Kết quả điều tra gây sốc: Tàu sân bay Gerald R. Ford của Mỹ có hơn 6.500 linh kiện “Made in China”

Vũ khí Mỹ sử dụng linh kiện Trung Quốc

Đặc biệt, trên tàu sân bay hạt nhân 101.600 tấn USS Gerald R. Ford (Số hiệu CVN-78) – chiến hạm tiên tiến nhất của Mỹ và là biểu tượng sức mạnh hải quân nước này – đã phát hiện có tới hơn 6.500 linh kiện điện tử sản xuất tại Trung Quốc, cùng hơn 70.000 tấn thép cũng có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Phát hiện này không chỉ khiến chính phủ Mỹ choáng váng mà còn đặt chiến lược “tách rời Trung Quốc” hay “phi Trung Quốc hóa” (Decoupling from China) mà chính quyền Donald Trump đang thúc đẩy lâm vào tình thế khó xử.

Theo báo cáo của cơ quan tư vấn phi lợi nhuận Mỹ “Hudson Institute” (Viện nghiên cứu Hudson), việc trang bị quân đội Mỹ sử dụng số lượng lớn linh kiện sản xuất tại Trung Quốc từ lâu đã là một “bí mật công khai”.

Từ tàu sân bay đến tiêm kích, từ tên lửa đến kính nhìn đêm, linh kiện điện tử, thép, nhiên liệu đẩy… sản xuất tại Trung Quốc đều xuất hiện khắp nơi, trong nhiều vũ khí trang thiết bị quân sự.

Ví dụ, ngay cả tiêm kích F-35 tiên tiến nhất của Mỹ cũng có nhiều linh kiện cốt lõi đến từ Trung Quốc, và tình trạng thiếu hụt những linh kiện này từng khiến việc bàn giao bị trì hoãn. Nguyên nhân Mỹ dùng nhiều hàng Trung Quốc rất đơn giản: giá rẻ, công nghệ ổn định…

Đặc biệt trong các lĩnh vực như chế biến đất hiếm, hợp kim đặc biệt, linh kiện điện tử… Trung Quốc không chỉ dẫn đầu thế giới về sản lượng mà còn nắm giữ công nghệ then chốt.

Những người phụ trách mua sắm trong ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ, sau khi cân nhắc toàn cầu, cuối cùng vẫn buộc phải chọn hàng Trung Quốc – đó là thực tế xét về kinh tế và công nghệ.

Tách khỏi Trung Quốc về công nghệ vũ khí, bài toán nan giải

Tuy nhiên, việc Mỹ muốn “tách khỏi Trung Quốc” để giảm phụ thuộc lại gặp vô vàn khó khăn. Vấn đề đầu tiên là chi phí: nếu Mỹ muốn tái lập chuỗi cung ứng trong nước, chi phí sẽ tăng mạnh, thậm chí gấp nhiều lần so với mua hàng sản xuất tại Trung Quốc.

Tiếp theo là nút thắt công nghệ: trong một số vật liệu chiến lược như chế biến đất hiếm, nhiên liệu đẩy tên lửa… Trung Quốc gần như là “nhà cung cấp độc quyền”, Mỹ khó có thể tìm được phương án thay thế trong thời gian ngắn.

Quan trọng hơn, ngân sách quốc phòng Mỹ đã vượt mốc 1 nghìn tỷ USD, việc tiếp tục thúc đẩy “tách khỏi Trung Quốc” sẽ càng làm gia tăng gánh nặng tài chính.

Bộ Quốc phòng Mỹ ước tính, việc tái lập toàn bộ chuỗi cung ứng không chỉ cần khoản đầu tư khổng lồ mà còn mất nhiều năm, trong khi sản xuất quốc phòng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Lấy máy bay tiêm kích tàng hình F-35 làm ví dụ, nếu nguồn cung linh kiện chủ chốt từ Trung Quốc bị gián đoạn, dây chuyền sản xuất của Lockheed Martin có thể lập tức đình trệ.

Ưu thế của Trung Quốc trong lĩnh vực đất hiếm càng khiến Mỹ khó khăn hơn. Đất hiếm là nguyên liệu then chốt để chế tạo tên lửa, máy bay chiến đấu, thiết bị điện tử quân sự… và Trung Quốc lâu nay là nhà sản xuất, xuất khẩu đất hiếm lớn nhất thế giới.

Những năm gần đây, Trung Quốc áp dụng kiểm soát chặt chẽ việc xuất khẩu đất hiếm, nới lỏng cho các nước tuân thủ quy định với mục đích dân sự, nhưng kiên quyết từ chối mọi đơn xin xuất khẩu liên quan đến quân sự. Chính sách này đã gây ảnh hưởng rõ rệt tới ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ, khiến nhiều nhà thầu quốc phòng Mỹ phải “kêu trời”.

Trước thực tế này, giới chính trị Mỹ buộc phải xem xét lại chính sách đối với Trung Quốc. Ngay cả những nhân vật vốn ưa thích “gây sức ép tối đa” như Tổng thống Donald Trump, cũng tỏ ra “mềm mỏng” hơn trong vấn đề này.

Lý do rất rõ ràng: thế lực không bằng thời thế. Về kinh tế, Trung Quốc không chỉ là đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ mà còn nắm giữ huyết mạch của chuỗi cung ứng; về quân sự, trang bị của quân đội Mỹ khó thể tách rời hàng “Made in China”, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức mạnh chiến đấu của họ.

Mỹ từng cố áp thuế cao để trừng phạt Trung Quốc, nhưng Trung Quốc hoàn toàn có thể đáp trả bằng cách hạn chế xuất khẩu đất hiếm để “siết cổ” ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ.

Biện pháp phản công chính xác này còn nguy hiểm hơn các đòn trừng phạt kinh tế thông thường, bởi nó đe dọa nền tảng của “quyền bá chủ quân sự” Mỹ – tức năng lực sản xuất quốc phòng. Trước thực tế này, Mỹ đương nhiên phải tỏ ra thận trọng hơn khi đàm phán kinh tế – thương mại với Trung Quốc.

Báo cáo của Viện Hudson không chỉ hé lộ sự phụ thuộc sâu sắc của trang bị quân sự Mỹ vào hàng Trung Quốc, mà còn mang đến một góc nhìn mới về quan hệ Mỹ - Trung.