Hải quân hai nước Nga và Trung Quốc vừa kết thúc các cuộc tập trận chung Joint Sea -2016 kéo dài 8 ngày, từ 12 đến 19/9 ở Biển Đông, tại khu vực gần tỉnh Quảng Đông. Để tiến hành cuộc tập trận này, hải quân Nga-Trung đã huy động tổng cộng 18 chiến hạm, tàu hỗ trợ, tàu ngầm, 21 chiến đấu cơ và 250 lính hải quân, tham gia thao dượt về phòng thủ và cứu hộ, thao diễn chống tàu ngầm và tấn công chiếm một đảo "của nước ngoài".
So với những năm trước, cuộc tập trận năm nay tập trung hơn vào khả năng chiến đấu của tàu mặt nước, tàu ngầm và hệ thống phòng thủ trên đất liền. Đây là cuộc tập trận hải quân chung lớn nhất từ trước đến nay giữa hai nước và là lần đầu tiên được tiến hành ở Biển Đông, một vùng đang rất nóng, cho nên đã thu hút sự chú ý đặc biệt của báo chí quốc tế, tuy rằng cả Bắc Kinh và Matxcơva đều khẳng định là cuộc tập trận này không nhắm vào các quốc gia khác.
Hãng Sputnik của Nga ngày 18/9 lưu ý là cuộc tập trận chung hải quân Nga-Trung diễn ra vào lúc căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc với phương Tây trên vấn đề Biển Đông, tiếp theo sau phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực bác bỏ những đòi hỏi chủ quyền ngang ngược của Trung Quốc ở vùng biển này, một phán quyết mà Bắc Kinh xem là vô giá trị.
Vẫn theo Sputnik, được dự trù từ lâu, cuộc tập trận chung hải quân Nga-Trung cũng diễn ra đúng thời điểm Nhật Bản vừa thông báo sẽ tiến hành tuần tra chung với Mỹ để bảo đảm tự do hàng hải ở Biển Đông. Bắc Kinh đã cảnh cáo Tokyo rằng việc tham gia thao dượt với Mỹ ở vùng biển đang tranh chấp này là một “lằn ranh đỏ”, mà nếu vượt qua thì Nhật sẽ gánh chịu những hậu quả nặng nề. Ngày 19/9, phát ngôn viên bộ Ngoại giao Trung Quốc còn tố cáo Nhật bản đang làm “rối loạn” tình hình Biển Đông qua việc tăng cường hoạt động ở vùng biển này.
Trang Vestnik của Nga ngày 18/9 đăng lại một bài nhận định của mạng thông tin Breibart News Network của Mỹ nhấn mạnh đến việc trong khuôn khổ các cuộc tập trận chung trên biển, hải quân hai nước Nga-Trung đã thao dượt đổ bộ và tấn công chiếm một đảo của một nước ngoài và điều này đặc biệt gây lo ngại cho một số nước trong khu vực có tranh chấp với Trung Quốc về chủ quyền Biển Đông.
Breibart nhắc lại rằng trong ba năm qua, Bắc Kinh đã gia tăng nỗ lực áp đặt chủ quyền của Trung Quốc lên phần lớn Biển Đông, nhất là qua việc xây các đảo nhân tạo trái phép ở Trường Sa, triển khai trên đó các thiết bị giám sát, các dàn tên lửa đất đối không và các chiến đấu cơ phản lực.
Báo Mỹ Washington Times số ra ngày 18/9 đăng ý kiến của ông James A. Lyons, một đô đốc Mỹ về hưu, cho rằng cuộc tập trận chung Nga-Trung, gọi là “phối hợp phòng thủ đảo” thật ra có mục tiêu là bắn một tín hiệu đến Mỹ rằng "Biển Đông là thuộc về Trung Quốc và nếu cần Nga sẽ giúp Trung Quốc bảo vệ các đảo đang tranh chấp". Đây rõ ràng là một thách thức đối với truyền thống bảo vệ tự do hàng hải của Mỹ và đối với việc tôn trọng luật pháp quốc tế.
Morning News (Mỹ) ngày 19/9 trích lời một chuyên gia về châu Á-Thái Bình Dương, tiến sĩ Munir Majid, cho rằng việc cuộc tập trận chung Nga-Trung ở Biển Đông diễn ra cùng thời điểm với cuộc thao diễn chung Mỹ-Nhật bảo đảm tự do hàng hải ở vùng biển này cho thấy đây là một cuộc tranh giành quyền lực và ảnh hưởng giữa Trung Quốc và Mỹ ở châu Á-Thái Bình Dương, mà trong đó Biển Đông là đấu trường chính.
Tạp chí The National Interest ngày 16/9 đăng lại bài viết của Viện Chính sách Chiến lược Úc ASPI, nhận định rằng đang có hợp tác ngày càng chặt chẽ giữa hải quân hai nước Nga-Trung và điều này gây quan ngại cho các nhà quan sát trong khu vực và các nhà hoạch định chính sách hải dương, vì nó sẽ làm thay đổi cán cân lực lượng ở châu Á.
Trong bài phân tích, chuyên gia Ấn Độ Abhijit Singh ghi nhận rằng trong cuộc tập trận chung lần này, không chỉ có nhiều phương tiện được huy động hơn, mà chất lượng các cuộc tập trận cũng được nâng cao. Ông Singh nhận định rằng, hợp tác hải quân Nga Trung xuất phát từ mong muốn của hai nước chống lại áp lực quân sự của Mỹ.
Chuyên gia Abhijit Singh nhắc lại rằng tại cuộc họp thượng đỉnh G20 vừa qua, tổng thống Putin đã tuyên bố ủng hộ lập trường của Trung Quốc bác bỏ phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực về vụ kiện Biển Đông. Cũng theo tác giả, đích thân tổng thống Vladimir Putin đã thúc đẩy phát triển đối tác quân sự Nga Trung. Bắc Kinh dĩ nhiên là rất vui mừng tìm thấy một đồng minh để cùng chống hải quân Mỹ.
Ông Singh nhận định rằng qua việc tiến hành tập trận chung lần này ở Biển Đông, hai nước Nga-Trung muốn tỏ cho thấy là thế thượng phong của Mỹ trên vùng biển châu Á nay đã chấm dứt.
