|
|
| Ảnh: Forbes |
Vào đầu tháng 6, Amanda Claypool đang tìm việc tại một nhà hàng thức ăn nhanh ở Asheville, North Carolina. Tuy nhiên, cô ấy phải đối mặt với một rào cản bất ngờ và đầy khó chịu mang tên "nhà tuyển dụng chatbot".
Theo đó, chatbot tuyển dụng - Olivia của McDonald đã thông báo cho Claypool về một cuộc phỏng vấn trực tiếp, nhưng sau đó không thể lên lịch phỏng vấn vì các vấn đề kỹ thuật. Trong khi đó, chatbot của nhà hàng Wendy's xếp phỏng vấn cho công việc không phù hợp với cô. Hệ thống tại Hardees lại bảo cô đến cuộc phỏng vấn với một người quản lý đang nghỉ phép.
“Tôi xuất hiện tại Hardees và họ rất ngạc nhiên. Nhân viên điều hành nhà hàng không biết phải làm gì với tôi hoặc làm thế nào để giúp tôi,” Claypool, người cuối cùng đã nhận một công việc ở nơi khác, chia sẻ với Forbes. “Có vẻ như quá trình tuyển dụng đang trở nên phức tạp hơn rất nhiều so với trước đây” cô nói.
Hiện tại, các chatbot nhân sự ngày càng được sử dụng nhiều hơn trong các ngành như chăm sóc sức khỏe, bán lẻ và nhà hàng để lọc ra những ứng viên không đủ tiêu chuẩn và lên lịch phỏng vấn với những người có thể phù hợp với công việc. McDonalds, Wendy's, CVS Health và Lowes sử dụng Olivia - một chatbot được phát triển bởi công ty khởi nghiệp AI Paradox trị giá 1,5 tỉ USD có trụ sở tại Arizona. Các công ty khác như L'Oreal dựa vào Mya - một chatbot AI được phát triển ở San Francisco bởi một công ty khởi nghiệp cùng tên.
Hầu hết các chatbot tuyển dụng này đều không có cấu tạo phức tạp và thông minh như các chatbot đàm thoại hiện đại như ChatGPT. Chúng chủ yếu được sử dụng để sàng lọc các công việc có số lượng người nộp đơn cao - nhân viên thu ngân, nhân viên kho hàng và trợ lý dịch vụ. Những chatbot này bị đánh giá là kém tân tiến, thường đặt những câu hỏi khá đơn giản: “Bạn có biết sử dụng xe nâng không?” hoặc “Bạn có thể làm việc vào cuối tuần không?”
Tuy nhiên, với những trải nghiệm mà Claypool vừa trải qua, những chatbot này hoàn toàn có thể gặp lỗi kỹ thuật và không phải lúc nào cũng có người hỗ trợ khi sự cố xảy ra. Đôi khi nếu câu trả lời không nằm trong các mô hình tiêu chuẩn có sẵn mà chatbot được đào tạo, những ứng cử viên này hoàn toàn có thể bị loại khỏi danh sách tuyển dụng.
Các chuyên gia cho rằng đây có thể là vấn đề lớn đối với những người khuyết tật, những người không thông thạo tiếng Anh và những người xin việc lớn tuổi. Aaron Konopasky, cố vấn luật sư cấp cao tại Ủy ban Cơ hội Việc làm Bình đẳng Hoa Kỳ (EEOC), lo ngại các chatbot như Olivia và Mya không thể đưa ra những giải pháp công việc thay thế cho người khuyết tật hoặc có vấn đề sức khỏe.
"Khi nói chuyện với người thật, ứng viên luôn có cơ hội đề cập những giải pháp đáp ứng nhu cầu của riêng họ. Nếu chatbot quá cứng nhắc và ứng viên cần áp dụng ngoại lệ, họ có thể mất cơ hội xin việc", ông nói.
Những định kiến trong dữ liệu đào tạo AI cũng có thể tạo ra tình trạng thiên kiến và phân biệt đối xử khi chúng triển khai trong thực tế. "Nếu chatbot xét đến yếu tố như thời gian phản hồi, độ chính xác ngữ pháp và khả năng sử dụng câu phức tạp, đó là lúc cần lo lắng về tình trạng thiên kiến. Điều này rất khó phát hiện nếu các công ty không minh bạch về lý do từ chối ứng viên", Pauline Kim, giáo sư ngành luật lao động tại Đại học Washington, nói.
Chính quyền địa phương tại Mỹ đã đưa ra những đạo luật để giám sát và kiểm soát tự động hóa trong quá trình tuyển dụng. Thành phố New York đầu tháng 7 ra luật mới, yêu cầu doanh nghiệp dùng bộ quét hồ sơ và chatbot phỏng vấn phải kiểm tra công cụ của mình, nhằm tránh tình trạng phân biệt giới tính và chủng tộc. Bang Illinois năm 2020 thông qua đạo luật yêu cầu các công ty dùng AI phân tích video phỏng vấn phải xin phép ứng viên trước khi ghi hình.
