Hành trình tư nhân hóa của khu “đất vàng” số 8-12 Lê Duẩn (Q.1, Tp. HCM)

Sở dĩ gọi khu đất số 8-12 Lê Duẩn tại Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh là khu “đất vàng”, bởi lẽ bên cạnh vị trí tại trung tâm thành phố, khu đất này có tới 3 mặt tiền, với tổng diện tích là 4.896 m2. Trong bối cảnh thị trường bất động sản hiện nay, nếu thực hiện đấu giá theo đúng quy định - theo Thanh tra Chính phủ - số tiền thu về cho Ngân sách Nhà nước (NSNN) có thể cao hơn tới hơn 2.000 tỷ đồng (so với kết quả đã thực hiện).

Sau năm 1975, các lô đất này do Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà Tp. Hồ Chí Minh (Công ty Quản lý kinh doanh nhà thành phố) quản lý và ký hợp đồng cho thuê nhà, đất với 4 đơn vị thuộc Bộ Công thương là: CTCP Hóa chất Vật liệu điện thành phố, CTCP Kim khí thành phố, CTCP Thiết bị phụ tùng Sài Gòn và CTCP Vận tải Xăng dầu VITACO (4 Công ty thuộc Bộ Công thương).

Tới năm 2007, thực hiện phương án sắp xếp các mặt bằng nhà, đất theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, UBND Tp. Hồ Chí Minh có chủ trương sử dụng khu đất trên để xây dựng "khách sạn tiêu chuẩn 5 sao và có một phần trung tâm thương mại".

Đồng thời, UBND Tp. Hồ Chí Minh cũng giao cho Công ty Quản lý kinh doanh nhà thành phố thu hồi và quản lý mặt bằng trong thời gian chuẩn bị đầu tư xây dựng dự án; giao Sở Kế hoạch và Đầu tư (Sở KH&ĐT) phối hợp với các cơ quan liên quan tiến hành tìm và tham mưu cho UBND thành phố “lựa chọn chủ đầu tư có uy tín, kinh nghiệm trong lĩnh vực khách sạn để đầu tư, không áp dụng hình thức liên doanh”.

Chủ trương trên tiếp tục được bổ sung thêm trong cuộc họp ngày 21/12/2009 do UBND Thành phố chủ trì. Cụ thể, kết luận tại cuộc họp, Phó Chủ tịch UBND Nguyễn Thành Tài đã giao cho Sở KH&ĐT phối hợp với các đơn vị có liên quan để thẩm định dự án, “thẩm định năng lực tài chính các đơn vị tham gia góp vốn để thực hiện dự án, tỷ lệ góp vốn của các đơn vị, quy định lộ trình triển khai thực hiện dự án, biện pháp chế tài về tài chính và miễn quyền tham gia dự án đối với các đơn vị bán pháp nhân tham gia dự án cho đơn vị khác ... trình UBND Thành phố”.

Trong giai đoạn năm 2009 - 2010 khi UBND Thành phố đang bàn bạc về chủ trương đầu tư dự án trên, bên cạnh 2 nhà đầu tư tổ chức sẽ được nhắc đến dưới đây, Công ty Sunwah Vietnam Real Estade Limited cũng đã có văn bản đề nghị được tham gia dự án.

Sẽ không có gì đáng nói, nếu UBND Tp. Hồ Chí Minh chỉ đạo cơ quan chức năng cho tổ chức thẩm định để chọn nhà đầu tư có đủ tiềm lực thực hiện dự án, sau đó các nhà đầu tư sẽ cùng nhau tham gia đấu giá đất để có một nhà đầu tư được quyền thực hiện dự án trên.

Tuy nhiên, dù đã hội tụ đủ các điều kiện, UBND Thành phố đã không thực hiện như vậy.

Thay vào đó, các chủ trương và phương thức đầu tư dự án tiếp tục được UBND Thành phố thay đổi và quá trình thực hiện cũng có nhiều quyết định đi ngược với chính chủ trương ban đầu, dẫn đến nhiều sai phạm được Thanh tra Chính phủ (TTCP) chỉ rõ sau này.

Sang tay chóng vánh “đất vàng” cho tư nhân ...

