Nhà khoa học kết nối quốc tế mạnh mẽ
Hơn 120 năm qua, Trường Đại học Y Hà Nội (ĐHYHN) luôn là biểu tượng của tri thức và nhân cách y khoa Việt Nam. Nhưng năm 2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử: Lần đầu tiên, một phụ nữ – PGS.TS.BS Phan Thị Thu Hương – giữ cương vị Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường. Cùng với bà là hai Phó Hiệu trưởng PGS.TS Kim Bảo Giang và PGS.TS.BS Hồ Thị Kim Thanh và nhiều nhà khoa học nữ giữ cương vị chủ chốt ở trường – những gương mặt đại diện cho thế hệ nữ trí thức mới: Học vấn vững vàng, tầm nhìn hội nhập và đầy đam mê với nghề.
Không chỉ là sự “cân bằng giới” trong bộ máy lãnh đạo, đây còn là minh chứng cho sự thay đổi về tư duy và niềm tin: Phụ nữ không chỉ làm tốt vai trò chăm sóc và sẻ chia, mà còn đủ năng lực dẫn dắt, hoạch định chiến lược, truyền cảm hứng cho cộng đồng học thuật.
PGS.TS Phan Thị Thu Hương là một chuyên gia dày dạn trong lĩnh vực y tế công cộng và HIV/AIDS. Trước khi trở thành người đứng đầu ngôi trường danh giá nhất của ngành y, bà được đào tạo bài bản ở nước ngoài và đã có hơn 30 năm cống hiến cho công tác phòng, chống HIV/AIDS – lĩnh vực từng bị coi là “khó và khắc nghiệt nhất” trong y tế Việt Nam.
Dưới sự điều hành của bà tại Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Việt Nam đã đạt bước tiến vượt bậc: số ca nhiễm mới giảm 60% so với năm 2010, 97% bệnh nhân điều trị ARV đạt tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, và tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con chỉ còn 1,9%. Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương trong điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP).
Không chỉ là nhà quản lý xuất sắc, bà còn là nhà khoa học kết nối quốc tế mạnh mẽ – hợp tác với Harvard, UNC, UCLA, UMass, UCSF…. Bà được GS Françoise Barré-Sinoussi (Giải Nobel Y học 2008) giới thiệu vào mạng lưới nghiên cứu ARNS Mers của Pháp.
Ở vị trí lãnh đạo Trường ĐHYHN, bà tiếp tục mang tinh thần hội nhập đó để đổi mới đào tạo, đưa ngôi trường trăm năm tuổi hòa mình vào dòng chảy tri thức toàn cầu.
PGS.TS Kim Bảo Giang – người gieo đam mê
Với hơn 20 năm giảng dạy và quản lý, PGS.TS Kim Bảo Giang là gương mặt tiêu biểu của một nhà khoa học vừa sắc sảo về chuyên môn, vừa bền bỉ trong đào tạo. Được đào tạo trong và ngoài nước, bà từng giữ nhiều vị trí chủ chốt: Phó Viện trưởng Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Trưởng Bộ môn Giáo dục Sức khỏe, Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đảm bảo chất lượng Giáo dục của Trường ĐHYHN.
Không dừng lại ở giảng dạy, PGS Giang đam mê nghiên cứu khoa học với hơn 150 công trình công bố trong và ngoài nước, cùng 20 đề tài nghiên cứu y tế các cấp. Các công trình của bà đóng góp trực tiếp cho hoạch định chính sách y tế – từ hành vi sức khỏe, cai nghiện thuốc lá, đến hệ thống y tế ứng phó với đại dịch COVID-19.
PGS Giang còn là người truyền cảm hứng nghiên cứu cho sinh viên. Dưới sự dẫn dắt của bà, nhiều nhóm sinh viên đạt giải cao tại các hội nghị khoa học tuổi trẻ. Phía sau những thành công ấy là hình ảnh người phụ nữ “vượt giờ giảng 200%” mỗi năm, miệt mài với lớp học và phòng thí nghiệm, vẫn giữ được ánh mắt dịu dàng và nụ cười say mê nghề.
Người xây nền y học gia đình Việt Nam
PGS.TS Hồ Thị Kim Thanh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐHYHN là người có nhiều đóng góp quan trọng cho chuyên ngành Lão khoa với 20 năm xây dựng chính sách và hệ thống chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi, mở chuyên ngành đào tạo Lão khoa – lĩnh vực mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, kết nối giữa điều trị, dự phòng và chăm sóc liên tục.
Gần 10 năm gần đây, bà trở thành chuyên gia về y học gia đình với mong muốn tiếp nối truyền thống, kinh nghiệm của các thế hệ đi trước, để phát triển y học gia đình hiện đại, hội nhập, phù hợp với thực tiễn.
Từ những ngày đầu gây dựng Bộ môn Y học Gia đình, bà đã kiên trì cùng đồng nghiệp thiết lập hệ thống đào tạo chuẩn hóa, xây dựng năng lực bác sĩ gia đình và phát triển mạng lưới chăm sóc sức khỏe ban đầu tại Việt Nam, giảm tải cho tuyến trên. Trung tâm Y học Gia đình và Chăm sóc sức khỏe cộng đồng – Bệnh viện ĐHYHN do bà điều hành đã trở thành mô hình kiểu mẫu, kết hợp hiệu quả giữa khám, chữa bệnh, nghiên cứu và đào tạo.
Với hơn 60 công trình khoa học và hàng chục đề tài cấp Bộ, PGS Thanh góp phần định hình chính sách phát triển y học gia đình, chăm sóc người cao tuổi và quản lý bệnh mạn tính tại cộng đồng. Nhiều thế hệ học trò của bà giờ đã là giảng viên, bác sĩ nòng cốt trong hệ thống y tế. Bà là minh chứng sống động cho hình ảnh người phụ nữ làm khoa học: bền bỉ, tận tâm và đầy nhân ái.
