Những tác dụng tiềm năng chống ung thư của chất chống oxy hóa quercetin – có trong nhiều loại thực phẩm như hành tây, táo và sầu riêng – phần nào phụ thuộc vào sự hiện diện của hệ vi sinh đường ruột, theo phát hiện mới của một nhóm nghiên cứu Trung Quốc.
Quercetin đã cho thấy nhiều hứa hẹn trong việc ngăn ngừa di căn khối u và ức chế sự phát triển của ung thư trong nhiều nghiên cứu, dù cơ chế chính xác mà hợp chất này sử dụng để ngăn chặn ung thư vẫn chưa rõ ràng.
Thông qua các thí nghiệm trên chuột, nhóm nghiên cứu từ Đại học Sơn Đông phát hiện một chất chuyển hóa từ vi sinh vật đường ruột tên DOPAC – được tạo ra khi quercetin bị phân giải bởi các vi khuẩn trong ruột – có khả năng ức chế sự phát triển của khối u bằng cách kích hoạt các tế bào miễn dịch.
Khi cho chuột sử dụng kháng sinh cùng với quercetin, những tác dụng này biến mất, cho thấy hiệu quả chống ung thư của quercetin không phải đến trực tiếp từ chính hợp chất này, mà phụ thuộc vào chất chuyển hóa DOPAC giúp tăng cường khả năng miễn dịch chống lại ung thư.
“Các phát hiện của chúng tôi nhấn mạnh vai trò của các chất chuyển hóa từ vi khuẩn đối với các dưỡng chất trong chế độ ăn trong việc điều hòa phản ứng miễn dịch chống khối u, đồng thời đặt DOPAC như một ứng viên đầy hứa hẹn trong liệu pháp miễn dịch ung thư”, nhóm nghiên cứu viết trong bài công bố trên tạp chí khoa học Cell Metabolism tháng trước.
Các liệu pháp ung thư hiện nay chủ yếu dựa vào hóa chất tổng hợp. Chúng tạo ra những tiến bộ lớn nhưng cũng có tác dụng phụ, chẳng hạn tấn công cả tế bào khỏe mạnh lẫn tế bào ung thư.
Các chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch – giúp hệ miễn dịch nhận diện tế bào ung thư dễ hơn – đang trở thành hướng điều trị mới nhờ tận dụng chính hệ miễn dịch của người bệnh.
Kết hợp những chất ức chế này với các hợp chất chống khối u tự nhiên có thể giúp tăng hiệu quả điều trị ung thư bằng liệu pháp miễn dịch.
“Việc xác định các tác nhân chống khối u có nguồn gốc tự nhiên, như các dưỡng chất từ chế độ ăn, vẫn là mục tiêu quan trọng của nghiên cứu ung thư”, nhóm tác giả viết.
Quercetin là một flavonoid có nhiều trong trái cây và rau củ như sầu riêng, hành tím, táo, bông cải xanh, nho, trà xanh, trà đen và các loại trái cây họ cam quýt. Đây là một trong những nguồn tự nhiên từng cho thấy tiềm năng trong phòng ngừa và điều trị ung thư.
“Tuy nhiên, cơ chế chính xác của quercetin trong cơ thể sống, đặc biệt là tương tác của nó với môi trường vi mô của khối u, vẫn chưa được hiểu rõ”, nhóm nghiên cứu cho biết.
Môi trường vi mô của khối u là hệ sinh thái phức tạp của các tế bào miễn dịch và không thuộc miễn dịch, nơi sự tương tác của chúng với tế bào ung thư quyết định sự tiến triển của ung thư.
Trong số các tế bào miễn dịch, tế bào T CD8+ được xem là nhân tố quan trọng trong phản ứng chống ung thư. Tuy nhiên, các tế bào này thường bị tế bào ung thư – vốn phát triển nhanh – chiếm mất nguồn dinh dưỡng, khiến chúng khó duy trì hoạt động chống khối u.
Trong nghiên cứu của mình, các nhà khoa học phát hiện việc sử dụng kháng sinh để tiêu diệt hệ vi sinh đường ruột ở chuột bị ung thư hắc tố (melanoma) đã cản trở tác dụng chống khối u của quercetin so với những con chuột không dùng kháng sinh.
Điều này dẫn đến việc họ tập trung xem xét DOPAC, một chất chuyển hóa của quercetin được sản sinh bởi các vi khuẩn đường ruột như Eubacterium ramulus.
Các thí nghiệm trên chuột cho thấy sản phẩm của nhóm vi khuẩn cộng sinh này – những vi sinh vật vô hại sống trong cơ thể người – đã tăng cường khả năng miễn dịch chống ung thư, chủ yếu bằng cách nâng cao hoạt động của tế bào T CD8+.
Ty thể (mitochondria) là yếu tố then chốt trong việc điều hòa chức năng chống ung thư của tế bào T CD8+, và việc cải thiện chức năng ty thể là chiến lược đầy triển vọng trong điều trị ung thư.
Nhóm nghiên cứu phát hiện DOPAC có thể thúc đẩy quá trình mitophagy – cơ chế loại bỏ các ty thể hư hại – từ đó cải thiện chức năng ty thể và giúp tế bào T được kích hoạt mạnh mẽ hơn.
Đáng chú ý, họ nhận thấy trong khi hoạt động chống ung thư của quercetin phụ thuộc vào hệ vi sinh đường ruột, DOPAC vẫn có khả năng ức chế khối u ngay cả khi chuột dùng kháng sinh, nghĩa là tác dụng của DOPAC không phụ thuộc vào vi sinh.
Xét đến vai trò tiềm năng của quercetin và DOPAC đối với chức năng chống ung thư của tế bào T CD8+, nhóm nghiên cứu tiếp tục thu thập mẫu phân từ bệnh nhân ung thư gan và ung thư đại tràng để tìm bằng chứng ở người.
“Hai chất này xuất hiện với nồng độ thấp hơn đáng kể trong phân của bệnh nhân ung thư so với người khỏe mạnh”, nhóm cho biết.
Kết quả gợi ý rằng việc bổ sung DOPAC có thể tăng cường phản ứng chống ung thư, đặc biệt khi kết hợp với liệu pháp ức chế điểm kiểm soát miễn dịch.
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu lưu ý cần thêm nhiều nghiên cứu để chuyển hóa phát hiện này thành phương pháp điều trị cho người, bao gồm xác định độ an toàn, liều lượng tối ưu và phương thức đưa DOPAC vào cơ thể.
Liệu pháp điều trị ung thư mới mang tính cách mạng chỉ cần ánh sáng để diệt tế bào xấu
Sinh vật nhỏ bé tiết lộ “mã sinh tồn” giúp con người chống bức xạ và chữa ung thư?
Phát hiện "bí mật sinh tồn" của ung thư tuyến tiền liệt mở ra hướng điều trị mới
Theo SCMP