Tháng 10/2010, UBND Tp. HCM đồng ý về phương án thành lập “Công ty Cổ phần” để thực hiện dự án với các cổ đông sáng lập và tỷ lệ vốn góp như sau: Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà Tp. Hồ Chí Minh (Công ty Quản lý kinh doanh nhà thành phố) góp vốn 50% và 50% còn lại do 4 Công ty thuộc Bộ Công thương, mỗi công ty góp 12,5%.

Cũng trong tháng 10, chủ đầu tư dự án tại khu đất số 8-12 Lê Duẩn được thành lập theo phương án nêu trên với tên gọi là CTCP Đầu tư Lavenue (Lavenue).

Tuy nhiên, sau 6 lần đăng ký thay đổi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, cơ cấu cổ đông của Lavenue cho thấy tỷ lệ kiểm soát tới 80% của các cổ đông có nguồn vốn tư nhân bao gồm: Công ty TNHH Đầu tư Kido (Đầu tư Kido) góp 387,5 tỷ đồng, chiếm 50% và Công ty TNHH MTV Hoa Tháng Năm (Hoa Tháng Năm) góp 232,5 tỷ đồng, chiếm 30%. Cổ đông nhà nước là Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà Tp. Hồ Chí Minh góp 155 tỷ đồng, chỉ chiếm 20% tổng vốn điều lệ.

Cơ cấu cổ đông nêu trên là kết quả của một loạt các thỏa thuận đã được định sẵn, ngay từ trước khi công ty Lavenue được thành lập.

Cụ thể, ngày 6/8/2010, Công ty Quản lý kinh doanh nhà thành phố đã có công văn gửi UBND Tp. Hồ Chí Minh về việc cho phép công ty Hoa Tháng Năm được tham gia hợp tác đầu tư 30% vốn góp trong phần tỷ lệ vốn góp 50% tại Lavenue. Không lâu sau đó, ngày 17/8/2010, UBND thành phố đã chấp nhận đề xuất trên.

Đáng chú ý, vào năm 2013, Hoa Tháng Năm đã xác nhận với Thanh tra thành phố rằng từ ngày thành lập chưa tham gia thực hiện bất cứ một dự án nào, về năng lực tài chính cũng không có cơ quan nào thẩm định và kết luận Công ty này có năng lực về tài chính.

Về lô cổ phần chiếm tỷ lệ 50% còn lại tại Lavenue do 4 Công ty thuộc Bộ Công thương sở hữu, ngày 20/8/2010, các công ty này đã ký thỏa thuận nguyên tắc với Công ty TNHH Đầu tư Kinh Đô (nay là Công ty TNHH Đầu tư Kido).

Trong đó, mỗi công ty thuộc Bên A (4 Công ty thuộc Bộ Công thương) cam kết thực hiện chuyển nhượng quyền sở hữu toàn bộ phần vốn góp của mình trong “Công ty Cổ phần” cho bên B (Công ty TNHH Đầu tư Kinh Đô) theo giá trị chuyển nhượng tự thỏa thuận, thời gian  hoàn tất là “ngay khi Bên A chính thức trở thành cổ đông sáng lập của Công ty Cổ phần và hoàn tất nghĩa vụ góp vốn của mình trong Công ty Cổ phần”.

Đáng chú ý, nguồn tài chính để 4 Công ty thuộc Bộ Công thương góp vốn vào Lavenue lại đến từ chính đối tác Công ty TNHH Đầu tư Kido, thông qua việc ký kết hợp đồng vay vốn với doanh nghiệp này vào ngày 15/9/2010.

Thực hiện đúng thỏa thuận, ngày 29/10/2010 (sau khi Lavenue được thành lập), cả 4 công ty đã thực hiện chuyển nhượng toàn bộ số cổ phần (1.250.000 cổ phần) tại Lavenue cho Công ty TNHH Kinh Đô. Với mức giá chuyển nhượng là 50.000 đồng/cổ phần, mỗi công ty thu về 62,5 tỷ đồng.

Và những vi phạm

Nguyên nhân chủ yếu khiến cho các cổ đông có vốn nhà nước phải thực hiện chuyển nhượng cổ phần tại Lavenue cho các doanh nghiệp tư nhân xuất phát từ vấn đề không đảm bảo “năng lực tài chính” - một trong những tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư theo chủ trương ban đầu.

