|
|
| Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance bên trong Phòng Bầu dục hôm 28/2. Ảnh: Vanity Fair. |
Bên trong, một cảnh tượng đáng chú ý đang diễn ra. Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống J.D. Vance bắt đầu mắng mỏ vị khách của họ, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Vụ việc đánh dấu sự sụp đổ chưa từng thấy về mối quan hệ toàn cầu quan trọng trước sự chứng kiến của giới truyền thông.
Đối với những người ủng hộ Ukraine, khoảnh khắc này rõ ràng là thảm họa: Mọi thứ trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo đã đi chệch chỉ trong khoảng 10 phút.
Tuy nhiên, nhiều người cho rằng kết quả này đã được dự đoán từ trước. Quả thực, trước khi diễn ra các cuộc đàm phán – dự định sẽ đạt đến đỉnh điểm bằng việc ký kết một thỏa thuận mới về khoáng sản đất hiếm giữa Mỹ và Ukraine – nhiều đồng minh của họ đã tự hỏi rằng liệu nó sẽ mang lại kết quả đáng mừng hay kết thúc trong thảm họa.
Ông Zelensky đã được chuẩn bị trước cho cuộc gặp với ông Trump, người được cho là dễ bị xu nịnh và rất nhạy cảm với cách mà người khác đối xử với ông. Tổng thống Ukraine được cảnh báo phải tập trung hoàn toàn vào thỏa thuận khoáng sản và tránh bị lôi kéo vào một cuộc khẩu chiến.
“Sáng nay tôi đã nói với ông ấy rằng, ‘Đừng mắc câu. Đừng để giới truyền thông hay bất kỳ ai lôi ông vào cuộc tranh cãi với Tổng thống Trump. Những gì ông làm hôm nay là thiết lập lại mối quan hệ”, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, người nằm trong nhóm thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa và Dân chủ đã gặp ông Zelensky trước khi ông đến Nhà Trắng, kể lại.
Các nhà lãnh đạo châu Âu khác đến Nhà Trắng trước đó cũng đưa ra hướng dẫn riêng cho ông Zelensky, bao gồm cả Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người đã thành công trong cách tiếp cận ông Trump. Ông Zelensky được nhắc nhở rằng hãy cân bằng giữa khen ngợi và phản kháng.
Vẫn còn những người khác - bao gồm cả một số quan chức Mỹ - đã cố gắng ngăn cản ông Zelensky thực hiện chuyến đi tới Washington, tin rằng vẫn cần phải làm việc để củng cố mối quan hệ vốn đã trở thành thù địch.
Tuy nhiên, vào thời điểm ông Zelensky tiến vào cổng Nhà Trắng hôm 28/2, ít ai có thể dự đoán được 139 phút tiếp theo sẽ bùng nổ đến mức nào – mặc dù một số người đã phát hiện ra những dấu hiệu rắc rối ngay từ lúc đầu.
Lời bình luận mỉa mai
Bước ra từ chiếc SUV màu đen với bộ đồng phục tiêu chuẩn của mình – áo sơ mi và quần quân đội tẻ nhạt – ông Zelensky không tin rằng có bất kỳ căng thẳng nào sẽ xảy ra với ông Trump, người đã đi qua các sảnh của Cánh Tây để chào đón ông.
Nhưng một số quan chức Mỹ theo dõi từ xa đã nhận thấy một vấn đề: trang phục của ông Zelensky.
“Ồ, ông đã mặc quần áo đầy đủ rồi”, ông Trump nói với vẻ mỉa mai khi chào ông Zelensky và bắt tay ông.
Trước khi cuộc họp tại Phòng Bầu dục chuyển thành một cuộc khẩu chiến, ông Zelensky đã được một phóng viên từ một cơ quan truyền thông cánh hữu - được Nhà Trắng lựa chọn kỹ càng để có mặt trong phòng - hỏi tại sao ông không mặc vest trong văn phòng cấp cao nhất của nước Mỹ.
“Tôi sẽ mặc trang phục như vậy sau khi cuộc chiến này kết thúc, vâng”, ông Zelensky trả lời bằng tiếng Anh. “Có lẽ thứ gì đó giống như của bạn, vâng, có thể thứ gì đó tốt hơn. Tôi không biết, chúng ta sẽ thấy. Có lẽ một cái gì đó rẻ hơn. Cảm ơn".
Có lẽ đã rút ra bài học từ chuyến thăm của các nhà lãnh đạo nước ngoài đến Nhà Trắng trước ông trong tháng qua, ông Zelensky đã không đến tay trắng. Ông mang theo chiếc đai giải đấu UFC mà võ sĩ người Ukraine Oleksandr Usyk giành được vào năm ngoái.
