Nới lỏng đăng ký kết hôn, Trung Quốc bất ngờ bùng nổ “cơn sốt cưới hỏi” khắp cả nước

Tổ hợp 6 tầng INS Land ở Thượng Hải vốn thường đông nghịt người do các đêm ca nhạc phong cách hip-hop, disco và metalrock. Thế nhưng trong tháng 11 này, nơi đây lại gửi tới giới trẻ thành phố một lời mời hoàn toàn khác: tới tổ chức đám cưới.

Khi phóng viên Financial Times tới tìm hiểu, các công nhân đang dựng một sảnh tiệc xa hoa, dưới nền phủ kín thảm cỏ nhân tạo. Các cặp đôi có thể đăng ký kết hôn tại chỗ và cùng bạn bè thưởng thức buổi biểu diễn âm nhạc theo chủ đề.

Thay đổi nhỏ gây hiệu ứng lớn

Từ ngày 10/5/2025, Quy định đăng ký kết hôn sửa đổi của Trung Quốc có hiệu lực, cho phép các cặp đôi đăng ký kết hôn trên toàn quốc. Cho đến trước ngày 10/ 5 năm nay, các cặp đôi muốn đăng ký kết hôn vẫn phải quay về địa phương nơi họ có hộ khẩu, điều này gây bất tiện lớn cho hàng triệu lao động lưu động sống xa quê. Giờ đây, họ không cần trình sổ hộ khẩu và có thể đăng ký kết hôn ở bất kỳ nơi nào trên toàn quốc.

Với việc chính phủ nới lỏng quy định đăng ký kết hôn, Trung Quốc bất ngờ đón nhận một làn sóng kết hôn. Như China Daily – cơ quan truyền thông nhà nước – mô tả, đây là một “cuộc chuyển đổi hình thái dịch vụ công hướng tới giới trẻ”: để khuyến khích kết hôn, hiện nay các cặp đôi có thể đăng ký tại các điểm du lịch, thậm chí tại các lễ hội âm nhạc, và các nhân viên dân chính được đưa tới các địa điểm nổi tiếng có thể tổ chức lễ cưới để làm thủ tục tại chỗ cho họ.

Đối với các quan chức chính quyền mong muốn nâng tỷ lệ kết hôn nhằm giảm áp lực từ mức sinh thấp, dữ liệu hiện tại rất đáng mừng. Vương Tiểu Yến, nhân viên Văn phòng Đăng ký Kết hôn thuộc Cục Dân chính thành phố Đại Lý, Vân Nam cho biết, sau ngày 10/5, số lượng các cặp đôi đăng ký kết hôn đã tăng mạnh. Từ ngày 10/5 đến giữa tháng 11, số cặp đăng ký kết hôn đạt 3.100, tăng 1.400 cặp so với cùng kỳ năm ngoái.

Thống kê của Bộ Dân chính Trung Quốc cho thấy trong ba quý đầu năm 2025, cả nước có 5,2 triệu cặp đăng ký kết hôn, tăng 405.000 cặp so với cùng kỳ năm ngoái. Tờ China Daily gọi đây là “sự phục hồi đáng chú ý”.

Từ “khóa học tình yêu” tới ưu đãi kinh tế

Các biện pháp khuyến khích kết hôn và sinh con trên toàn quốc hiện được áp dụng bao gồm: trợ cấp cho các cha mẹ mới sinh con, mở “khóa học tình yêu” trong các trường đại học, chính quyền địa phương hỗ trợ tài chính cho cặp đôi mới cưới và các công chức được tăng ngày nghỉ kết hôn.

Tại thành phố Lữ Lương, tỉnh Sơn Tây, bắt đầu từ ngày 1/1/2025, các cặp đôi đăng ký kết hôn (cả hai bên đều đăng ký kết hôn lần đầu) và người phụ nữ từ 35 tuổi trở xuống sẽ được nhận phần thưởng 1.500 NDT. Tại tỉnh Quảng Đông, nhiều địa phương cũng đã triển khai các biện pháp khen thưởng người kết hôn, một số nơi còn tặng quà với giá trị khác nhau.

Tính đến nay, 29 tỉnh thành trên cả nước đã kéo dài thời gian nghỉ phép kết hôn. Sơn Tây và Cam Túc có thời gian nghỉ phép kết hôn dài nhất với 30 ngày; Hà Nam và Hắc Long Giang lần lượt bổ sung 7 và 10 ngày cho những người khám sức khỏe tiền hôn nhân, nâng thời gian nghỉ phép kết hôn tối đa lên lần lượt là 28 và 25 ngày; Tân Cương cho phép nghỉ phép kết hôn 23 ngày; các tỉnh thành khác chủ yếu cho phép nghỉ phép kết hôn 18, 15, 13 hoặc 10 ngày.

