Anele Mudau, một người bán thịt 44 tuổi ở Johannesburg, ngủ vào buổi chiều và thức dậy lúc nửa đêm để tham gia các khóa học trực tuyến về kiến thức tài chính và giúp hai đứa con của mình nghiên cứu bài tập về nhà. Giờ sinh hoạt bất thường của gia đình anh không phải do lối sống mà vì vấn đề tài chính. Mudau đang tận dụng “giờ hạnh phúc” trực tuyến do Vodacom cung cấp: Từ nửa đêm đến 5 giờ sáng, chi phí truy cập internet trên mỗi megabyte thấp hơn 60% so với ban ngày.
“Nó đang nuốt chửng cuộc sống gia đình, sức khỏe của tôi,” Mudau nói với Rest of World, đồng thời cho biết thêm rằng anh thường xuyên bị chứng đau nửa đầu do thức khuya. Mudau cho biết chứng đau nửa đầu của anh trở nên thường xuyên hơn và tồi tệ hơn do anh phải căng thẳng khi online vào ban đêm.
Mudau là một trong số hàng nghìn người dùng internet ở Nam Phi không đủ khả năng mua băng thông rộng vào ban ngày và sử dụng các gói internet trả trước chỉ cho phép họ sử dụng mạng vào ban đêm.
Các nhà cung cấp băng thông rộng di động hàng đầu ở Nam Phi, bao gồm MTN, Vodacom, Cell C và Telkom Mobile, đưa ra các gói cước dành riêng cho truy cập ban đêm có tên gọi hoa mỹ như "Night Surfer", "Night Express" hoặc "Night Owl".
Đôi khi chúng có mức giá rất thấp, chẳng hạn như dịch vụ của Cell C, nhà mạng lớn thứ 3 tại Nam Phi, chỉ khoảng 1,47 USD/GB.
Việc thúc đẩy mọi người sử dụng internet qua đêm có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng bất ngờ. Trộm nhà là hình thức phạm tội phổ biến nhất ở Nam Phi. Theo Cơ quan thống kê Nam Phi, dịch vụ thống kê quốc gia, 983.000 hộ gia đình đã bị ảnh hưởng bởi các vụ đột nhập từ năm 2021 đến năm 2022.
"Lướt web giá rẻ vào 'giờ vui vẻ' lúc nửa đêm sẽ báo hiệu cho những tên cướp cầm súng rình mò rằng có router, laptop và một số đồ vật có giá trị trong ngôi nhà này", Pela Xolile, người sáng lập Tembisa Better Streets Initiative - tổ chức ủng hộ Internet miễn phí ở Tembisa, nói với Rest of World.
Tiến sĩ Stanley Samusodza, một chuyên gia y tế công cộng làm việc tại các quốc gia Nam Phi chia sẻ rằng những kế hoạch này khiến học sinh và người lao động từ các hộ gia đình có thu nhập thấp phải thức khuya, điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Samusodza cho biết: “Bây giờ chúng ta biết Nam Phi có tỷ lệ béo phì tăng nhanh nhất thế giới – tình trạng thiếu ngủ góp phần gây ra bệnh béo phì. Vì vậy, giải pháp Internet lúc nửa đêm là không phù hợp. Từ góc độ y tế, nó không lành mạnh. Nó mang đến đủ thứ rắc rối khi người lớn thức khuya để lướt internet”. Nghiên cứu chỉ ra rằng ngủ không đủ giấc vào ban đêm có thể khiến học sinh không thể tập trung vào việc học và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng về sức khỏe, chẳng hạn như huyết áp cao.
Theo một nghiên cứu được World Bank công bố vào năm 2022, Nam Phi thuộc nhóm đầu danh sách 164 quốc gia trong cơ sở dữ liệu nghèo đói toàn cầu. Tổ chức này cũng tuyên bố Nam Phi là quốc gia bất bình đẳng nhất về tài chính.
Sự bất bình đẳng này thể hiện rõ ràng trong việc truy cập internet: Mặc dù hơn một nửa dân số có điện thoại thông minh, nhưng hầu hết người dùng không đủ khả năng chi trả cho các gói dữ liệu. Vào năm 2016, cư dân trên khắp Nam Phi đã yêu cầu các tập đoàn băng thông di động cắt giảm phí internet thông qua các cuộc biểu tình trực tuyến quy mô lớn với hastag #DataMustFall.
Vodacom, một trong những mạng di động lớn nhất của Nam Phi, đã nhượng bộ và giảm giá tới 30%. Tuy nhiên, truy cập internet ở Nam Phi đắt hơn ở các nước láng giềng như Zambia và Angola. Tại Zambia, 1GB dữ liệu có giá bán lẻ trung bình là 1,31 USD, so với hơn 2,67 USD ở Nam Phi.