Chiếc đai lưng vàng đầy màu sắc, được đặt trên một trong những chiếc bàn ở cuối khi hai nhà lãnh đạo nói chuyện, không được nhắc đến trong suốt cuộc đàm phán. Nó lấp lánh dưới ánh đèn.
Trong 40 phút đầu tiên của cuộc đàm phán, ông Trump không tỏ ra gay gắt với ông Zelensky, thay vào đó thảo luận về thỏa thuận khoáng sản mà họ dự định ký vào cuối ngày.
Thật vậy, trên lầu trong Phòng Đông, một chiếc bàn gỗ dài đã được chuẩn bị cho buổi lễ ký kết, với 4 chiếc ghế dành sẵn cho những người ký kết.
Phó Tổng thống Mỹ lên tiếng
Sau một khoảng thời gian hầu như im lặng, Phó Tổng thống J.D. Vance bắt đầu lên tiếng: “Đợi đã. Tôi muốn trả lời câu hỏi này”, để chứng minh cho những nỗ lực của ông Trump trong việc chấm dứt xung đột.
Ông nói: “Con đường dẫn đến hòa bình và thịnh vượng có thể là tham gia vào ngoại giao”.
Đó cũng là thời điểm mọi thứ đi chệch hướng.
Ông Zelensky nổi giận – bản thân ông không quen với những lời chỉ trích công khai sau 3 năm được phương Tây ủng hộ nhiệt tình –chỉ ra những lệnh ngừng bắn mà ông cho rằng Nga đã phá vỡ trong quá khứ.
“Ông đang nói đến kiểu ngoại giao nào vậy, JD? Cái gì, ông có cái gì, ý ông là gì?”, ông Zelensky hỏi một cách hoài nghi.
“Tôi đang nói về kiểu ngoại giao sẽ chấm dứt sự tàn phá đất nước của ông”, ông Vance trả lời từ chỗ ngồi trên ghế sofa cạnh ông Trump.
Mọi chuyện dần trở nên tồi tệ hơn kể từ đó.
“Tôi nghĩ thật thiếu tôn trọng khi ông vào Phòng Bầu dục để cố gắng phàn nàn về vấn đề này trước giới truyền thông Mỹ”, ông Vance nói với giọng khiển trách gay gắt. “Ông nên cảm ơn Tổng thống vì đã cố gắng chấm dứt cuộc xung đột này”.
Khi ông Zelensky cố gắng - có phần không thành công - để nói một câu, ông Trump đã nổi giận.
“Bây giờ ông không có quân bài”, ông Trump gầm lên, nói ngay trước mặt ông Zelensky khi phản đối. “Ông đang đánh cược với mạng sống của hàng triệu người. Ông đang đánh bạc với Thế chiến III”.
Vài phút sau, ông Trump đuổi giới truyền thông ra khỏi phòng.
Phái đoàn Ukraine bị đuổi, ông Trump giận dữ
Phái đoàn Ukraine tỏ ra hết sức bối rối - bao gồm cả Đại sứ Ukraine tại Washington Oksana Markarova, người đã ngừng ghi chép trong cuộc họp và chỉ gục đầu vào tay – và rời Phòng Bầu dục để tập hợp lại trong Phòng Roosevelt, ngay cuối hành lang.
Trò chuyện với các cố vấn chủ chốt của mình để đánh giá tình hình, bao gồm ông Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, ông Trump tỏ ra tức giận và nói rằng ông cảm thấy không được tôn trọng trước giọng điệu của ông Zelensky.
“Ông Zelensky đã chơi sai hết mức có thể. Ông ta đến Phòng Bầu dục với hành động như một gã cứng rắn. Mọi người trong phòng đều cảm thấy bị xúc phạm”, một quan chức Mỹ nói. “Bây giờ ông Zelensky sẽ phải tự mình tìm ra cách giải quyết vấn đề này. Chúng tôi không thể sửa chữa cho ông ấy”.
Một quan chức Nhà Trắng cho biết cuối cùng Tổng thống đã quyết định rằng ông Zelensky “không có đủ khả năng để đàm phán”. Ông chỉ đạo ông Rubio và cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz chuyển thông điệp tới phái đoàn Ukraine đang chờ đợi gần đó: Đã đến lúc ông Zelensky phải rời đi.
“Ở đây thời gian không đứng về phía các bạn”, ông Waltz nói với Fox News hôm 1/3, kể lại cuộc trò chuyện của ông với ông Zelensky. “Thời gian không đứng về phía ông trên chiến trường. Thời gian không đứng về phía ông xét về tình hình thế giới, và quan trọng nhất là viện trợ của Mỹ và sự khoan dung của người nộp thuế không phải là vô hạn”.
Quan chức Nhà Trắng cho biết phía Ukraine phản đối và nói rằng họ muốn tiếp tục đàm phán. Nhưng yêu cầu đã bị từ chối.