Tuy nhiên, đối với các công ty đang tìm cách cắt giảm chi phí tuyển dụng, các chatbot AI dường như là một lựa chọn hợp lý. Matthew Scherer, cố vấn chính sách cấp cao về quyền của người lao động và công nghệ tại Trung tâm Dân chủ và Công nghệ, cho biết các bộ phận nhân sự thường là một trong những nơi đầu tiên chứng kiến việc cắt giảm nhân sự. Ông giải thích: “Nguồn nhân lực luôn là trung tâm chi phí của một công ty, nó chưa bao giờ là thứ tạo ra doanh thu. Chatbot là bước đầu tiên rất hợp lý để thử và giảm bớt gánh nặng cho nhà tuyển dụng”.
Đây là một trong những mục tiêu hoạt động của Sense HQ, công ty cung cấp chatbot AI để giúp các doanh nghiệp như Dell và Sony sàng lọc hàng nghìn đơn xin việc. "Chúng tôi phát triển chatbot để giúp nhà tuyển dụng tiếp cận nhiều ứng viên hơn so với người thường. AI không nên tự đưa ra quyết định tuyển người, đó là lúc nó trở nên nguy hiểm", người đồng sáng lập Sense HQ Alex Rosen nói.
RecruitBot đang đưa AI vào việc tuyển dụng bằng cách sử dụng máy học để sàng lọc cơ sở dữ liệu gồm 600 triệu người xin việc được lấy từ dữ liệu có sẵn công khai và từ thị trường việc làm - tất cả đều nhằm mục đích giúp các công ty tìm được ứng viên phù hợp với tình hình hiện tại của doanh nghiệp. "Nó giống như cách Netflix đề xuất các bộ phim dựa trên những bộ phim khác mà bạn thích", Giám đốc điều hành và người sáng lập Jeremy Schiff chia sẻ với Forbes. Tuy nhiên, tuyển quá nhiều người có chung đặc điểm cũng sẽ dẫn đến các nguy cơ, trong đó có phân biệt đối xử. Theo đó, nhiều chatbot hiện tại đang phân biệt đối xử với phụ nữ vì dữ liệu đào tạo của nó chủ yếu là sơ yếu lý lịch của nam giới.
Urmila Janardan, một nhà phân tích chính sách tại Upturn, một tổ chức phi lợi nhuận nghiên cứu cách công nghệ tác động đến cơ hội cho mọi người, lưu ý rằng một số công ty cũng đã chuyển sang các bài kiểm tra tính cách để loại bỏ ứng viên. Đôi khi, các câu hỏi để sàng lọc ứng viên có thể không liên quan gì đến công việc. Cô ấy nói: “Bạn thậm chí có thể bị từ chối công việc vì những câu hỏi về lòng trắc ẩn.
Đối với Rick Gned, một họa sĩ kiêm nhà văn bán thời gian, một bài kiểm tra tính cách là một phần của cuộc phỏng vấn qua chatbot mà anh ấy đã thực hiện cho công việc xếp kệ hàng được trả lương theo giờ tại siêu thị Woolworths ở Úc. Chatbot do công ty tuyển dụng trí tuệ nhân tạo Sapia AI tạo ra đã yêu cầu anh ta đưa ra câu trả lời từ 50 đến 150 từ cho 5 câu hỏi và sau đó phân tích câu trả lời này. Theo đó, chatbot kết luận rằng Gned “đối phó tốt với sự thay đổi” và phản hồi này đã đưa anh ấy đến vòng phỏng vấn tiếp theo. Mặc dù Sapia AI không yêu cầu ứng viên trả lời các câu hỏi trong một thời hạn nhất định, hệ thống đo lường cấu trúc câu, khả năng đọc và độ phức tạp của các từ được sử dụng trong các câu văn được ứng cử viên trả lời, Giám đốc điều hành và đồng sáng lập Sapia AI Barb Hyman cho biết trong một email.
Đối với một ứng viên xin việc, người yêu cầu giấu tên để có thể thoải mái nói chuyện, trò chuyện với bot vẫn có một số điểm tích cực. Khi điền vào hàng trăm đơn xin việc, anh ấy thường không bao giờ nhận được phản hồi, nhưng bot ít nhất cũng đảm bảo với anh ấy rằng đơn đăng ký của anh ấy đã được nhận và sẽ sớm được phản hồi. Anh ấy cảm thấy điều này như một sự thúc đẩy tinh thần theo nhiều cách khác nhau. Song, anh nhận định: “Tuy nhiên, nếu tôi phải trò chuyện cùng chatbot với mọi công việc mà tôi ứng tuyển, thì điều này thực sự rất phiền toái”.
Theo Forbes