Sau nhiều đồn đoán, tranh luận, thậm chí ngăn cản từ một số thế lực ở Mỹ, cuối cùng cuộc gặp đầu tiên có ý nghĩa lịch sử giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga V.Putin bên lề Hội nghị thượng đỉnh G-20 năm 2017 ở Hamburg (Đức) đã diễn ra trước sự quan tâm của toàn thế giới.
Không theo kịch bản của Washington
Một chi tiết đáng chú ý là cuộc gặp này không “được diễn theo kịch bản” đã được ấn định trước ở Washington, theo đó chủ nhân Nhà Trắng chỉ được phép gặp ông chủ Điện Kremlin trong khuôn khổ thời gian không quá 30 phút!
Trước chuyến đi tới tham dự Hội nghị thượng đỉnh G-20, báo chí Mỹ đã đăng tải “gói kiến nghị” của một số nghị sỹ Mỹ gửi tới Tổng thống Donald Trump, trong đó đề nghị ông “không được tỏ ra thân thiện” với người đồng cấp ở Điện Kremlin! Một nhóm thượng nghị sỹ Mỹ còn gửi Tổng thống Donald Trump một bức thư đề nghị ông không nên thảo luận với Tổng thống Nga V.Putin về tài sản của các cơ quan ngoại Nga đã bị Hoa Kỳ chiếm giữ sau khi cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama trục xuất 35 nhà ngoại giao Nga vào cuối năm 2016.
Trước ống kính các nhà báo trước khi bắt đầu cuộc họp kín mặt đối mặt, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói: “Ồng Putin và tôi sẽ thảo luận những vấn đề khác nhau và tôi nghĩ rằng, mọi thứ sẽ diễn ra rất tốt. Chúng tôi kỳ vọng sẽ có nhiều biến chuyển tích cực mang lại cho Nga, Mỹ cùng tất cả mọi người. Chúng tôi đã có những cuộc điện đàm rất thuận lợi và giờ đây mọi thứ cũng sẽ tiếp tục như vậy. Tôi rất vinh dự khi được ngồi cùng với ngài Putin ở đây”.
Tổng thống Nga V.Putin nói: “Dù hai bên đã có những cuộc điện đàm nhưng việc trao đổi qua điện thoại không bao giờ là đủ. Cuộc gặp của là sự kiện song phương quan trọng”.
Cuộc gặp đã kéo dài tới 2 giờ 20 phút, vượt quá khuôn khổ dự kiến của phía Mỹ. Nhận thấy cuộc gặp đã hết thời hạn “cho phép” là 30 phút, Đệ nhất phu nhân của Tổng thống Mỹ Donald Trump, bà Melania, đã bước vào phòng họp định nhắc nhở nhà lãnh đạo Mỹ kết thúc cuộc gặp nhưng không thành. Sau hành động đó của bà Melania, cuộc gặp còn kéo dài thêm một giờ nữa để tiếp tục trao đổi ý kiến về nhiều vấn đề quan trọng.
Phá băng quan hệ Mỹ-Nga
Theo nhận định của giới truyền thông thế giới, cuộc gặp này trở thành sự kiện chính trị chủ yếu tại Hội nghị thượng đỉnh G-20 năm nay, thu hút sự chú ý đặc biệt nhất của giới truyền thông của Mỹ.
Báo Mỹ The New York Times nhận xét: “Nhìn từ chuyến thăm Ba Lan của Tổng thống Mỹ Donald Trump ngay trước Hội nghị thượng đỉnh G-20, giữa Mỹ và Nga có rất ít điểm tương đồng. Trong cuộc gặp này, để mở đầu câu chuyện, Tổng thống Mỹ Donald Trump chủ động chọn vấn đề Nga can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống năm 2016. Ngay sau đó hai bên chuyển sang trao đổi ý kiến về cách thức đối phó với các cuộc tấn công mạng và triển vọng giảm căng thẳng ở Syria.