Vào năm 2022, Cơ quan truyền thông độc lập của Nam Phi (ICASA), cơ quan quản lý viễn thông và phát thanh truyền hình, đã nói với các nhà cung cấp dịch vụ di động địa phương rằng họ đang nghiên cứu các biện pháp để giảm chi phí băng thông rộng cho người dân, bao gồm cả việc sửa đổi luật hiện hành, đảm bảo gói dữ liệu đã mua, sử dụng hoặc chưa sử dụng, sẽ không bị hết hạn trong vòng 6 tháng.
Cell C, nhà cung cấp dịch vụ di động hàng đầu của Nam Phi, cung cấp cho khách hàng dữ liệu bổ sung miễn phí lên tới 500 MB trong khoảng thời gian từ 1 đến 7 giờ sáng nếu kết nối ban ngày bị ảnh hưởng do mất điện.
Theo Tiến sĩ Mitchell Cox, một chuyên gia về băng thông rộng tại Đại học Witwatersrand ở Johannesburg, các gói dữ liệu đêm khuya là một phần của vấn đề lớn hơn. “Tôi nghĩ người dân [ở Nam Phi] tiết kiệm tiền là khôn ngoan”, Cox nói với Rest of World. “Người dân ở đây cũng làm điều tương tự với điện - họ sử dụng điện cho đến khi cạn kiệt khoản trợ cấp miễn phí và sau đó sang nhà hàng xóm đun ấm nước. Thật không may, khi chúng ta vẫn còn quá nhiều người nghèo trong xã hội - những mảnh đời buộc phải thức khuya để sử dụng internet do thiếu tiền”.
Nhưng những người dùng như Mudau và giáo viên Chenjerai Moyo ở Tsakane không có lựa chọn nào khác. “Chúng tôi là một bộ phận của xã hội Nam Phi không đủ khá giả để truy cập internet vào ban ngày”.
Moyo cho biết anh ấy cần một gói dữ liệu đáng kể để tải xuống tài liệu và dạy địa lý trong kỳ nghỉ qua WhatsApp cho 15 học sinh. Được biết, Moyo buộc phải thức đêm để tải tài liệu dạy học vơi chí phi thấp hơn đáng kể so với buổi sáng.
“Thật mệt mỏi,” Moyo nói. “Thức khuya để có internet rẻ hơn làm tôi mỏi mắt.”
Hiện tượng "giờ hạnh phúc" cũng đang lan sang những người Nam Phi giàu có hơn. Cắt điện luân phiên khiến các gia đình và văn phòng phải chịu cảnh mất điện hàng giờ mỗi ngày.
Percy Mokgadji, một nhân viên địa phương ở Boksburg, cách Johannesburg khoảng 32 km về phía đông, bắt đầu sử dụng Internet vào ban đêm, mặc dù không "nghèo đến cùng cực".
Anh ấy nói: “Tôi có đủ khả năng chi trả cho bất kỳ gói internet nào, nhưng tôi cũng ngày càng chờ đợi những giờ khuyến mãi internet lúc nửa đêm, bởi vì lúc đó nguồn điện mới được cung cấp đầy đủ, bộ router Wi-Fi sẽ hoạt động ổn định và tín hiệu tốt hơn”.
Chính phủ Nam Phi đã thảo luận về kế hoạch cung cấp cho mỗi hộ gia đình 10GB dữ liệu miễn phí hàng tháng. Thông tin chi tiết về ngày thực hiện cụ thể vẫn còn mơ hồ. Mùa xuân năm ngoái, chính phủ đã công bố Kế hoạch cơ sở hạ tầng quốc gia 2050 và đưa ra tham vấn cộng đồng. Mục tiêu chính của kế hoạch là đảm bảo rằng băng thông rộng cơ bản miễn phí, tốc độ cao và “có thể truy cập toàn cầu” ở tất cả các cộng đồng của Nam Phi vào năm 2023–2024.
Ngoài ra, phiên đấu giá phổ tần vô tuyến trị giá gần 1 tỷ USD vào năm 2022 sẽ giúp mở rộng vùng phủ sóng 5G và cũng có thể làm giảm giá cước truy cập Internet. Hiện có một số dự án cộng đồng thử nghiệm cung cấp kết nối Wi-Fi tốc độ cao cho các hộ gia đình với giá 0,29 USD/ngày.
Mudau cho biết: “Thức đến nửa đêm để truy cập Internet khiến tôi lo sợ cho việc con tôi ngủ gật trong lớp, bị huyết áp và đủ loại tâm trạng chống đối xã hội vào ban ngày. Chúng tôi đã nghe về lời hứa của [chính phủ] sẽ cung cấp tất cả dịch vụ internet cơ bản, mong rằng điều đó sớm được thực hiện".
Theo Rest of World