Trong cương vị lãnh đạo, bà tiếp tục tập trung vào nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học, nghiên cứu lâm sàng và phát triển các mô hình chăm sóc sức khỏe cộng đồng bền vững – một hướng đi nhân văn và thiết thực với xã hội hiện đại.
Nữ chiến binh nơi tuyến đầu khoa học đại dịch
Những năm 2020–2023, khi đại dịch COVID-19 phủ bóng khắp hành tinh, cái tên PGS.TS Phạm Thị Vân Anh và Trung tâm Dược lý Lâm sàng của Trường ĐHYHN vang lên như biểu tượng của tinh thần khoa học dấn thân.
Giữa thời khắc dịch bệnh khốc liệt, bà là người chủ trì hàng loạt thử nghiệm lâm sàng thuốc và vắc xin COVID-19 quy mô quốc tế, trong đó có vắc xin ARCT-154, Covivac, và thuốc điều trị của Tập đoàn Shionogi (Nhật Bản) an toàn tuyệt đối, đạt chuẩn quốc tế, mang lại hy vọng cho hàng triệu người.
Cũng trong giai đoạn đó, bà và Trung tâm đã kịp thời thẩm định hồ sơ thuốc, vắc xin cho Bộ Y tế – đảm bảo nguồn cung an toàn trong khi vẫn tuân thủ chuẩn WHO và FDA.
PGS Vân Anh còn là nhà khoa học có tầm ảnh hưởng trong phát triển thuốc từ dược liệu Việt Nam. Hàng chục sản phẩm do bà và cộng sự nghiên cứu đã được Bộ Y tế cấp phép, góp phần khẳng định giá trị dược học truyền thống Việt Nam.
Chỉ từ 2020-2023, giữa đại dịch nhưng PGS Vân Anh và cộng sự đã công bố hơn 100 công trình khoa học trong nước và quốc tế, cho thấy nỗ lực rất lớn của bà.
Với trình độ chuyên môn cao, PGS Vân Anh được lựa chọn là thành viên Hội đồng đạo đức và Hội đồng tư vấn thuốc của Bộ Y tế, góp phần hỗ trợ Bộ Y tế thẩm định hồ sơ đăng ký thuốc, hồ sơ lâm sàng vắc xin, sinh phẩm y tế...
Tiên phong “chữa lành” bằng phẫu thuật tạo hình
Là nữ Phó Giáo sư đầu tiên của Việt Nam trong ngành Phẫu thuật Tạo hình – Thẩm mỹ, PGS.TS Phạm Thị Việt Dung được xem là người tiên phong đặt nền móng cho chuyên ngành đặc biệt này tại Trường Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện Bạch Mai.
Bà không chỉ thực hiện nhiều ca phẫu thuật vi phẫu phức tạp, mà còn xây dựng chương trình đào tạo chính quy đầu tiên về phẫu thuật tạo hình – thẩm mỹ, hợp tác quốc tế với Pháp, Nhật Bản, Hoa Kỳ.
PGS Dung thường nói: “Phẫu thuật tạo hình không phải để làm đẹp, mà là để chữa lành.” Trong hàng nghìn ca phẫu thuật mà bà tham gia, có những đứa trẻ bị dị tật, người bệnh sau bỏng, sau ung thư… được tái tạo hình thể và niềm tin sống. Một ca phẫu thuật thành công là thêm một sinh mệnh hồi sinh – cũng là minh chứng cho lòng nhân ái và bản lĩnh của người thầy thuốc nữ trong ngành tưởng chỉ dành cho phái mạnh.
Người thắp lại hạnh phúc bằng bản đồ gen Việt Nam
Nhắc đến các nhà khoa học nữ của Đại học Y Hà Nội, sẽ là thiếu sót nếu không nhắc đến GS.TS Trần Vân Khánh – chuyên gia hàng đầu về bệnh học phân tử và di truyền y học. Hơn 25 năm gắn bó với phòng thí nghiệm, bà đã góp phần mở ra kỷ nguyên mới cho y học chính xác tại Việt Nam.
Từ các công trình nghiên cứu giải trình tự gen bệnh Hemophilia, Thalassemia, loạn dưỡng cơ Duchenne, đến phát hiện đột biến gen gây ung thư vú, đại trực tràng, GS Khánh và nhóm của bà đã giúp hàng trăm gia đình có cơ hội sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh – không mang bệnh di truyền.
Bà từng nhận Giải thưởng Kovalevskaia, L’Oréal – UNESCO Vì phụ nữ trong khoa học, và nằm trong Top 50 phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam (Forbes Việt Nam 2019).
Trong căn phòng thí nghiệm ngập ánh sáng trắng, người phụ nữ ấy vẫn ngày ngày viết nên những dòng gen của hạnh phúc – thầm lặng mà rực rỡ.
Từ những người thầy, người mẹ, đến những nhà khoa học đầu ngành – họ đã chứng minh rằng trong thế giới của ống nghiệm, dao mổ hay chiến lược quản trị đại học, năng lực và ý chí không mang giới tính.
Những “nữ tướng” của Trường ĐHYHN đang truyền cảm hứng cho một thế hệ phụ nữ mới: Dám dấn thân, dám lãnh đạo và dám mơ ước.
Matching Day - bước ngoặt đào tạo bác sĩ nội trú ở Trường Đại học Y Hà Nội
9 chương trình đạt kiểm định, 2 chương trình 5 sao, Trường Đại học Y Hà Nội vươn tầm quốc tế