Kênh truyền hình CNN đã từng bị Donald Trump kịch liệt phê phán vì đã tung tin thất thiệt cho rằng thắng lợi của ông trong cuộc bầu cử năm 2016 là nhờ có “Nga can thiệp”, đã nhận định về cuộc gặp này như sau: “Cuộc trao đổi ý kiến giữa Donald Trump và Vladimir Putin giống như giữa hai người quá hiểu nhau. Cuộc đối thoại này không còn là những lời xã giao thông thường, còn Donald Trump hành xử đúng với vị thế và phong cách của một tổng thống. Cuộc gặp này đã làm lu mờ toàn bộ chương trình nghị sự của Hội nghị thượng đỉnh G-20, trong đó mỗi nguyên thủ quốc gia coi người đồng cấp là bên có thể đối thoại được”. CNN cho rằng, cuộc gặp đã vượt quá sự mong đợi của Matxcơva bởi nội dung phong phú, đề cập tới nhiều vấn đề của nền chính trị thế giới.
Báo Anh Daily Telegraph nhận xét: “Cái bắt tay thật chặt của Donald Trump với Vladimir Putin thể hiện sự thân thiện đối với nhà lãnh đạo Nga. Tuy nhiên, ông Donald Trump không dừng lại ở cái bắt tay thân thiện mà còn trao đổi ý kiến về nhiều vấn đề”.
Báo Mỹ The Washington Post bình luận: “Hai nhà lãnh đạo Mỹ và Nga bị cuốn hút bởi các nội dung đối thoại tới mức phải kéo dài thời gian quá khuôn phổ đã được ấn định ban đầu là 30 phút”. Báo này đưa ra nhận định rằng những mâu thuẫn giữa Mỹ và Nga chưa thể khắc phục được một sớm một chiều mà phải cần tới nhiều năm, nhưng đã không quên trích dẫn lời của Chủ tịch Hội đồng Liên bang Nga, bà Valentina Matvienco, rằng cuộc gặp sẽ là bước đầu tiên đưa hai nước thoát khỏi tình trạng bế tắc hiện nay.
Báo The Washington Post cho rằng, toàn thế giới trông chờ cuộc gặp này và hy vọng sẽ đưa quan hệ Mỹ-Nga phát triển và gác lại các mâu thuẫn phía sau. Tờ báo kết luận: “Donald Trump đã tránh được sai lầm trong các tình huống tương tự, còn Vladimir Putin giành được nhiều lợi thế hơn sau khi tận dụng cơ hội này để thoát ra khỏi sự cô lập ngoại giao”.
Báo Đức “Deutsche Welle” nhận xét: “Do cuộc gặp kéo dài nên V.Putin đã tới chậm tới 40 phút buổi hòa nhạc tối dành cho các vị khách quý và cũng không kịp chụp ảnh chung với các thành viên tham dự Hội nghị thượng đỉnh G-20. Nhưng những ai được chứng kiến hai nhà lãnh đạo Mỹ và Nga bắt tay nhau thì đó đã là phần thưởng quá mỹ mãn rồi”.
Báo Đức “Frankfurter Allgemeine” bình luận: “Cái bắt tay ngắn ngủi nhưng thân thiện. Donald Trump nắm giữ khuỷu tay và vỗ nhẹ vào sau cánh tay của V.Putin. Còn nhà lãnh đạo Nga vừa mỉn cười vừa chỉ tay như muốn nói rằng sau cái bắt này chúng ta còn nói chuyện cùng nhau. Cuộc gặp này là một thắng lợi của V.Putin” [1].
Từ cuộc gặp này có thể rút ra hai kết luận:
Một là, Tổng thống Donald Trump không chấp nhận áp lực từ phía Mỹ rằng ông “có mối quan hệ thân thiện với Nga”. Tại cuộc gặp này, Tổng thống Nga V.Putin đã khẳng định Nga không can thiệp vào cuộc bầu cử ở Mỹ năm 2016, còn Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đồng ý với quan điểm đó. Trong cuộc họp báo nhân chuyến thăm Ba Lan trước khi tới dự Hội nghị thượng đỉnh G-20 ở Đức, Tổng thống Mỹ Donald Trump coi việc các cơ quan tình báo Mỹ cáo buộc “Nga can thiệp vào cuộc bầu cử ở Mỹ” năm 2016 cũng tương tự như chuyện Washington cáo buộc “Iraq sở hữu vũ khí hóa học” năm 2003 để phát động chiến tranh. Ông Donald Trump nói: “Nhớ lại năm ấy, tôi ngồi và nghe báo cáo của các cơ quan tình báo (Mỹ) nói về vũ khí hóa học của Iraq. Hồi đó mọi người tin chắc 100% rằng Iraq sở hữu vũ khí hóa học. Thế rồi sao? Đó là chuyện bịa và đã dẫn tới hậu quả là sự hỗn loạn khủng khiếp” [2].
