Anh Nguyễn Hữu Lê Lộc 37 tuổi ở Lạng Sơn "chơi" ảnh macro được hơn 3 năm nay. Theo anh Lộc, chụp ảnh macro có 2 phong cách chính: một là macro oneshot - tức là ảnh chụp không lớn lắm, (tầm 1x, 2x đổ lại) với mục đích là bắt khoảnh khắc động tác (ăn mồi, giao phối, bay nhảy…) của côn trùng hoặc chụp mẫu bé có thêm cả ngoại cảnh xung quanh, như con sâu bò trên cành cây… Hai là chụp macro với độ phóng đại lớn đến rất lớn, mục đích là chụp đặc tả bộ phận của những mẫu nhỏ đến siêu nhỏ (tầm 3x trở lên đến 10x, 20x, 40x, 50x, 100x...) Thể loại này phải sử dụng kỹ thuật focus stacking (chụp chồng ảnh) nên còn gọi là macro stacking hay macro extreme… Anh Lộc thích phong cách thứ hai và đi sâu vào thể loại stacking.
Khác với anh Lộc, anh Mai Thanh Hải ở quận 3, TP HCM, có sở thích chụp macro oneshot. "Đặc thù của macro stacking là bạn phải chọn cảnh tĩnh hoặc những con vật chuyển động cực chậm như ốc sên hay sâu bọ để chụp. Nếu không, bắt buộc bạn phải giết con mẫu nếu muốn chúng đứng yên để phóng đại", anh chia sẻ. Anh Hải lý giải, chụp oneshot không thể áp dụng đối với các động vật "hiếu động" như ong, cào cào, chuồn chuồn… bởi chỉ cần lại gần là chúng bay mất, kể cả với ống kính tiêu cự dài. Ngay cả khi chụp được, việc hồi hộp, cộng thêm tác động xung quanh (gió, côn trùng chuyển động…) cũng sẽ khiến ảnh không được như ý, thường bị nhòe (out nét).
Mặc dù theo 2 phong cách ảnh chụp khác nhau, nhưng anh Hải và anh Lộc đều có chung một sở thích là tự chế cho mình những bộ ống kính để gắn vào smartphone. "Một chiếc DSLR kèm ống kính chụp macro trên thị trường không phải rẻ. Trong khi đó, các mẫu ống kính cho smartphone trên thị trường lại không đáp ứng được nhu cầu", anh Lộc nói.
Việc tạo nên một ống kính macro cho smartphone, theo cả hai dân chơi này, là không khó, nhưng cũng không dễ. Thấu kính có thể mua (hoặc xin) ở các cửa hàng sửa chữa máy ảnh, khu đồng nát hoặc những người không cần đến với giá rẻ, bởi nếu họ giữ lại cũng không thể làm được gì. Các vật dụng có thể lấy thấu kính như đèn pin, ống nhòm, đầu đĩa CD, máy chiếu, máy photocopy, máy quay phim, ống kính máy ảnh DSLR hoặc máy ảnh du lịch (compact)…
 |
| Một phần trong bộ sưu tập ống kính macro cho smartphone của anhHải. |
Sau khi có được thấu kính, việc tiếp theo là kiểm thử bằng cách để lại gần máy ảnh smartphone. Theo kinh nghiệm của anh Lộc, cụm thấu kính nằm giáp cảm biến ảnh trên các máy compact là thích hợp nhất cho macro stacking, do nó có độ phóng đại lớn (đạt tầm 5x đến 6x khi quy đổi tương đương với DSLR), khi chụp không bị quang sai mù sương, ít méo rìa, độ nét tốt. Với macro oneshot, cụm thấu kính nằm ở phần tele trên các máy ảnh compact cũng có chất lượng rất tốt bởi độ sâu trường ảnh (DoF) dày, xóa phông mịn, khoảng cách lấy nét xa tầm 5 đến 7 cm.
Ống kính sau khi hoàn tất có thể được làm đơn giản bằng cách dán keo vào tấm nhựa và gắn lên smartphone bằng dây chun. Nếu kỳ công hơn, có thể sử dụng các vòng nhựa cũ khớp với vòng ống kính hoặc gia công lại sao cho phù hợp.
Bên cạnh "độ" ống kính, việc bảo quản cũng công kém phần quan trọng. Tương tự ống kính DSLR, người chơi cần để chỗ khô ráo tránh bụi bặm, có hộp chống ẩm là tốt nhất, tránh để vật cứng chạm vào mặt kính, khi mang đi chụp không được nhét túi quần túi áo mà phải có túi riêng đựng và bọc cẩn thận…
 |
| Ngoài ống kính, người chơi có thể can thiệp vào cả phần kính trên smartphone. |
Anh Hải cho rằng chụp macro cho smartphone vô cùng thú vị nhưng cần phải kiên nhẫn. Kiên nhẫn trong việc chế ống kính chỉ là một phần, phần quan trọng hơn là phải kiên nhẫn trong việc chụp ảnh. Anh cho biết, nhiều người đến tìm anh để xin được học cách chụp nhưng đa phần đều bỏ cuộc. "Điều quan trọng đầu tiên là cần nắm vững kiến thức chụp ảnh macro, sau đó mới áp dụng dần dần. Khi chụp quen tay, đừng ngần ngại chia sẻ hình ảnh cho mọi người", anh Hải chia sẻ.
Khi chụp được những bức ảnh oneshot, hạnh phúc là cảm giác đầu tiên ùa đến. "Có nhiều hôm, tôi lang thang ngoài cánh đồng cả ngày nhưng không chụp được ảnh nào. Nhưng nếu chụp được tấm ảnh ưng ý, cảm giác khi đó không thể tả nổi", anh Hải kể.
Còn với anh Lộc, anh mê mẩn những gì trong tự nhiên được phóng đại lên hàng chục lần. "Nó khiến tôi cảm thấy kích thích. Cứ nhìn vào những thứ mà hàng ngày ít khi thấy, như hàng nghìn chấm trên mắt một con ruồi hay lông tơ trên một con ong, khi đó bạn sẽ hiểu được cảm giác này", anh Lộc hào hứng.
Theo anh Lộc, bên cạnh việc tự học, việc giao lưu với những người đã có kinh nghiệm bằng cách liên hệ trực tiếp hoặc thông qua các hội nhóm trên mạng xã hội, các diễn đàn về nhiếp ảnh macro trong nước và nước ngoài… cũng là cách hay để người mới chơi "lên tay". Nhưng quan trọng nhất, phải có đam mê mới có được tất cả.
"Bức ảnh đẹp nhất của bạn là bức ảnh bạn chụp bằng niềm đam mê!", anh Lộc nhắn nhủ.
Đối với nhiếp ảnh, ảnh chụp macro không còn xa lạ, chúng là những bức ảnh được lấy ở cự ly gần, độ phóng đại của vật thể từ 1:1 đến gấp hàng chục lần. Cũng vì đặc trưng này, chụp macro được nhiều người xem là chủ đề chụp thú vị, thư giãn và hấp dẫn, nhưng cũng không ít những thách thức khó khăn, đặc biệt là đòi hỏi tính kiên nhẫn rất cao. Đối với việc chụp macro bằng smartphone, sự khó khăn còn nhân lên nhiều lần.
Hình ảnh trước và sau khi dùng ống kính macro.
