Thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng trôi nổi bán tràn lan trên Facebook

Khi vụ án VN Pharma buôn bán thuốc chữa ung thư giả khiến cộng đồng xã hội rất phẫn nộ, nhưng thực tế trên mạng xã hội từ nhiều năm nay thực phẩm chức năng, thuốc chữa bệnh được bán tran lan dưới mác hàng xách tay từ các nước tư bản như Nhật, Hàn Quốc, châu Âu, Mỹ và Canada.

Vào thời điểm các vấn đề về thuốc chữa bệnh gây nhiều tranh cãi, đội ngũ chuyên gia của công ty Bảo Minh IM đã làm một nghiên cứu nhanh và đã chỉ ra 37.849 tương tác liên quan đến việc rao bán thuốc, thực phẩm chức năng hay dược phẩm làm đẹp không rõ xuất xứ nguồn gốc được đăng tràn lan trên Facebook.

Theo số liệu từ hệ thống SocialBeat được phân tích bởi đội ngũ chuyên gia của Bảo Ninh IM, hơn một nửa trong số đó là thông tin rao bán về thực phẩm chức năng giúp giảm cân; gần 25% nội dung là quảng cáo các viên nén, viên nang, kem, gel làm đẹp da, trị nám, tàn nhang và trắng mịn; 15% rao bán viên uống được đăng là từ nước ngoài: Nhật, Nga hay kem massage Thái Lan giúp cải thiện các vòng của chị em; số còn lại là quảng cáo các thảo dược như trà mát gian, giải độc, thanh lọc cơ thể…

Trả lời phỏng vấn ICTnews mới đây, người phát ngôn của Facebook khẳng định: “Chúng tôi nghiêm cấm mọi nỗ lực của các đại lý kinh doanh trái phép trong việc mua, bán hoặc giao dịch các loại thuốc bán theo đơn, cần sa, vũ khí hoặc đạn dược”. Như vậy, mặc dù chính sách của Facebook không cho quảng cáo thuốc bán theo đơn, nhưng thực tế hệ thống của SocialBeat đã ghi nhận được rất nhiều các loại thuốc đặc trị ung thư, não, xương khớp cũng được đăng tải với nhiều thương hiệu khác nhau như: Tasigna,Wellness Pack Oriflame, Red Clover Plus, Cprise, Fucoida…

Không chỉ có thế, rất nhiều trang Facebook còn rao bán cả các loại thuốc chữa bệnh được nhập về Việt Nam qua đường xách tay như: Thuốc ho Prospan nhận khẩu từ Đức, thuốc chống hăm trẻ em, thuốc bôi muỗi trẻ em nhập khẩu từ Nhật. Rất nhiều trang Fanpage còn có cả trang web riêng để bán hàng online với số lượng lớn và thường xuyên chạy quảng cáo trên Facebook.

Một trang bán hàng thực phẩm chức năng ngày 20/9/2017.

Thực phẩm chức năng xách tay được rao bán như thuốc chữa bệnh.

Thuốc chữa ho cho trẻ em xách tay từ Đức được rao bán.

Theo các quy định hiện hành của Việt Nam, sữa và thực phẩm bổ sung cho trẻ em, thực phẩm chức năng là mặt hàng kinh doanh có điều kiện, khi quảng cáo các sản phẩm này trên các phương tiện truyền thông phải được Cấp giấy xác nhận nội dung quảng cáo đối với các loại thực phẩm chức năng, thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế.

Các tiêu chuẩn về lưu hành thuốc chữa bệnh còn được quy định ngặt nghèo hơn, thuốc chữa bệnh khi được nhập khẩu hay sản xuất trong nước phải được Cục Quản lý Dược kiểm định chặt chẽ với nhiều tiêu chuẩn và cấp số đăng ký mới được lưu thông vào trong các nhà thuốc hay bệnh viện. Nội dung và hình ảnh quảng cáo thuốc cũng phải được cấp Giấy phép phê duyệt nội dung bởi cơ quan quản lý của Bộ Y tế.

