Cán bộ pháp y: Công việc vất vả, nguy hiểm nhưng còn thiếu chính sách đãi ngộ

Đó là thông tin được Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đưa ra tại hội nghị triển khai công tác pháp y, pháp y tâm thần, điều trị bắt buộc chữa bệnh, do Bộ Y tế tổ chức tại Nha Trang, hôm nay, 2/4.

Chủ trì hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh: Lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần, điều trị bắt buộc chữa bệnh là một lĩnh vực khó khăn, phức tạp và nhiều thách thức. Cơ sở vật chất, trang thiết bị thiếu thốn, nhân lực rất khó tuyển dụng. Bác sỹ và cán bộ y tế giỏi có tâm huyết làm việc lâu dài trong ngành rất hiếm. Đối tượng giám định thường phức tạp, manh động, thường đe doạ, khống chế gây bạo lực với nhân viên y tế bất kỳ lúc nào. Trong khi nhân viên y tế là những người thầy thuốc chỉ được đào tạo về chuyên môn chăm sóc sức khoẻ, khám chữa bệnh cho người dân…

Để chỉ đạo, điều hành lĩnh vực công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần, bắt buộc chữa bệnh, Bộ Y tế và các vụ, cục chức năng đã ban hành nhiều văn bản pháp quy quy định hồ sơ, thủ tục bổ nhiệm, cấp thẻ, miễn nhiệm và thu hồi thẻ giám định viên pháp y và giám định pháp y tâm thần; quy trình, biểu mẫu giám định pháp y, thời hạn, nhân lực thực hiện giám định pháp y…

Lãnh đạo Bộ Y tế và đại diện các bộ, ngành liên quan chủ trì hội nghị

“Trong thời gian qua, hơn 300 văn bản hướng dẫn công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần, điều trị bắt buộc chữa bệnh đã được ban hành. Công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện tại nhiều tỉnh trên toàn quốc, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Y tế với Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Bộ Công an… trong công tác tiếp nhận, quản lý, điều trị bệnh nhân bắt buộc điều trị”- Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nói.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, bên cạnh những kết quả đạt được, lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh vẫn có rất nhiều khó khăn về nhân lực, cơ sở vật chất… Cơ chế chính sách đãi ngộ với đội ngũ cán bộ chuyên ngành hiện chưa phù hợp và tương xứng với đặc thù công việc, chưa thu hút được cán bộ đặc biệt là đội ngũ bác sĩ, giám định viên pháp y. Trong khi đó, các vụ việc giám định ngày một phức tạp về tính chất, chuyên môn, đơn thư phản ảnh kiến nghị, khiếu nại xu hướng tăng ảnh hưởng đến tinh thần và thời gian làm việc của các giám định viên.

"Khó thu hút được nguồn nhân lực cao, áp lực tâm lý, nhận thức của dư luận xã hội về pháp y tâm thần, chế độ đãi ngộ chưa đảm bảo. Trong khi nhu cầu giám định pháp y tâm thần và điều trị bệnh tâm thần tăng mạnh, các đơn vị thường xuyên quá tải, thiếu nhân lực y tế nhất là cán bộ có trình độ sau đại học. Bác sỹ trình độ chuyên môn sâu ít và chưa đồng đều. Công tác tuyển dụng, đặc biệt đội ngũ bác sỹ có trình độ chuyên môn cao gặp nhiều khó khăn" -Lãnh đạo Bộ Y tế thông tin.

Luật tố tụng hình sự và Quy trình giám định pháp y quy định thời hạn giám định rất chặt chẽ nên đã tạo áp lực không nhỏ cho giám định viên khi thực hiện giám định. Chưa có Quy chế phối hợp giữa Trung tâm pháp y cấp tỉnh với Phòng Kỹ thuật hình sự thuộc Công an tỉnh/thành phố và các cơ quan có liên quan trong việc tiếp nhận trưng cầu và thực hiện giám định pháp y tử thi nên bất cập trong trưng cầu giám định pháp y tử thi ở nhiều địa phương…

Một số văn bản quy định chưa phù hợp với cơ cấu tổ chức và hoạt động của các Trung tâm pháp y, nhất là với những Trung tâm ghép với giám định y khoa, Trung tâm trực thuộc bệnh viện tỉnh, gây khó khăn cho công tác quản lý, kiểm tra, đánh giá.

