Trong những ngày qua, Trung Quốc đã liên tục lớn tiếng phản đối những tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản về Biển Đông. Phản ứng của Trung Quốc được xem là một biểu hiện của chủ trương bắt nạt của Bắc Kinh đối với các láng giềng.
Phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược CSIS tại Washington, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Tomomi Inada đã tuyên bố Tokyo sẽ "tăng cường sự can dự của mình vào Biển Đông thông qua... các chuyến hải hành tập huấn cùng với hải quân Mỹ". Bà cũng nhắc lại rằng Nhật Bản sẽ tiếp tục chương trình giúp đỡ các quốc gia ven Biển Đông tăng cường năng lực ứng phó trên biển, bằng những cuộc tập trận song phương và đa phương với các lực lượng hải quân trong khu vực.
Theo các chuyên gia, các phát biểu trên đây không chứa đựng bất kỳ điểm mới nào có thể khiến Trung Quốc nổi cơn thịnh nộ thể hiện qua những lời hù dọa được tờ báo dân tộc chủ nghĩa khét tiếng Hoàn Cầu hay Tân Hoa Xã tung ra.
James Schoff, một cựu cố vấn cao cấp về chính sách Đông Á tại Bộ Quốc phòng Mỹ, ghi nhận bà Inada chỉ nói đến các chuyến «hải hành», có nghĩa là hải quân Nhật Bản sẽ hiện diện ở Biển Đông khi đi thực hiện các nhiệm vụ quốc tế tại vùng Vịnh Aden ở châu Phi và lúc trở về, hoặc khi tham gia các chuyến ghé cảng hữu nghị trong vùng hoặc đến tập trận với các đối tác trong khu vực. Đó là những hoạt động mà hải quân Nhật Bản đã làm trước đây.
Giải thích về phản ứng hung hăng của Bắc Kinh, chuyên gia này cho rằng đó có thể là vì Trung Quốc hiện có một thành phần «muốn sử dụng phát biểu của Nhật Bản về Biển Đông để leo thang căng thẳng».
Giáo sư Trương Bạc Hối, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu châu Á-Thái Bình Dương tại Đại học Lĩnh Nam (Hong Kong), cũng phản bác một lập luận do tờ Hoàn Cầu nêu ra. Theo đó việc Nhật Bản đưa tàu vào Biển Đông sẽ bị đáp trả bằng việc Trung Quốc cho quân sự hóa các đảo nhân tạo xây dựng phi pháp ở Trường Sa. Theo nhà nghiên cứu Hong Kong, sự hiện diện của Nhật Bản tại Biển Đông tự nó không thể là động lực đáng kể cho việc Trung Quốc tăng cường quân sự hóa các hòn đảo mới được bồi đắp trong tay Bắc Kinh.
Điều nguy hiểm, theo chuyên gia này, là những phản ứng thái quá của lực lượng Trung Quốc. Bên cạnh khả năng hải quân Trung - Nhật xung đột với nhau, còn có kịch bản tàu Trung Quốc đâm vào tàu Nhật Bản hay tìm cách chặn đường đối phương.
Nguy cơ nói trên, theo chuyên gia Trương Bạc Hối là hoàn toàn có thể vì Trung Quốc e dè Mỹ chứ không sợ Nhật. «Trung Quốc chưa làm gì để chống lại tàu Mỹ vào tuần tra Biển Đông, nhưng tàu Nhật lại là chuyện khác», ông Trương nói.
Theo giới quan sát, Trung Quốc đã lợi dụng phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản để thổi phồng vấn đề và lên tiếng hù dọa, không chỉ Nhật Bản, mà tất cả các láng giềng khác đang có tranh chấp chủ quyền với Bắc Kinh tại Biển Đông. Nhật Bản còn là một mục tiêu lý tưởng vì lẽ cùng với Úc và Mỹ, Nhật Bản nằm trong số ba nước đầu tiên đã lên tiếng khẳng định là phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực La Haye về Biển Đông mang tính chất ràng buộc, yêu cầu Trung Quốc phải tuân thủ.
