Nguồn gốc của con nCoV ở đâu? Chuyên gia Thượng Hải phản bác ý kiến Viện sĩ Chung Nam Sơn “Trung Quốc không nhất thiết là nơi sinh ra nCoV”

Theo trang web Deutsche Welle bản Hoa ngữ, hôm thứ Bảy, 29/2, Ủy ban Y tế và Sức khỏe Quốc gia Trung Quốc đã công bố “Báo cáo khảo sát chung của Trung Quốc - WHO về bệnh viêm phổi do virus Corona chủng mới (COVID-19)”. Báo cáo công bố những kết quả nghiên cứu và biện pháp ứng phó mới nhất đối với COVID-19. Báo cáo nói, nCoV là một loại virus có nguồn gốc từ động vật, tức là một loại virus truyền từ động vật sang người. Dơi dường như là vật chủ của virus, nhưng vật chủ trung gian chưa được xác định.

Bản Báo cáo không đưa ra kết luận mới về nguồn gốc của virus. Bởi vì các trường hợp ban đầu đều xuất hiện ở Vũ Hán và tập trung trong số những người liên quan đến chợ hải sản Hoa Nam, nên mọi người tin rằng nơi đây là nguồn gốc của dịch bệnh. Tuy nhiên, Viện sĩ Chung Nam Sơn, lãnh đạo nhóm chuyên gia cấp cao của Ủy ban Y tế và Sức khỏe Quốc gia và là Chủ nhiệm Trung tâm Nghiên cứu Y học Lâm sàng Bệnh Hô hấp Quốc gia Trung Quốc, tại một cuộc họp báo ở Quảng Châu hôm 27/2 lại nói rằng “mặc dù dịch bệnh lần này xảy ra đầu tiên ở Trung Quốc, nhưng virus này không nhất thiết bắt nguồn từ Trung Quốc; không loại trừ rằng Trung Quốc có thể trở thành nơi xâm nhập của dịch bệnh COVID-19”.

Ông Chung Nam Sơn không giải thích thêm về tuyên bố này, nhưng nó đã gây ra một phản ứng lớn trong dư luận. Viện sĩ Chung Nam Sơn, người đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống lại dịch SARS năm 2003, rõ ràng cũng là chuyên gia y tế được quan tâm nhất kể từ khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát. Mỗi lần ông đưa ra tuyên bố gì về dịch bệnh, đều gây quan tâm và thảo luận sôi nổi. Cùng với việc Đài truyền hình Asahi của Nhật Bản trước đó đã đưa ra một suy đoán gây sửng sốt rằng một số trong số 14.000 người bị chết vì cúm ở Hoa Kỳ có thể đã chết vì nCoV. Điều này dường như càng làm tăng thêm sự suy đoán rằng loại virus bí ẩn này không có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Ông Trần Bỉnh Trung (Chen Bingzhong), cựu Viện trưởng của Viện Nghiên cứu Giáo dục Sức khỏe Trung Quốc, cho rằng nhiều tổ chức nước ngoài nghi ngờ rằng dịch ở Vũ Hán là từ Viện Virus Vũ Hán. Vụ dịch xảy ra đầu tiên ở Trung Quốc và nguyên nhân cũng là ở Trung Quốc. Ông Chung Nam Sơn nói như thế là đùn đẩy vấn đề.

Ông Trương Văn Hồng, Tổ trưởng Nhóm chuyên gia điều trị y tế COVID-19 thành phố Thượng Hải và Chủ nhiệm Khoa Truyền nhiễm của bệnh viện Hoa Sơn trực thuộc Đại học Phục Đán (Fudan), ngày 28/2 khi trả lời phỏng vấn tờ báo tiếng Anh China Daily đã phản bác luận điểm nguồn gốc nCoV có thể không phải Trung Quốc của ông Chung Nam Sơn. Ông Trương Văn Hồng cho rằng Trung Quốc chỉ có mỗi Vũ Hán là nơi bệnh truyền nhiễm xuất hiện đầu tiên. Nếu nó được truyền từ bên ngoài vào Trung Quốc, nó sẽ phải bắt đầu cùng một lúc tại một số thành phố Trung Quốc, chứ không nơi trước nơi sau về thời gian như đã xảy ra. Ông cũng cho rằng đừng lẫn lộn giữa COVID-19 và dịch cúm bởi vì COVID-19 có những biểu hiện rất đặc trưng trong kiểm tra CT  nên dễ dàng phân biệt.

Chuyên gia về bệnh truyền nhiễm này hôm thứ Sáu 28/2 khi trả lời phỏng vấn của China News Weekly lại bày tỏ: nguồn virus là một vấn đề nhạy cảm, nhưng nhất định phải có “căn cứ xuất phát chính xác”. Cái gọi là cơ sở xuất phát gồm hai khía cạnh: “Thứ nhất, virus này xuất hiện khi nào và xuất hiện lần đầu tiên ở đâu? Cần phải điều tra thứ tự trước sau. Thứ hai, chúng ta cần tìm vị trí của nó trên cây tiến hóa. Sự tiến hóa của các gene phía sau phải là trên cơ sở của gene trước đó”. Trương Văn Hồng cho rằng hai khía cạnh trên nên phải được xem xét cùng nhau và “tránh tùy tiện công bố thông tin khi chứng cứ không đầy đủ”, nếu không sẽ gây rắc rối cho người dân bình thường.

Thật trùng hợp, những tin đồn về “nguồn gốc của nCoV là từ Mỹ” cũng bắt đầu lan truyền trên Internet. Một ảnh chụp màn hình được lưu hành trên các nền tảng mạng xã hội là màn hình của đài truyền hình CNN. Bài viết đăng ảnh chụp màn hình này nói rằng “CDC đã xác nhận nguồn gốc của coronavirus Vũ Hán đầu tiên từ Hoa Kỳ”. Nhưng thực ra nguyên văn tiêu đề ban đầu của tin tức là “CDC confirms first coronavirus case of "unknown" origin in U.S.” có nghĩa là Trung tâm Kiểm soát và Chẩn đoán bệnh Hoa Kỳ đã xác nhận trường hợp đầu tiên của bệnh nhân COVID-19 có nguồn lây nhiễm virus không thể xác định.

Bất kể là sơ suất nhất thời hoặc lỗi dịch thuật có chủ ý, sau khi bài đăng được lưu hành trên nền tảng mạng xã hội, các cơ quan truyền thông Trung Quốc cũng đã hưởng ứng. NetEase News, Tencent và các nền tảng khác đều đăng các bài viết liên quan rằng nội dung chính của báo cáo của CNN là một bệnh nhân bị COVID-19 được chẩn đoán vào ngày 26/2 tại Hoa Kỳ gần đây đã không rời khỏi Hoa Kỳ và không tiếp xúc với bất kỳ trường hợp nào được xác nhận; vì vậy trở thành bệnh nhân đầu tiên ở Hoa Kỳ không thể xác định con đường lây truyền.

Michael Ryan, người đứng đầu Chương trình cấp cứu sức khỏe của WHO, nói trong một cuộc họp báo vào ngày 28/2: “nCoV là hiện tượng toàn cầu. Nó xuất hiện tại một nơi nào đó, là sự kiện bất hạnh trong lịch sử tự nhiên. Điều quan trọng là chúng ta không nên trách cứ nguồn gốc địa lý của nó, mà là tập trung vào cách đối phó và khắc chế virus”. Ông cũng kêu gọi mọi người hãy “cẩn thận với lời nói của mình”, không sử dụng ngôn ngữ miệt thị và chỉ trích.