Nhưng trên môi trường mạng xã hội như Facebook, YouTube hiện nay chủ các shop bán hàng thường dùng kênh Facebook để quảng cáo, bán hàng trực tiếp tới người sử dụng mà không bị kiểm duyệt về chất lượng sản phẩm, cũng như nội dung quảng cáo trên Facebook.

Theo chuyên gia của Bảo Ninh IM, rất nhiều bài đăng về quảng cáo thuốc xách tay và thực phẩm chức năng, sữa xách tay có dấu hiệu chạy quảng cáo trên Facebook. Dấu hiệu nhận diện rõ nhất là trong các post bán hàng bình thường chỉ có 50-100 lượt tương tác (like, share, bình luận) thì đột nhiên trong trang đó lại có bài có lượt tương tác cao hơn gấp hàng trăm, hàng nghìn lần hoặc lượt tương tác còn cao hơn gấp mấy lần số người theo dõi trang đó. Điều này lý giải cho các trang đó đã chạy quảng cáo trên Facebook hoặc dùng thủ thuật để tăng lượt tương tác. “Bảo Minh IM đã phát hiện rất nhiều trang quảng cáo thuốc và thực phẩm chức năng xách tay, không rõ nguồn gốc được chạy quảng cáo trên Facebook”, chuyên gia của Bảo Minh IM khẳng định.

Trả lời phỏng vấn ICTnews mới đây, đại diện Cục Quản lý thị trường (Bộ Công hương) cho hay, thực tiễn cho thấy công tác đấu tranh chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ở thị trường truyền thống đã rất khó khăn, công tác kiểm soát và xử lý vi phạm trong hoạt động thương mại điện tử còn gặp nhiều khó khăn hơn.

Kết quả điển hình xử lý vi phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử rất khiêm tốn so với thực trạng diễn ra thị trường. Theo số liệu của Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội, từ năm 2013 đến 8/2017 kiểm tra 147 vụ; xử lý 147 vụ; xử phạt vi phạm hành chính tổng số tiền 2,913 tỷ đồng. Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM năm 2013 đến 8/2017 kiểm tra 283 vụ; xử lý 283 vụ; xử phạt vi phạm hành chính tổng số tiến 5,029 tỷ đồng.

Vị lãnh đạo này cũng cho hay, khó khăn nhất hiện nay là kiểm soát thực tế hàng hóa bán trực tuyến, khi chưa có giao dịch thì cơ quan thực thi gặp rất nhiều khó khăn để kiểm tra hàng hóa thực tế (tại kho, cửa hàng,…) vì thường các cơ sở này không có cửa hàng, không có kho chứa, thậm chí dùng nơi ở để cất giữ hàng hóa hoặc chỉ khi có giao dịch thì mới lấy hàng để vận chuyển giao cho khách hàng. Bán hàng trực tuyến thường là nhỏ lẻ, chỉ khi có giao dịch hàng hóa mới được chuyển cho người tiêu dùng bằng nhiều hình thức khác nhau nên rất khó kiểm soát. Vì vậy, việc kiểm tra hàng hóa thực tế để xác định vi phạm gặp rất nhiều khó khăn.

Liên quan đến việc Facebook thu tiền từ các bài đăng quảng cáo các sản phẩm chưa đủ điều kiện lưu hành trên thị trường Việt Nam, đại diện Cục Quản lý thị trường khẳng định: “Tổ chức, cá nhân trực tiếp quảng cáo, bán hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ khi bị xử phạt vi phạm hành chính có thể bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp. Việc xác định đối tượng vi phạm về quảng cáo và bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên Facebook cần xem xét, xác định ai là người chịu trách nhiệm về nội dung quảng cáo cũng như hàng hóa bán trên Facebook”.

Vitamin bổ sung cho trẻ em xách tay.

Kem chữa hăm cho trẻ em.