Bảo vệ dữ liệu và xây dựng niềm tin với độc giả
Trong bối cảnh chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) đang tác động mạnh mẽ tới tương lai báo chí, bà Nguyễn Quỳnh Trâm, Tổng giám đốc Microsoft Việt Nam, nhấn mạnh vai trò của báo chí trong việc hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ uy tín để bảo vệ dữ liệu và nâng cao hiệu quả truyền thông.
Trao đổi riêng với VietTimes, bà Trâm chia sẻ góc nhìn về cách ngành báo chí có thể tận dụng công nghệ AI an toàn, đồng thời khuyên các tòa soạn cân nhắc phối hợp với các doanh nghiệp uy tín, đủ năng lực để đảm bảo an ninh dữ liệu và xây dựng niềm tin với công chúng.
Bà Trâm gợi ý AI giúp các nhà báo tiết kiệm thời gian, tăng năng suất và nâng cao sự sáng tạo để kết nối với độc giả. Đồng thời, AI cải thiện trải nghiệm của độc giả bằng cách cá nhân hóa nội dung theo cách thức và sở thích cá nhân, từ đó tăng cường sự tương tác và giữ chân độc giả.
Không giống như các doanh nghiệp, việc áp dụng AI trong sản xuất nội dung cho báo chí và truyền thông có những đặc thù riêng, đòi hỏi người dùng phải có sự sáng tạo và tư duy phản biện sâu sắc.
AI có thể hỗ trợ nhà báo ở nhiều khía cạnh như phân tích dữ liệu, gợi ý bố cục bài viết hoặc thậm chí tạo nội dung dự thảo ban đầu. Tuy nhiên, các nhà báo vẫn luôn cần có khả năng phân tích, xác minh thông tin và đảm bảo độ chính xác của nội dung, tránh sao chép và thể hiện đúng bút pháp của mình. Đặc biệt trong báo chí, việc sử dụng AI càng phải được hướng dẫn bởi các nguyên tắc đạo đức và chuyên môn.
Thực tế, các tòa soạn ở Việt Nam đã ứng dụng AI từ nhiều năm, như sử dụng thuật toán để tự động hóa việc phân phối nội dung, phân tích dữ liệu độc giả, hoặc tổng hợp các bản tin tài chính, phân tích thể thao dựa trên dữ liệu có cấu trúc. Tuy nhiên, làn sóng AI tạo sinh (Generative AI) mới thực sự bùng nổ gần đây, mở ra khả năng sáng tạo nội dung mới mẻ và linh hoạt hơn.
Theo lãnh đạo Microsoft Việt Nam, AI tạo sinh cho phép cả những nhà báo không có kỹ năng công nghệ chuyên sâu cũng có thể tận dụng AI trong công việc hàng ngày, từ việc phác thảo ý tưởng, tổng hợp thông tin, viết nháp, đến chỉnh sửa nội dung.
Tuy vậy, theo bà Trâm, việc thực hiện các tác phẩm báo chí không chỉ giới hạn ở các nhiệm vụ có thể tự động hóa, vì khán giả và độc giả luôn đòi hỏi độ chính xác cao, sự sáng tạo, tính nhân văn và mong muốn có được một cảm giác đặc biệt và kết nối với người viết. Đây là những điều mà AI chưa thể đạt được.
"Mặc dù rất thông minh, AI vẫn chỉ là một công cụ trong khi giá trị của báo chí nằm ở việc hiểu con người, kể chuyện, phân tích và kết nối một cách lâu dài với độc giả", bà Quỳnh Trâm nói.
Các nhà báo cần có tư duy mở, sẵn sàng thay đổi và học hỏi. Họ nên chủ động khai thác "trí tuệ" của AI trong công việc hàng ngày, kết hợp hài hòa việc sử dụng AI kết hợp với sự sáng tạo, nhạy bén với sở thích của độc giả, tư duy phản biện và đạo đức nghề nghiệp.