Hai là, về nội dung trao đổi ý kiến trong cuộc gặp: (1) hai bên đạt được thỏa thuận thiết lập chế độ ngừng bắn ở Tây-Nam Syria; (2) thiết lập kênh liên lạc trực tiếp giữa Mỹ và Nga để giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine theo Thỏa thuận Minsk; (3) Mỹ cử một đại diện đặc trách về vấn đề Ukraine; (4) Mỹ và Nga thành lập nhóm công tác để soạn thảo Hiệp định khung về an ninh mạng và hai bên không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau [3].
Bộ phận bảo vệ an ninh mạng và chống can thiệp vào công việc nội bộ của nhau sẽ hoàn toàn loại bỏ mọi nghị ngại và cáo buộc về cái gọi là “sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử Mỹ”.
Nhận định về kết quả cuộc gặp, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov nhận định: “Đây là cuộc gặp kèo dài và bàn luận nhiều vấn đề cụ thể. Tôi có cảm nhận là tổng thống Mỹ và tổng thống Nga đều hành động vì lợi ích quốc gia của hai nước và hiểu rằng cần tìm kiếm các thỏa thuận hai bên đều có lợi mà không đi theo hướng đối đầu”.
Bộ trưởng ngoại giao Mỹ Rex Tillerson tuyên bố:“Giữa hai Tổng thống có sự hiểu biết nhau rất tích cực và cùng quyết tâm tìm kiếm các giải pháp đáp ứng lợi ích quốc gia của Mỹ, Nga và toàn thể cộng đồng quốc tế”. Bất chấp kiến nghị của một số nghị sỹ quốc hội Mỹ, Tổng thống Donald Trump đã thảo luận với Tổng thống V.Putin về tài sản ngoại giao của Nga ở Mỹ. Đáng chú ý là phá biểu của ông Rex Tillerson sau cuộc gặp này trên báo The Duran: “Có lẽ Nga có cách tiếp cận đúng với Syria, còn có thể Mỹ có cách tiếp cận sai lầm” [4].
Nhìn chung, đây là cuộc gặp thành công đầu tiên giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga V.Putin trong điều kiện chủ nhân Nhà Trắng chịu sức ép rất lớn và chưa từng có từ Washington. Có thể thấy, cả Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga V.Putin đều là những nhà ái quốc, đều xuất phát từ lợi ích của quốc gia nhưng họ biết tìm cách thỏa hiệp nhằm mang lại lợi ích cho quốc gia mình.
Trong cuộc họp báo về kết quả Hội nghị thượng đỉnh G-20, Tổng thống Nga V.Putin tuyên bố rằng ông đã thiết lập quan hệ cá nhân với ông Donald Trump. Tổng thống V.Putin cho biết thêm, trong giao tiếp cá nhân, ông Donald Trump khác nhiều so với hình ảnh trên truyền hình.
Tổng thống Nga V.Putin nhận định: “Tôi nhận thấy rằng nếu chúng ta sẽ xây dựng quan hệ tương tự như cuộc gặp ngày hôm qua thì có đủ mọi cơ sở để hy vọng rằng hai nước có thể khôi phục lại được dù chỉ là một phần mức độ hợp tác mà chúng ta đang cần” [5]./.
***
Tài liệu tham khảo:
[1] Даже продолжительность встречи Трампа и Путина говорит о многом. https://www.vz.ru/politics/2017/7/7/877782.html
[2] Трамп сравнил заявления о «вмешательстве России в выборы» с ложью об оружии массового поражения в Ираке. http://pronorus.ru/…/srochno_tramp_sravnil_za…/242-1-0-12046 /.
[3] Тиллерсон анонсировал создание российско-американской рабочей группы по невмешательству. https://vz.ru/news/2017/7/7/877790.html
[4]TILLERSON: ‘Maybe Russia has the right approach to Syria and maybe the US has the wrong approach’. http://theduran.com/tillerson-maybe-russia-has-the-right-approach-to-syria-and-maybe-the-us-got-it-wrong/
[5]Путин заявил, что установил личные взаимоотношения с Трампом. https://www.pravda.ru/news/world/08-07-2017/1341172-putin-0/?from=email_subscribe
