Tại hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm về kiểm soát thuốc lá của các nước ASEAN” do Bộ Y tế tổ chức ngày 4/11/2024, TS. Ulysses Dorotheo - Giám đốc Điều hành Liên minh phòng, chống tác hại thuốc lá khu vực Đông Nam Á (SEATCA) nhắc đến một số tài liệu mật rò rỉ từ Công ty Philip Morris International (PMI) cho thấy họ tài trợ cho khoa học để làm sai lệch các bằng chứng về thuốc lá nung nóng (TLNN).
Cụ thể, ngày 27/6/2024, Nhóm Nghiên cứu Kiểm soát Thuốc lá (Đại học Bath, Vương quốc Anh) công bố báo cáo phân tích các tài liệu bị rò rỉ: Công ty con của “gã khổng lồ thuốc lá” PMI ở Nhật Bản, Philip Morris Japan (PMJ), đã tìm cách tác động đến nghiên cứu khoa học và xây dựng chiến lược tiếp thị vì lợi nhuận của công ty.
Báo cáo phân tích được các nhà điều tra kiểm tra, phân tích 24 tài liệu bị rò rỉ liên quan đến hoạt động tiếp thị và kinh doanh của PMI và PMJ trong giai đoạn 2012–2020.
Cùng ngày, STOP (Tổ chức toàn cầu giám sát ngành công nghiệp thuốc lá (CNTL)) cũng công bố bản phân tích một tài liệu quan trọng nêu chi tiết chiến lược tiếp thị IQOS, một sản phẩm thuốc lá nung nóng, của PMJ.
STOP là một mạng lưới các tổ chức y tế công cộng và học thuật hoạt động nhằm vạch trần và chống lại những nỗ lực không ngừng nghỉ của ngành CNTL tìm kiếm lợi nhuận mà không màng tới sức khỏe cộng đồng.
Để tìm hiểu thêm về các thông tin từ tài liệu mật của PMJ, VietTimes đã có cuộc trao đổi với ông Jorge Alday - Giám đốc STOP thuộc tổ chức Vital Strategies.
Tài liệu rò rỉ từ PMJ tiết lộ chiến lược gây ảnh hưởng nhằm đạt được sự ủng hộ rộng rãi với sản phẩm thuốc lá nung nóng IQOS. Ông có thể cho biết tài liệu này được công bố trong bối cảnh như thế nào?
Những tài liệu này do một cựu nhân viên của PMJ tố cáo vì đã rất hoảng hốt trước những gì nhìn thấy.
Nhân viên này từng là một người nghiện thuốc, từng tin tưởng vào những lời quảng bá về tầm nhìn không khói thuốc của PMJ. Nhưng những điều anh thấy ở PMJ không phải như vậy. Do đó, anh quyết định công bố tài liệu vì thấy cần cung cấp sự thật cho mọi người.
Những tài liệu được tiết lộ bao gồm các hợp đồng, email, hóa đơn, bài thuyết trình và báo cáo, đã được công bố trên cơ sở dữ liệu Truth Tobacco Industry Documents.
STOP đã phân tích các tài liệu rò rỉ này và thấy, trong kế hoạch tiếp thị IQOS - sản phẩm TLNN, PMJ nhắm mục tiêu vào các chính trị gia, Bộ Y tế và các nhóm có ảnh hưởng khác để mở rộng thị trường cho IQOS ở Nhật Bản.
Nếu kế hoạch tiếp thị này được nhân rộng, PMJ sẽ tạo ra một đại dịch thuốc lá mới trên toàn thế giới.
Ông có thể cho biết chi tiết về những nội dung trong tài liệu rò rỉ của PMJ?
Phân tích những tài liệu này cho thấy cách PMJ hoạt động để tác động đến khoa học và chính sách theo hướng có lợi cho họ, nhằm ưu tiên lợi nhuận của công ty hơn sức khỏe cộng đồng.
Trong bài thuyết trình về các mục tiêu kinh doanh của công ty, PMJ cho thấy các thông tin về việc vận động hành lang để được phép sử dụng IQOS ở cả những nơi cấm hút thuốc, ủng hộ những tuyên bố chưa được chứng minh về tác dụng giảm hại và yêu cầu giảm thuế cho TLNN để chúng rẻ hơn.
Các mục tiêu được hướng đến bao gồm các chính trị gia, các nhóm y tế, cơ quan quản lý thiên tai và hỏa hoạn của Nhật Bản cùng các tập đoàn khách sạn để nhằm đạt được sự chấp nhận cho việc sử dụng rộng rãi sản phẩm IQOS.
Kế hoạch hiện diện tại Thế vận hội Tokyo 2020 phản ánh một chiến thuật nổi tiếng trong ngành là gắn mác hình ảnh lành mạnh cho các sản phẩm gây nghiện, có hại cho sức khỏe, gây hiểu lầm cho người tiêu dùng và tiếp cận trẻ em cũng như thanh niên.
Càng ngày càng thấy rõ những lời hứa mới nhất của PMJ là không đúng. Ý định của PMJ với IQOS vượt xa những gì họ đã tuyên bố và ý tưởng quảng bá nó thông qua Thế vận hội Tokyo là một ví dụ rõ ràng.
Tiết lộ này làm tăng thêm sức nặng cho những bằng chứng nghi ngờ độ tin cậy những tuyên bố của PMJ về sản phẩm của họ.
Đáng lo ngại khi nó gợi ý về một mô hình chiến thuật đánh lừa rộng hơn, có khả năng đặt nền móng cho một chương mới trong đại dịch thuốc lá.