Mặc dù AI có thể hỗ trợ các nhà báo trong nhiều khía cạnh của công việc, chính các nhà báo phải là người điều khiển, xác minh tính xác thực của nội dung do AI cung cấp, không vi phạm bản quyền và đảm bảo tính nhân văn trong thông điệp truyền tải.
Nhà báo giỏi phải biết đặt câu lệnh AI chính xác
“Khác với cách làm báo truyền thống, nhà báo chuyển dần từ việc ưu tiên thời gian cho việc viết bài sang quản lý nội dung, đặt câu lệnh chính xác để hướng dẫn AI tạo ra nội dung phù hợp và đưa góc nhìn chuyên môn sáng tạo, độc đáo của mình”, PGS Nguyễn Văn Thăng Long, Phó Chủ nhiệm bộ môn Truyền thông chuyên nghiệp, Đại học RMIT Việt Nam trao đổi riêng với VietTimes.
Theo phân tích của PGS Long, với các việc được xử lý bởi AI, nhà báo sẽ có nhiều thời gian cho nội dung chuyên sâu, phỏng vấn chuyên gia, tổng hợp các ý kiến có chuyên môn cao hơn thay vì dành quá nhiều thời gian cho các tác vụ thường nhật như viết bài và tạo các nội dung lặp đi lặp lại.
Theo PGS Long, AI có thể hỗ trợ nhà báo trong việc tóm tắt các tài liệu đồ sộ, có thời gian kéo dài, giúp họ nắm bắt nội dung cốt lõi, từ đó có thể cập nhật thêm các diễn tiến của sự việc với nội dung hấp dẫn và văn phong chuyên nghiệp nhằm thu hút độc giả. AI cũng hỗ trợ phân tích hành vi độc giả, tìm hiểu các nội dung thường được họ quan tâm, từ đó đề xuất "cá nhân hóa" nội dung thứ cấp từ bài viết gốc của nhà báo.
Do yêu cầu công bố nội dung trên đa nền tảng mạng xã hội, trang tin tức, AI nên được sử dụng để tạo ra các bản tóm tắt tin tức ngắn gọn, hay phát triển thêm, cung cấp cho độc giả cái nhìn tổng quan nhanh chóng mà không làm mất đi thông tin cần thiết. Với nội dung cô đọng một cách hiệu quả, AI còn giúp nhà báo có thể tối ưu hoá từ khoá (SEO) để các thuật toán của Google hay của chính AI có thể dễ dàng nhận ra và nâng cao thứ hạng tìm kiếm bằng Google hay phần mềm AI cho bài báo của mình.
Hơn nữa, với các nội dung được lặp đi lặp lại theo thời gian và cần phân tích dữ liệu đơn giản, như diễn giải các thông tin thể thao, tài chính, thời tiết, hướng dẫn đi lại, AI có thể hỗ trợ nhà báo sản xuất các dạng nội dung đó một cách nhanh chóng, chuyên nghiệp.
“AI giải phóng nhà báo khỏi các công việc ít cần sáng tạo, cho phép họ tập trung vào các tác nghiệp chuyên sâu, dành thời gian đi phỏng vấn chuyên gia, tìm hiểu thêm tài liệu khác và phát triển các câu chuyện điều tra sâu sắc hơn”, PGS Nguyễn Văn Thăng Long nêu quan điểm.
Nên ‘hoà nhập chứ không hoà tan’, nhà báo dùng AI làm một công cụ tăng cường khả năng tạo nội dung, chứ không phó thác công việc cho AI.
Khi nhà nhà người người biết dùng AI để tạo ra các nội dung nhàm chán giống nhau, thì nhà báo với góc nhìn chuyên nghiệp, tư duy phản biện cao và sự sáng tạo độc đáo trong cách viết bài sẽ tạo sự khác biệt về nội dung, kèm các câu chuyện bên lề. Đó là những yếu tố thiết yếu của báo chí chất lượng cao để thu hút độc giả thời đại AI.