Tỷ lệ kết hôn ở Trung Quốc biến động mạnh kể từ sau đại dịch COVID-19; cả năm 2024 giảm 20% xuống còn hơn 6 triệu cặp, có khả năng do nhiều cặp đã đăng ký vào năm 2023 khi các biện pháp kiểm soát COVID được dỡ bỏ.

Vương Phong, một chuyên gia nhân khẩu học cho biết: “Các quan chức và giới truyền thông đều hy vọng nhìn thấy những tín hiệu tích cực có thể khởi động phục hồi dân số, nhưng không nên đặt hy vọng sai lầm vào dữ liệu này… có rất nhiều chứng cứ cho thấy hôn nhân và sinh đẻ đang đi theo xu thế giảm dài hạn”.

Ông Vương chỉ ra rằng tâm lý kinh tế bi quan, giá nhà giảm và sự bất ổn việc làm đang làm trầm trọng thêm xu hướng này. “Các cặp đôi sẽ không quyết định kết hôn chỉ vì việc đăng ký trở nên thuận tiện hơn”.

Anh Trần Tiểu Sơn, người Thượng Hải, kết hôn năm ngoái, nói: “Lý do căn bản khiến người trẻ không kết hôn, không sinh con hiện nay là do áp lực kinh tế và áp lực công việc. Nuôi con đồng nghĩa với cuộc cạnh tranh không có điểm dừng - người ta không được phép thất nghiệp, mà đa số mọi người không có mạng lưới an sinh vững chắc. Thực sự rất mệt mỏi”.

Ngành kinh doanh “điểm đến đám cưới” bùng nổ

Dù việc thay đổi chính sách khó đảo ngược xu hướng giảm kết hôn lâu dài, nhưng nó lại thúc đẩy sự trỗi dậy của một ngành nghề mới: kinh doanh điểm đến đám cưới. Từ đồng cỏ trên cao nguyên Tân Cương, rừng nhiệt đới Vân Nam, đến các khu nghỉ biển ở Hải Nam, nhiều nơi đang cạnh tranh nhằm thu hút những cặp đôi thích trải nghiệm đến tổ chức lễ cưới.

Trong số các địa điểm, hồ Sayram ở Tân Cương là một trong những nơi nổi tiếng nhất. Khu thắng cảnh này năm nay đã tổ chức hơn 11.000 đám cưới, trong đó hơn 9.000 đám diễn ra sau khi quy định mới có hiệu lực vào tháng 5. Một nhân viên nói với Financial Times rằng thời kỳ cao điểm mỗi ngày họ xử lý khoảng 50 cặp tới đăng ký kết hôn; các cặp đôi còn được hưởng đặc quyền “miễn vé vào cổng khu du lịch trọn đời”.

Hồ Sayram nổi tiếng với nước hồ trong vắt và những dãy núi tuyết bao quanh, diện tích khu thắng cảnh hơn 1.300 km², đồng thời tên hồ phát âm gần giống “Yi sheng yi shi” (một đời một kiếp) trong tiếng Hán, khiến nơi đây trở thành biểu tượng lãng mạn trong mắt các cặp đôi.

Một nhân viên tài chính 30 tuổi ở Bắc Kinh tên Lancelot Lưu vừa tổ chức đám cưới tại một trung tâm triển lãm lớn trong tháng 11 này, cho biết vợ chồng anh dự định “sinh ít nhất ba con” — một điều hiếm gặp trong những người đồng lứa. Anh đùa: “Coi như tôi đã góp phần xây dựng cho đất nước”.

Trung Quốc đang đối mặt với thách thức dân số lâu dài: dân số già hóa nhanh chỉ được chống đỡ bởi những người trong độ tuổi lao động đang ngày càng thu hẹp. Nghiên cứu của Liên Hợp Quốc năm 2024 dự báo dân số Trung Quốc sẽ giảm từ 1,4 tỷ người năm 2024 xuống 1,3 tỷ vào năm 2050, và xuống chỉ còn 633 triệu vào năm 2100 – sự thay đổi cơ cấu này có thể liên tục kéo giảm tăng trưởng kinh tế.

Theo dữ liệu Liên Hợp Quốc, tổng tỷ suất sinh (Total Fertility Rate – TFR) năm ngoái của Trung Quốc chưa đến 1, kém xa so với mức 2,1 cần thiết để duy trì mức dân số ổn định. Trong bối cảnh đó, việc chính phủ Trung Quốc tiếp tục đưa ra các chính sách khuyến khích kết hôn, sinh con là điều rất cần thiết.

Theo Creaders, CCTV