Chiến dịch 90 ngày làm sạch, làm giàu dữ liệu đất đai
Từ ngày 1/9 đến 30/11/2025, Hà Nội triển khai chiến dịch 90 ngày làm sạch, làm giàu dữ liệu đất đai, nhằm minh bạch hóa và khắc phục tình trạng dữ liệu đất đai thiếu thống nhất.
Tại nhiều UBND phường, xã ở Hà Nội đã thông báo đến người dân: “Toàn bộ các trường hợp đều phải kê khai. Đối với hộ đã được cấp sổ đỏ, chủ sử dụng đất cần photo sổ đỏ khổ A4, ghi rõ số điện thoại và địa chỉ hiện tại lên bản photo; trường hợp chưa có sổ, phải đăng ký, kê khai với tổ trưởng tổ dân phố. Nếu sổ đỏ bị mất hoặc đang thế chấp ngân hàng, chủ đất vẫn phải nộp bản photo, hoặc kê khai thay thế với tổ trưởng tổ dân phố”.
Thông báo cũng nêu rõ: “Trường hợp chủ sử dụng đất không phối hợp hoặc cố tình không cung cấp giấy chứng nhận, sẽ tự chịu trách nhiệm nếu điều đó ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp sau này”.
Chị Thu Phương, một người dân sinh sống tại phường Tây Mỗ bày tỏ sự băn khoăn: “Điều tôi không hiểu là tại sao giờ lại phải kê khai lại, trong khi dữ liệu đất đai cấp quận vốn đã có đầy đủ. Cán bộ phường hoàn toàn có thể tra cứu trên hệ thống, thay vì yêu cầu người dân phải tự photo, kê khai lại qua nhiều cấp trung gian như vậy”.
Một số người dân đã đặt vấn đề: Chuyển đổi số trong thủ tục hành chính, vì sao vẫn bắt dân đi photo sổ đỏ để nộp, trong khi lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã chỉ ra sự phiền hà, tốn kém trong việc sử dụng các loại giấy tờ photo công chứng.
Lý giải về việc làm này, đại diện UBND một phường cho biết với dữ liệu sổ đỏ trước đây, có dữ liệu phường nắm được, có dữ liệu nằm ở Văn phòng Đăng ký đất đai. Thêm nữa, các hoạt động chuyển dịch của chủ sở hữu như việc mua bán viết tay, có giao dịch chỉ công chứng, hoặc tách thửa… khiến cho quận trước đây cũng không thể nắm đầy đủ.
Do đó, thời điểm này Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã có yêu cầu rà duyệt để nắm rõ ai đã cấp sổ, ai chưa cấp, ai đã chuyển nhượng chưa sang tên… nhằm mục đích số hóa trên cơ sở dữ liệu đất đai.
Việc của Nhà nước sao lại "quàng" trách nhiệm lên người dân?
Bàn về vấn đề này, luật sư Nguyễn Văn Đỉnh, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội, cho rằng hiện nay việc ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý công việc và giải quyết thủ tục hành chính của các cơ quan Nhà nước vẫn còn nhiều hạn chế. Nguyên nhân không chỉ nằm ở chất lượng hệ thống công nghệ thông tin mà còn ở khả năng nắm bắt, vận hành của đội ngũ cán bộ thực thi.
Ông Đỉnh dẫn chứng, vừa qua khi Chính phủ triển khai tặng quà cho nhân dân nhân dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 với mức quà 100.000 đồng/người, đây là hoạt động rất có ý nghĩa nhưng thực tế việc triển khai đã phát sinh bất cập.
“Về lý thuyết, người dân có thể đăng ký nhận quà qua ứng dụng VNeID, nhưng thực tế phần lớn vẫn phải đến trụ sở cơ quan để xếp hàng chờ nhận. Đây là một ‘bài test’ cho khả năng thực thi và ứng dụng công nghệ thông tin của chính quyền cơ sở”, ông nhận xét.
Theo luật sư Nguyễn Văn Đỉnh, việc quản lý hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trải qua nhiều thời kỳ, với những thay đổi trong quy định pháp luật và cơ cấu hành chính.
