Mặt bằng lãi suất huy động tăng 0,4%, áp lực dồn về các ngân hàng vừa và nhỏ

Trong báo cáo chiến lược vĩ mô và thị trường 9 tháng đầu năm 2019, phòng phân tích của CTCP Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) ghi nhận cuộc đua lãi suất huy động trong nhóm các ngân hàng thương mại (NHTM) cổ phần có quy mô vừa và nhỏ kể từ giữa tháng 8. Mức lãi suất cho các kỳ hạn dài (trên 6 tháng) đã được đẩy lên mức cao nhất 8,5 - 8,7%/năm.

Theo đánh giá của BVSC, nhu cầu chuẩn bị vốn cho mùa kinh doanh cuối năm cũng như áp lực phải cơ cấu lại nguồn vốn nhằm đáp ứng các quy định về hệ số CAR theo Basel II và tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn là những nguyên nhân chính dẫn đến cuộc đua lãi suất trên.

“So với thời điểm đầu năm 2019, mặt bằng lãi suất huy động nhìn chung đã tăng khoảng 0,4%” - BVSC nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, báo cáo cũng không loại trừ khả năng sẽ vẫn có những đợt tăng lãi suất huy động mang tính cục bộ và chủ yếu diễn ra ở các ngân hàng có quy mô vốn vừa và nhỏ trước thềm năm 2020.

Trong khi đó, BVSC đánh giá việc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cắt giảm lãi suất điều hành vào giữa tháng 9 về cơ bản là theo xu hướng chung của các ngân hàng trung ương khác trên thế giới. Muốn đánh giá NHNN có thật sự nới lỏng hơn chính sách tiền tệ hay không thì phải chờ các số liệu thực tế về tăng trưởng tín dụng và M2 trong thời gian tới.

Trên thực tế tăng trưởng tín dụng tính đến ngày 20/9 mới tăng 8,4%, thấp hơn mức 9,52% của cùng kỳ năm 2018 và còn cách khá xa mục tiêu 14% cho cả năm nay.

Mặc dù vậy, BVSC cho rằng việc giảm lãi suất điều hành sẽ có tác dụng định hướng, “neo giữ” kỳ vọng khiến mặt bằng lãi suất huy động nói riêng và mặt bằng lãi suất cho vay nói chung sẽ ổn định và khó tăng mạnh thêm trong thời gian tới.

Thanh khoản liên ngân hàng biến động mạnh

Cũng theo ghi nhận của BVSC, thanh khoản liên ngân hàng biến động rất mạnh trong quý 3 năm nay, khác với diễn biến khá bình lặng trong 2 quý đầu năm.

Cụ thể, trong 2 tuần cuối tháng 8, lãi suất liên ngân hàng đã có lúc tăng lên mức 4,8-5%/tháng. Tuy nhiên, bắt đầu từ tháng 9, thanh khoản hệ thống đã có dấu hiệu hạ nhiệt rõ rệt, đặc biệt trong tuần cuối tháng 9 khi lãi suất các kỳ hạn lùi về dưới mức 2%/năm.

Theo đánh giá của BVSC, việc thanh khoản dồi dào trở lại trong những tuần gần đây xuất phát từ hai nguyên nhân chính.

Thứ nhất là động thái cắt giảm một loạt các loại lãi suất điều hành của NHNN, bao gồm: lãi suất cho vay tái chiết khấu, tái cấp vốn, lãi suất cho vay OMO và lãi suất tín phiếu đều được giảm 0,25%.

Những loại lãi suất này hầu hết đều có tác động lớn tới thanh khoản ngắn hạn của các ngân hàng do liên quan đến nghiệp vụ bơm/hút vốn thường xuyên của NHNN qua thị trường mở hoặc các tình huống NHTM tìm đến vay vốn tại NHNN với tư cách là người cho vay cuối cùng.

Thứ hai là động thái mua vào ngoại tệ của NHNN đã giúp đẩy một lượng lớn tiền Đồng ra thị trường, qua đó giúp thanh khoản hệ thống dồi dào. Theo NHNN, dự trữ ngoại hối của Việt Nam hiện đã đạt 70 tỷ USD, tăng 10 tỷ USD so với 1 năm trước, đồng thời là mức cao nhất trong lịch sử./.