Cụ thể, đối với trường hợp của Công ty Quản lý kinh doanh nhà thành phố, với việc góp 50% vốn tham gia dự án, tương đương với giá trị đầu tư là 1.300 tỷ đồng, nhiều hơn gấp 2 lần số vốn điều lệ của công ty này khi đó là 635,8 tỷ đồng.

Được biết, theo quy định, công ty này chỉ được sử dụng tối đa không quá 30% tổng nguồn vốn để đầu tư vào các lĩnh vực không phải là ngành nghề kinh doanh chính, và tổng mức đầu tư ra ngoài công ty không được vượt quá mức vốn điều lệ.

Do đó, Công ty Quản lý kinh doanh nhà thành phố đã phải chuyển giao 30% tỷ lệ góp vốn cho Hoa Tháng Năm - một công ty mới chỉ thành lập vào ngày 6/4/2010 và không được thẩm định về năng lực tài chính. 

Theo TTCP, thực chất hoạt động chuyển nhượng là việc chuyển dịch quyền sử dụng đất tại ví trí trung tâm nhất của Thành phố từ doanh nghiệp nhà nước sang cho các doanh nghiệp ngoài nhà nước, việc làm trên là trái với chính chủ trương của UBND Thành phố, đồng thời trái với pháp luật về đấu thầu dự án, đấu giá quyền sử dụng đất.

“Việc thực hiện sai trái trên nhằm chuyển dịch tài sản hai khu đất có vị trí trung tâm đang thuộc quyền quản lý sử dụng của nhà nước sang cho tư nhân với giá rẻ là không đúng quy định. Trách nhiệm này thuộc về Thường trực UBND Thành phố, trách nhiệm cá nhân thuộc về ông Nguyễn Thành Tài nguyên Phó Chủ tịch thường trực, người đã ký nhiều, ký nhanh các văn bản chấp thuận cho Công ty TNHH MTV Hoa Tháng Năm tham gia dự án” - kết luận của TTCP nêu rõ.

Cũng vì không đảm bảo năng lực tài chính, 4 Công ty thuộc Bộ công thương đã thỏa thuận chuyển nhượng toàn bộ cổ phần tại Lavenue cho Công ty TNHH Đầu tư Kido.

Mặt khác, cũng theo TTCP, việc UBND Thành phố chỉ định chủ đầu tư dự án cho công ty Lavenue tại thời điểm công ty này thay đổi cổ đông sáng lập, có 2/3 cổ đông chiếm tới 80% vốn góp không phải là tổ chức kinh tế được nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm là không đúng đối tượng, vi phạm một số quy định có liên quan.

Liên quan tới vấn đề này, trả lời báo chí, ông Nguyễn Thành Tài thừa nhận có thiếu sót vì không lường trước được hệ quả và cho rằng 4 Công ty thuộc Bộ Công thương đã “lật kèo”, đi bán toàn bộ vốn cho Công ty TNHH Đầu tư Kido. Bên cạnh đó, ông Tài cũng khẳng định bản thân đã rút ra được bài học và quả quyết không tơ hào, tư túi cá nhân khi ký các văn bản triển khai dự án.

Ngoài ra, TTCP cũng chỉ rõ trách nhiệm của các sở, ngành chuyên môn và cho biết “những sai phạm của UBND Tp. Hồ Chí Minh và các sở, ngành và các doanh nghiệp liên quan như đã nêu ở trên là có dấu hiệu của việc cố ý làm trái các quy định của Nhà nước cần phải được xử lý trách nhiệm một cách nghiêm túc”.

Đồng thời, TTCP cũng kiến nghị thu hồi lại toàn bộ khu đất số 8-12 đường Lê Duẩn để thực hiện đáu giá quyền sử dụng đất theo quy định. Tuy nhiên, do nhà đầu tư đã thực hiện nộp tiền sử dụng đất và đã có những động thái đầu tư xây dựng ban đầu nên việc thu hồi và xác định giá trị bồi thường sẽ có nhiều khó khăn.

Trong một diễn biến gần đây, chủ đầu tư dự án là công ty Lavenue đã có văn bản đề nghị UBND Tp. Hồ Chí Minh khẩn trương xem xét, xử lý và trả lời đề xuất của doanh nghiệp về việc tiếp tục triển khai dự án này. Còn khu "đất vàng" tại số 8-12 Lê Duẩn hiện đang được tận dụng làm bãi gửi xe./.