“Quá trình sáp nhập, điều chỉnh đơn vị hành chính khiến cơ quan thụ lý, nơi lưu trữ hồ sơ bị thay đổi; nhiều tài liệu bản cứng bị thất lạc do thiên tai, cháy nổ hoặc do sự bất cẩn của cán bộ. Vì vậy, người dân cũng nên chia sẻ và phối hợp với cơ quan nhà nước bằng cách cung cấp thông tin, giấy tờ liên quan, giúp hoàn thiện và chuẩn hóa dữ liệu đất đai”, ông nói.
Ông Đỉnh nhấn mạnh, có thể coi đây là động thái “tốn công một lần để tiện cho lâu dài”, bởi sau khi các giấy tờ, hồ sơ được số hóa và tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, việc quản lý, tra cứu, sử dụng sẽ trở nên thuận tiện hơn, không cần phụ thuộc vào hồ sơ giấy.
Cần thiết nhưng phải linh hoạt và tránh phiền hà
Tuy nhiên, vị luật sư cũng lưu ý rằng việc yêu cầu người dân cung cấp thông tin, giấy tờ cần được triển khai linh hoạt, tránh phiền hà và lãng phí.
“Không nên bắt người dân phải photo sổ đỏ hay đến tận phường kê khai thủ công. Cơ quan nhà nước hoàn toàn có thể áp dụng công nghệ để người dân gửi bản chụp ‘sổ đỏ’ và các giấy tờ khác qua các ứng dụng điện tử như VNeID hoặc iHanoi. Bản photo vốn không có giá trị pháp lý, chỉ giúp cán bộ có thêm dữ liệu để tra cứu hồ sơ gốc, nên việc gửi bản chụp điện tử đã đủ đáp ứng mục tiêu này”, ông đề xuất.
Luật sư Nguyễn Văn Đỉnh khẳng định, việc làm sạch và chuẩn hóa cơ sở dữ liệu đất đai là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, còn người dân chỉ nên được xem là đối tác hỗ trợ cung cấp thông tin, chứ không phải người “quàng trách nhiệm” thay chính quyền.
“Nếu xác định rõ nguyên tắc này, các cơ quan sẽ có cách ứng xử phù hợp, vừa hoàn thành nhiệm vụ, vừa tránh gây xáo trộn đời sống người dân. Đồng thời, công tác truyền thông chính sách cũng rất quan trọng, cần giải thích rõ ràng mục đích, ý nghĩa của việc thu thập thông tin để người dân hiểu, đồng thuận và chủ động phối hợp”, ông Đỉnh nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Anh Quê, Chủ tịch Tập đoàn G6, cho rằng hệ thống dữ liệu quốc gia về đất đai hiện vẫn chưa hoàn thiện, khi còn tồn tại song song giữa dữ liệu điện tử và hồ sơ giấy.
“Trên thực tế, nhiều sổ đỏ đã cấp từ lâu, thông tin chưa được cập nhật, hoặc đang trong quá trình chuyển nhượng, biến động nhưng cơ quan quản lý vẫn chưa kiểm soát được đầy đủ”, ông nói.
Theo ông Quê, trong bối cảnh đó, việc yêu cầu người dân cung cấp thông tin và bản photo sổ đỏ để nộp cho UBND phường là cần thiết nhằm phục vụ công tác rà soát, đối chiếu. Tuy nhiên, để đảm bảo tính chính xác và tránh sai lệch, ông đề xuất cơ quan nhà nước nên yêu cầu người dân mang theo sổ đỏ gốc để đối chiếu với bản sao.
Trước lo ngại về nguy cơ lộ lọt thông tin cá nhân khi photo sổ đỏ, ông Quê cho rằng rủi ro này không quá nghiêm trọng, vấn đề cốt lõi là tính cần thiết của yêu cầu kê khai. “Cần xem lại dữ liệu hiện có đã đủ tin cậy hay chưa, và liệu việc nộp bản giấy có còn thực sự cần thiết trong thời điểm này”, ông nhấn mạnh.
