Ích lợi khó ngờ của “sát thủ” Zika
Virus Zika là tác nhân gây teo não, khiến trẻ sinh ra có phần đầu nhỏ dị thường, não phát triển lệch lạc hoặc không phát triển. Thế nhưng mới đây, các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Washington ở St. Louis và Đại học California, San Diego, Mỹ vừa tuyên bố, họ có thể khai thác virus này để phát triển các tế bào não thay cho tế bào não người, coi đây là phương pháp điều trị tiềm năng cho căn bệnh u não glioblastoma - một loại u não nguyên phát của hệ thần kinh trung ương mà Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain là một trong các nạn nhân của nó.
Cụ thể, Zika được cho là có thể tiêu diệt các tế bào gốc thúc đẩy u nguyên bào thần kinh đệm ác tính glioblastoma phát triển.
Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain - người được chẩn đoán bị u não nguyên phát loại glioblastoma vào tháng 7/2017. Ảnh: Newsweek
Các nhà nghiên cứu cho biết, đây là căn bệnh chết người, hiện chưa có cách điều trị. Hầu hết những người mắc bệnh gliobastoma chết trong vòng hai năm sau khi được chẩn đoán. Sở dĩ bệnh gliobastoma nguy hiểm như vậy là do các tế bào gốc cung cấp nhiên liệu cho khối u rất khó bị tiêu diệt. Chúng có thể tránh các yếu tố phòng vệ tự nhiên của hệ miễn dịch. Những tế bào đang phát triển này cũng kháng lại các phương pháp điều trị hiện có như hóa trị và xạ trị. “Ngay cả khi khối u được loại bỏ thành công, các tế bào gốc này cũng phải được tiêu diệt để ngăn ngừa khối u mới phát triển” - các tác giả nghiên cứu giải thích.
Nhà nghiên cứu Milan Chheda của Đại học Washington cho biết: "Thật là bực bội khi điều trị cho bệnh nhân bằng những phương pháp rất mạnh mẽ để rồi lại thấy khối u tái phát sau vài tháng. Chúng tôi luôn tự hỏi liệu tự nhiên có thể cung cấp vũ khí để nhằm vào những tế bào có khả năng chịu trách nhiệm về sự tái sinh của các khối u này?" - Chheda nói.
Nghiên cứu virus Zika, các nhà khoa học nhận thấy nó có thể là chìa khóa giải quyết vấn đề kể trên. Cụ thể, Zika có thể nhằm đúng mục tiêu và tiêu diệt các tế bào gốc thúc đẩy u nguyên bào thần kinh đệm ác tính glioblastoma phát triển. Ý tưởng này xuất phát từ đặc điểm của virus Zika là chúng phá vỡ sự phát triển của não trong bào thai, nhằm vào các tế bào não và tế bào gốc nhưng lại không có tác động khủng khiếp như vậy đối với bộ não của người trưởng thành.
“Chúng tôi đã đưa ra giả thuyết rằng sự ưu tiên của virus Zika đối với việc phát triển các tế bào trong não có thể được tận dụng để chống lại tế bào gốc glioblastoma” - ông Diamond nói.
Lấy độc trị độc
Sau quá trình nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và thử nghiệm với động vật, nhóm nghiên cứu nhận thấy virus Zika có thể gây nhiễm và phá huỷ các tế bào gốc glioblastoma của bệnh nhân u não nguyên phát. Họ cũng phát hiện ra một dòng virus Zika biến đổi làm chậm sự phát triển khối u ở những con chuột có khối u não ác tính, làm tăng đáng kể cơ hội sống của chúng. Tiếp đó, họ thử nghiệm một đột biến tự nhiên yếu của Zika. Kết quả là virus này dù suy yếu vẫn có thể nhằm mục tiêu cụ thể và giết chết tế bào gốc glioblastoma.
Các nhà nghiên cứu cho biết hiệu quả của virus Zika được tăng cường khi kết hợp với một thuốc hóa trị như temozolomide vốn ít có ảnh hưởng đến các tế bào ung thư. “Nghiên cứu của chúng tôi là bước đầu tiên hướng tới sự phát triển các chủng virus Zika an toàn và hiệu quả, có thể trở thành công cụ quan trọng trong việc điều trị ung thư thần kinh và u nguyên bào thần kinh” - Michael Diamond - Đại học Washington, đồng tác giả nghiên cứu thuộc - cho biết.
Một đồng tác giả khác - Jeremy Rich, Đại học California, San Diego - nói: "Nỗ lực này là kết quả sự sáng tạo của ba nhóm nghiên cứu với sự bổ sung chuyên môn cho nhau nhằm chống lại căn bệnh ung thư chết người bằng cách khai thác nguyên nhân gây ra một căn bệnh khác. Với việc virus Zika ít gây tổn thương cho người trưởng thành, cách tiếp cận này có thể được áp dụng với độc tính chấp nhận được”.
Tuy nhiên, các nhà khoa học tiết lộ, họ sẽ phải tiến hành nhiều thử nghiệm hơn nữa trong thời gian tới, bởi nghiên cứu này mới chỉ ở giai đoạn đầu. Mặc dù kết quả đã có rất hứa hẹn nhưng trên thực tế, nhiều loại thuốc cũng có triển vọng tương tự ở động vật nhưng không đạt kết quả tốt với người. Quan trọng hơn, Zika là virus gây quan ngại lớn cho toàn thế giới.
“Những lo ngại về sức khoẻ cộng đồng sẽ phải được giải quyết thông qua các thử nghiệm tiền lâm sàng, đánh giá khả năng lây lan hoặc sự xuất hiện những chủng virus nguy hiểm hơn” - ông Michael Diamond kết luận.
Theo Khoa học và Phát triển (nguồn Cbsnews, Yahoo)
http://khoahocphattrien.vn/suc-khoe/dung-virus-zika-tri-ung-thu-nao/20170914095349307p1c784.htm
