứng dụng quản lý bảo mật và quyền riêng tư DTEK.
Khi ra mắt, Priv chạy Android 5.1.1 dù đã có phiên bản 6.0 và bị chỉ trích vì giá cao cũng như lỗi phần mềm. Đó là chiếc điện thoại cuối cùng do BlackBerry sản xuất.
Vào tháng 2 năm 2016, BlackBerry đã sa thải thêm 1.000 công nhân, tương đương 35% lực lượng lao động còn lại của hãng. Trong nửa cuối năm đó, công ty đã phát hành DTEK50 và DTEK60, là phiên bản sửa đổi của Alcatel Idol 4 và 4S của công ty Trung Quốc TCL. Đó là những chiếc điện thoại cuối cùng được BlackBerry bán ra. Chỉ với hơn 200.000 chiếc được bán ra trong Q4, thị phần toàn cầu của công ty thậm chí còn không được làm tròn lên 0,1%.
Vào năm 2017, TCL đã phát hành BlackBerry KeyOne, với bàn phím/bàn di chuột vật lý và cảm biến vân tay trên thanh Dấu cách, dưới tên BlackBerry Mobile. Đến cuối năm, nó đã bán được 850.000 chiếc. Người kế nhiệm, Key2, được phát hành vào năm sau, với một hệ thống bàn phím mới có tên "Speed".
Vào năm 2020, có thông báo rằng TCL sẽ ngừng bán điện thoại BlackBerry khi hợp đồng của họ kết thúc cùng năm đó.
Tại Indonesia, một liên doanh có tên BB Merah Putih đã phát hành BlackBerry Aurora với những mẫu điện thoại không có phím bấm vật lý vào năm 2017. Tại Ấn Độ, một công ty có tên Optiemus Infracom đã ra mắt BlackBerry Evolve và Evolve X vào năm 2018, với tỷ lệ khung hình 2:1 và cũng không có bàn phím vật lý. Cả hai công ty sau đó đều không phát hành thêm bất kỳ một mẫu BlackBerry nào khác.
Vào năm 2020, BlackBerry đã đạt được thỏa thuận với một công ty khởi nghiệp có tên OnwardMobility để phát hành điện thoại Blackberry hỗ trợ 5G. Thỏa thuận được cho là đã bị hủy bỏ vào năm 2022 và OnwardMobility đóng cửa mà không bao giờ phát hành sản phẩm.
BlackBerry hiện là công ty phần mềm chuyên về bảo mật, với hơn 3.000 nhân viên dưới quyền của Chen. Hệ điều hành QNX vốn là nền tảng cho BlackBerry 10 hiện được sử dụng trên ô tô. Điện thoại BlackBerry, giống như điện thoại thông minh có bàn phím, về cơ bản đã không còn nữa, nhưng những ý tưởng mà chúng đưa vào cuộc sống vẫn ảnh hưởng đến cách mọi người sử dụng điện thoại ngày nay.
Theo Tech Spot
