Thông tin trên được BS Nguyễn Ngọc Uyển (Khoa Cấp cứu Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) cho biết vào sáng nay, 19/12.
Nhiều người trẻ đột quỵ
Trường hợp điển hình là ngay trong đêm 6/12/2024, khi bắt đầu đợt không khí lạnh gần nhất, anh Đ.V.Đ (45 tuổi, ở Hà Nội) mặc dù không có tiền sử bệnh lý, đã phải cấp cứu trong tình trạng hôn mê sau khi tắm khuya.
Kết quả chẩn đoán cho thấy xuất huyết não với khối máu 90 cm³, nên bệnh nhân phải phẫu thuật mở sọ để giải ép áp lực não. Sau gần 2 tuần, bệnh nhân vẫn phải điều trị tích cực, thở máy, tiên lượng rất nặng.
Mới đây nhất là bệnh nhân N.X.K (42 tuổi, Hải Dương) sau khi tắm vào đêm 17/12/2024, đã đột ngột bị đau đầu, ý thức chậm dần và đi vào hôn mê. Mặc dù đã được sơ cứu tuyến trước và chuyển đến Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 vào giờ thứ 3, vẫn trong “thời gian vàng” và được các bác sĩ hồi sức cấp cứu tích cực, nhưng tổn thương đột quỵ chảy máu não quá nặng, bệnh nhân vẫn hôn mê sâu không còn khả năng cứu chữa.
“Cả 2 trường hợp trên đều là những người khá trẻ, không có bệnh mạn tính, tai biến xảy ra sau khi tiếp xúc với lạnh đột ngột, để lại di chứng nặng nề và đe dọa tính mạng người bệnh. Điều đáng tiếc này có thể không xảy ra nếu chúng ta biết cách phòng tránh hợp lý”, BS Nguyễn Ngọc Uyển nhấn mạnh.
Theo BS Uyển, thời tiết lạnh không chỉ gây co thắt mạch máu làm tăng huyết áp, mà còn tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, dẫn đến cả đột quỵ do xuất huyết não và nhồi máu não. Đặc biệt, thói quen tắm khuya khá phổ biến ở Việt Nam đã trở thành nguyên nhân gây ra nhiều trường hợp đáng tiếc.
Vì sao mùa lạnh dễ bị đột quỵ?
BS Thái Đàm Dũng (Khoa Cấp cứu Tổng hợp Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) cho biết thêm: Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy việc tiếp xúc với lạnh là yếu tố nguy cơ thúc đẩy sự gia tăng đột quỵ não, cả đột quỵ chảy máu não và đột quỵ nhồi máu não.
Một số nguyên nhân được chỉ ra:
- Sự thay đổi thời tiết theo mùa và nhiệt độ tác động tới các yếu tố nguy cơ đột quỵ như tăng huyết áp, tăng đường huyết, tăng lipid máu, rung nhĩ, làm gia tăng nguy cơ đột quỵ.
- Co thắt mạch máu: Có mạch ngoại vi và tăng huyết áp đột ngột thoáng qua sau khi tiếp xúc với lạnh có thể gây vỡ mạch máu não, gây đột quỵ xuất huyết não. Điều này lý giải cho hiện tượng đột quỵ xuất huyết não thường cao nhất vào ngày đầu tiếp xúc với lạnh.
- Hiện tượng co mạch giúp giữ cơ thể không mất nước cũng làm tăng độ nhớt của máu. Nhiệt độ giảm làm cơ thể tăng sản xuất hồng cầu và tiểu cầu để tăng sự trao đổi chất của cơ thể, dẫn đến hình thành cục máu đông, từ đó tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu dẫn đến nhồi máu não. Điều này lý giải cho hiện tượng đột quỵ nhồi máu não thường xảy ra sau vài ngày tiếp xúc với lạnh.
Dấu hiệu nhận biết đột quỵ
Các chuyên gia chỉ ra dấu hiệu đột quỵ dựa theo nguyên tắc FAST:
F (Face - Mặt): Khuôn mặt lệch, tê hoặc yếu một bên.
A (Arms - Tay): Yếu hoặc không nâng được một bên tay.
S (Speech - Lời nói): Nói khó, nói lắp hoặc không hiểu lời nói.
T (Time - Thời gian): Cấp cứu ngay lập tức, vì thời gian vàng trong 6 giờ đầu quyết định hiệu quả điều trị.
Ngoài ra, cũng cần chú ý đến các triệu chứng khác như đau đầu dữ dội, chóng mặt, mất thị lực hoặc mất thăng bằng đột ngột,…
Làm gì khi gặp người bị đột quỵ mùa lạnh?
BS Nguyễn Ngọc Uyển lưu ý: Khi bệnh nhân có các dấu hiệu đột quỵ, cần gọi cấp cứu ngay hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời, hạn chế các di chứng.
Nếu bạn không phải nhân viên y tế, trong quá trình chờ cấp cứu, không nên tự ý cho người bệnh sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, vì một số loại thuốc sẽ làm tình trạng xuất huyết não nghiêm trọng hơn, các biến chứng nặng nề hơn, tăng nguy cơ tử vong.
Đặc biệt, không chích máu ngón tay người bệnh; không cử động, lắc người bệnh; không cho người bệnh ăn hay uống để tránh sặc,… Người nhà cũng không nên cạo gió, nặn chanh vào miệng. Đây là những quan niệm sai lầm, không hỗ trợ gì cho người bị đột quỵ.
Với người bị đột quỵ mùa lạnh, nên để nằm nghiêng một chỗ, nới lỏng quần áo, để mặc quá chật. Ghi lại thời gian người bệnh có dấu hiệu đột quỵ cũng như các triệu chứng của người bệnh để cung cấp cho nhân viên y tế.
Cách phòng ngừa đột quỵ
Các chuyên gia của Bệnh viện Trung ương Quân đội khuyến cáo: Đột quỵ là căn bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh được, bằng việc:
Giữ ấm cơ thể, nhất là vùng đầu và cổ trong mùa lạnh rất quan trọng. Việc thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể gây sốc nhiệt;
Kiểm soát huyết áp, đo huyết áp định kỳ, nhất là với người có tiền sử tăng huyết áp.
Ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế chất béo, đường, muối giúp phòng đột quỵ.
Vận động thường xuyên, tăng cường hoạt động thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày để hỗ trợ tim mạch và tuân theo nguyên tắc không hoạt động quá sức. Bởi khi trời lạnh, cơ thể chúng ta phải gắng sức hơn bình thường nhằm giữ nhiệt độ cơ thể ổn định. Do vậy, việc đi bộ nhanh hơn bình thường gặp khi gió lạnh thổi vào mặt và cơ thể cũng đã là gắng sức.
Hạn chế rượu bia, thuốc lá vì các chất này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.
Khám sức khỏe định kỳ để chủ động tầm soát, phát hiện sớm và điều trị kịp thời các yếu tố nguy cơ đột quỵ.
AI hỗ trợ chẩn đoán, điều trị bệnh nhân đột quỵ tốt hơn
Hội nghị Đột quỵ Quốc tế: Diễn đàn khoa học cập nhật các thành tựu về phòng ngừa, điều trị đột quỵ
Trung tâm Đột quỵ thêm nhiều phòng bệnh, tăng cơ hội sống cho nhiều bệnh nhân