Rời đi trong lặng lẽ
Khi những đĩa salad, thịt gà và kem brûlée đã được chuẩn bị sẵn cho bữa trưa – được xếp trên xe đẩy ở hành lang bên ngoài văn phòng thư ký báo chí – vẫn chưa được động tới, phái đoàn Ukraine đã được hướng dẫn rời đi.
Sự việc diễn ra trong khoảng thời gian chưa đầy 3 giờ đồng hồ.
Đoàn xe của ông Zelensky rời cổng Nhà Trắng lúc 1:42 chiều 28/3 mà không có sự phô trương hay đưa tiễn. Ông được đưa đi một đoạn ngắn đến khách sạn Hay Adams, nơi ông và các cố vấn đang ở.
Chưa đầy một giờ sau, ông gửi tin nhắn trên mạng xã hội bày tỏ lòng biết ơn tới nước chủ nhà: “Cảm ơn nước Mỹ, cảm ơn sự ủng hộ của các bạn, cảm ơn vì chuyến thăm này”. Ông nói thêm: “Ukraine cần hòa bình công bằng và lâu dài và chúng tôi đang nỗ lực hết mình vì điều đó”.
Các đồng minh của Trump lên tiếng
Vào thời điểm đó, Nhà Trắng vốn đang tìm cách đạt được thỏa thuận với Ukraine đã đột ngột thay đổi hướng đi và tìm cách biến màn náo động ngoại giao thành thời điểm tăng cường sức mạnh, bằng cách phát động một đòn tấn công quan hệ công chúng bất thường.
“Tổng thống Trump và Phó Tổng thống Vance đang đứng lên bảo vệ người Mỹ”, Nhà Trắng cho biết trong tuyên bố đầu tiên vào chiều thứ Sáu. Vài giờ sau, một tin nhắn khác được gửi đi với những lời ủng hộ từ các thành viên nội các của Trump.
“Amen, thưa Tổng thống”, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nói.
Ông Graham, một đồng minh thân cận của ông Trump, người đã gặp ông Zelensky trước đó trong ngày, bước tới các máy quay bên ngoài Cánh Tây. Ông kêu gọi ông Zelensky xin lỗi hoặc cân nhắc việc từ chức.
“Tôi chưa bao giờ tự hào về Tổng thống (Trump) hơn thế”, ông Graham nói.
Trong khi đó, bên trong Phòng phía Đông của Nhà Trắng, nơi tổ chức cuộc họp báo cho ông Trump và ông Zelensky đã bị dỡ bỏ. Một chiếc bàn lớn dành cho hai nhà lãnh đạo ký thỏa thuận, trên phông nền có ba lá cờ Ukraine và ba lá cờ Mỹ, đã được chuyển đi.
Trong vài giờ tiếp theo, ông Trump làm việc bên trong Cánh Tây cùng các nhân viên của mình. Người ta nhìn thấy ông ở Phòng Bầu dục cùng với Susie Wiles, chánh văn phòng của ông và các cố vấn khác trước khi ông rời Nhà Trắng vào cuối tuần.
Chiếc trực thăng chuyên cơ đang chờ đợi, nhưng ông Trump vẫn dừng lại để nói chuyện một lần nữa, cố gắng ghi dấu ấn của mình về những diễn biến đáng chú ý trong ngày.
“Ông ấy đang tìm cách tiếp tục chiến đấu, chiến đấu, chiến đấu”, ông Trump nói với các phóng viên ở Bãi cỏ phía Nam. “Chúng tôi đang tìm cách chấm dứt sự hy sinh”.
Khi được hỏi liệu ông có muốn ông Zelensky từ chức hay không, ông Trump từ chối trả lời trực tiếp mà chỉ nói: “Tôi muốn ai đó sẽ mang lại hòa bình”.
Một ngày giông bão ở Washington đã kết thúc khi ông Trump lên chiếc Không lực Một và bay đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của mình vào cuối tuần. Ngay sau khi cất cánh, ông Zelensky đã xuất hiện trên Fox News để tham gia một cuộc phỏng vấn mà ông Trump đã theo dõi trên máy bay của Tổng thống.
Ông Zelensky cho biết ông không tin rằng mình nợ ông Trump một lời xin lỗi về việc đã xảy ra trong Phòng Bầu dục, nhưng bày tỏ sự hối tiếc vì tất cả đã được phát sóng trên truyền hình cho cả thế giới xem.
“Tôi nghĩ nó không tốt”, ông Zelenksy nói với Fox News. “Tôi nghĩ nó không tốt”.
Tuy nhiên, ông cho biết ông tin rằng mối quan hệ của ông với ông Trump và nước Mỹ sẽ được duy trì.
“Người của ông đã giúp cứu người dân của chúng tôi”, ông Zelensky nói. “Chúng tôi rất, rất biết ơn”.