|
|
| Toàn cảnh tòa nhà Quốc hội Thái Lan tại Bangkok, Thái Lan. Ảnh: Reuters. |
Bà Paetongtarn Shinawatra đã bị Tòa án Hiến pháp Thái Lan bãi nhiệm khỏi chức vụ Thủ tướng do vi phạm chuẩn mực đạo đức sau chỉ 1 năm nắm quyền, đẩy đất nước và nền kinh tế vốn đã trì trệ vào tình trạng bất ổn hơn nữa.
Điều gì xảy ra tiếp theo?
Phó Thủ tướng Phumtham Wechayachai cùng nội các hiện tại sẽ tạm thời điều hành chính phủ trong vai trò lâm thời cho đến khi Quốc hội bầu ra Thủ tướng mới, vào thời điểm sẽ do Chủ tịch Hạ viện quyết định. Hiến pháp không quy định khung thời gian cụ thể để Hạ viện phải nhóm họp.
Phán quyết của tòa án mở đường cho một loạt thỏa thuận và thương lượng chính trị giữa các đảng phái và các thế lực quyền lực khác, trong đó nhân vật trung tâm gần như chắc chắn sẽ là cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, 76 tuổi, cha của bà Paetongtarn và là nhà sáng lập tỷ phú của đảng Pheu Thai. Do tồn tại nhiều lợi ích cạnh tranh, tiến trình này có thể sẽ kéo dài.
Tình thế hiện tại rất mong manh khi liên minh cầm quyền chỉ chiếm đa số sít sao với 7 ghế, đồng nghĩa rằng bất kỳ sự rời bỏ nào cũng có thể gây tổn thất nghiêm trọng cho đảng Pheu Thai và gia tộc chính trị Shinawatra.
Những ứng viên cho vị trí Thủ tướng
Hiện còn 5 ứng cử viên Thủ tướng hợp lệ trong danh sách công bố trước cuộc bầu cử năm 2023. Ban đầu đảng Pheu Thai có 3 người, nhưng giờ chỉ còn lại 1: ông Chaikasem Nitisiri, 77 tuổi, cựu Bộ trưởng Tư pháp và cựu Tổng chưởng lý, người khá kín tiếng nhưng khẳng định sẵn sàng đảm nhận vị trí này.
Một khả năng khác là ông Anutin Charnvirakul, 58 tuổi, cựu Bộ trưởng Nội vụ và Phó Thủ tướng đầy tham vọng, người đã đưa đảng Bhumjaithai rời khỏi liên minh của bà Paetongtarn hồi tháng 6.
Các ứng viên khác gồm có Bộ trưởng Năng lượng đương nhiệm Pirapan Salirathavibhaga, cựu Phó Thủ tướng Jurin Laksanawisit và cựu Thủ tướng Prayuth Chan-ocha, vị tướng đã lãnh đạo cuộc đảo chính năm 2014 chống lại chính phủ của đảng Pheu Thai. Ông Prayuth, 71 tuổi, hiện đã giải nghệ chính trị và đang là cố vấn hoàng gia.
Ứng viên cần có điều kiện gì?
Để trở thành Thủ tướng, một ứng viên cần có sự ủng hộ của 50 nghị sĩ trước khi được đưa ra bỏ phiếu. Sau đó, ứng viên phải giành được quá bán số ghế trong Hạ viện hiện tại (tức 247 trên 492 ghế) để chính thức trở thành Thủ tướng.
Nếu thất bại, Hạ viện sẽ tiếp tục nhóm họp và bỏ phiếu cho những ứng viên khác, tiến trình này không bị giới hạn thời gian cho đến khi chọn được người đứng đầu chính phủ.
Những kịch bản có thể xảy ra
Khả năng đảng Pheu Thai giữ được ghế Thủ tướng thông qua ông Chaikasem phụ thuộc phần lớn vào việc ông Thaksin – bất chấp việc bà Paetongtarn bị bãi nhiệm – có đạt được thỏa thuận nào với giới bảo thủ Thái Lan hay không. Đây là lực lượng vốn có ảnh hưởng sâu rộng trong chính trường và hoàn toàn có thể phá vỡ kế hoạch của ông.
Dù phe bảo thủ có lịch sử đầy mâu thuẫn với ông Thaksin, một số nhà phân tích cho rằng họ có thể coi ông là lựa chọn ít tồi tệ hơn. Sự suy yếu quyền lực của ông Thaksin có thể dẫn đến một cuộc tổng tuyển cử sớm và mở đường cho Đảng Nhân dân, lực lượng đối lập tiến bộ, nổi tiếng và được ủng hộ rộng rãi với chương trình cải cách thể chế, điều đe dọa lợi ích của phe bảo thủ và quân đội thân hoàng gia.
Dù kinh nghiệm chính trị còn hạn chế, ông Chaikasem nếu trở thành Thủ tướng có thể là một giải pháp tạm chấp nhận được, nhưng ông sẽ khó có thể thúc đẩy cải cách hoặc hồi sinh nền kinh tế đang trì trệ. Sự bất ổn chính trị có thể kéo dài, và triển vọng kinh tế Thái Lan vẫn u ám trong một khoảng thời gian.
Những kịch bản khác bao gồm việc lãnh đạo đảng Bhumjaithai, ông Anutin, trở thành Thủ tướng – ông sẽ cần nhận được sự ủng hộ từ chính liên minh mà mình đã rời bỏ, cũng như từ Đảng Nhân dân, lực lượng lớn nhất trong Quốc hội, vốn ám chỉ sẽ ủng hộ ông nếu ông cam kết tổ chức bầu cử sớm.
Một kịch bản khác là sự thỏa hiệp chính trị khó xử với sự trở lại của cựu tướng Prayuth, người sẽ phải hợp tác cùng đảng Pheu Thai – đối thủ lâu năm của ông.