Ông có thể nói rõ hơn về chi tiết PMJ đã tài trợ cho nghiên cứu khoa học như thế nào để sử dụng cho mục đích của họ không, thưa ông?
Tài liệu rò rỉ cũng cho thấy PMJ đã bí mật tài trợ cho nghiên cứu khoa học để làm sai lệch các bằng chứng, nhằm có lợi cho họ và thúc đẩy khoa học ủng hộ cho ngành CNTL, nhưng lại che giấu sự tham gia của họ vào các nghiên cứu khoa học này.
Phân tích tài liệu của Đại học Bath cho thấy PMJ đã trả tiền cho các học giả của Đại học Kyoto để thực hiện nghiên cứu về việc cai thuốc lá. Các email giữa PMJ và các học giả đã tiết lộ cách thức nguồn tài trợ nghiên cứu được che đậy thông qua một bên thứ ba, CMIC – một tổ chức nghiên cứu theo hợp đồng.
Trong báo cáo về những phát hiện này, các nhà điều tra của Đại học Bath tuyên bố “không tìm thấy hồ sơ công khai nào về việc tài trợ hoặc sự tham gia của PMJ vào nghiên cứu này”. Họ nói thêm rằng trong ấn phẩm của các học giả Kyoto, mối quan hệ trước đây với PMJ cũng đã không được công bố.
PMJ cũng bị phát hiện đã trả cho một công ty tư vấn khoa học đời sống số tiền tương đương khoảng 20.000 Bảng Anh mỗi tháng, trong ít nhất 5 năm, để thay mặt công ty vận động bằng cách quảng bá khoa học và sản phẩm của PMJ trong cộng đồng khoa học, y tế công cộng và y tế.
Một email nội bộ của PMJ bị rò rỉ cho thấy giám đốc công ty tư vấn khuyên nhân viên PMJ không nên nói công khai về mối quan hệ giữa hai công ty mà cần “giữ bí mật”.
Ngoài các hoạt động này, các tác giả của Đại học Bath còn tìm thấy “bằng chứng về các tương tác phi đạo đức tiềm tàng giữa PMJ và các cá nhân quan trọng liên quan đến chính sách và nghiên cứu y tế công cộng”.
Báo cáo về cuộc điều tra, tờ Guardian (Anh) lưu ý PMI đã bị cáo buộc “thao túng khoa học để thu lợi” thông qua việc tài trợ cho hoạt động nghiên cứu và vận động chính sách với các nhà khoa học.
Xin ông cho biết quan điểm của Vital Strategies về các nội dung trong tài liệu rò rỉ trên?
Tài liệu cho thấy kế hoạch quảng bá IQOS như một “sản phẩm giảm rủi ro” và “tăng tốc thu hút và chuyển đổi người dùng mới” là đáng lo ngại, vì IQOS vẫn là một sản phẩm gây tranh cãi về những ảnh hưởng sức khỏe lâu dài chưa được biết đến. IQOS gây nghiện và chứa thuốc lá.
Và theo nghiên cứu được chính PMI công bố, ít nhất 80 loại hóa chất được tìm thấy, có những loại chỉ có trong khói của IQOS hoặc có loại có hàm lượng cao hơn trong khói thuốc lá thường. Trong số này, 9 hóa chất được xác định là có mối quan ngại về độc tính và 4 hóa chất được xác định là có thể hoặc có khả năng gây ung thư.
Hơn nữa, IQOS chưa được chứng minh là có thể giúp bỏ thuốc lá. Đặc biệt, dữ liệu còn cho thấy nhiều người dùng tiếp tục hút thuốc lá khi sử dụng IQOS.
PMI tuyên bố IQOS chỉ dành cho người lớn hút thuốc, nhưng tài liệu tiếp thị bị rò rỉ cho thấy PMI cạnh tranh để có lượng người dùng với phổ độ tuổi rộng hơn nhiều cho sản phẩm gây nghiện này. Điều này bổ sung thêm bằng chứng cho thấy PMI tiếp thị IQOS theo cách thu hút công chúng, gồm cả trẻ em và thanh thiếu niên, chứ không chỉ những người trưởng thành hút thuốc.
Bằng chứng cũng cho thấy tài liệu này là kế hoạch chi tiết cho một chiến dịch gây ảnh hưởng toàn cầu. Năm 2020, Cục Báo chí Điều tra báo cáo rằng PMI đã viết thư cho các bộ trưởng trong chính phủ và Hội đồng địa phương ở Vương quốc Anh để tạo ra một thị trường thuận lợi cho IQOS ở Anh.
Nếu thực hiện thành công trên toàn thế giới, những chiến thuật này có thể gây ra một đại dịch thuốc lá mới đe dọa sức khỏe cộng đồng.
Trước thực tế trên, Vital Strategies có khuyến cáo gì với Việt Nam về chính sách với loại thuốc lá mới này?
Chúng tôi ủng hộ quan điểm cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, mua bán hoặc quảng cáo TLNN, thuốc lá điện tử, và các sản phẩm thuốc lá mới khác tại Việt Nam. Quốc hội, Chính phủ, Bộ Y tế Việt Nam cần có những giải pháp mạnh mẽ để ngăn chặn nạn dịch thuốc lá mới, nhất là, phải đặt sức khỏe của người dân lên hàng đầu.
Xin cám ơn ông!
Thiếu tướng Trần Nguyên Quân: Chưa nhập khẩu mà đã không quản lý được thì không nên thí điểm
"Tôi ngạc nhiên khi Bộ Công thương đề xuất thí điểm cấp phép cho sản phẩm độc hại”
WHO nói gì về những bức thư công ty thuốc lá gửi Thủ tướng và Bộ trưởng Y tế?