Một khó khăn nữa là nhân viên y tế chỉ được đào tạo để thực hiện các nhiệm vụ y tế, chưa được đào tạo kiến thức, trang bị các biện pháp hỗ trợ hay giao chức năng nhiệm vụ quản lý phạm nhân, nên gặp nhiều khó khăn, bất cập khi điều trị, quản lý bệnh nhân bắt buộc chữa bệnh.

Các cơ sở điều trị bắt buộc chữa bệnh đang thực hiện theo mô hình “Bệnh viện Tâm thần - Trại giam” với hai nhiệm vụ chính là “quản lý và điều trị” các đối tượng bệnh nhân tâm thần có hành vi vi phạm pháp luật hình sự. Trong khi đó nhân lực hiện nay vẫn cơ cấu theo mô hình bệnh viện tâm thần thông thường nên rất nhiều khó khăn, bất cập trong quá trình triển khai hoạt động.

Bệnh nhân bắt buộc chữa bệnh thường đe dọa, tấn công cán bộ; bỏ trốn và tiếp tục gây án, trong các dịp lễ tết hay bỏ trốn tập thể, gây nhức nhối dư luận.

Tại hội nghị, Bộ Y tế đã có nhiều kiến nghị với các bộ, ngành liên quan:

Bộ Tư pháp làm đầu mối phối hợp với các Bộ, ngành quản lý các Tổ chức giám định pháp y tâm thần thực hiện việc thống kê, đánh giá về trưng cầu, yêu cầu;

Bộ Y tế đề nghị Bộ Tư pháp phối hợp cùng Bộ Nội vụ cải tiến chế độ chính sách đối với cán bộ viên chức công tác trong ngành pháp y tâm thần cũng như công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đặc biệt đội ngũ bác sĩ, giám định viên pháp y tâm thần.

Bộ Y tế cũng đề nghị Bộ Công an phối hợp với các bộ, ngành, địa phương quản lý các tổ chức giám định pháp y tâm thần trong việc xây dựng quy chế đảm bảo an toàn cho giám định viên trong khi thực hiện giám định và tham dự phiên toà; Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Viện Kiểm sát Nnhân dân Tối cao xây dựng quy chế phối hợp của Công an các tỉnh, thành phố với các cơ sở điều trị bắt buộc chữa bệnh đóng trụ sở tại tỉnh, thành phố trong hoạt động liên quan đến quản lý người bị bắt buộc chữa bệnh (chuyển viện, trốn hoặc các vấn đề phát sinh trong quá trình điều trị như đánh nhau, thậm chí gây án mạng).

Hội nghị cũng nghe các báo cáo tổng kết công tác pháp y, pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh, các lĩnh vực Pháp y Y tế, Pháp y Công an và Pháp y Quân đội.

Theo Bộ Y tế, toàn ngành có 1.053 người làm công tác pháp y, trong đó tại Viện Pháp y Quốc gia là 90 người, các tổ chức pháp y 63 tỉnh, thành là 963 người. Tổng số giám định viên pháp có 270 người.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm

Ngành Công an hiện có 392 người, trong đó tại Viện Khoa học hình sự là 33 người, tại các phòng Kỹ thuật hình sự 63 tỉnh, thành là 359 người. Tổng số giám định viên pháp y ngành Công an là 201 người. Ngoài ra, lực lượng pháp y Công an còn được sự hỗ trợ của 295 giám định viên hóa học (hỗ trợ giám định xác định nồng độ cồn, ma túy sinh học, độc chất phủ tạng và trong dịch cơ thể); 201 giám định viên sinh.

Các chuyên gia họp bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn cho giám định pháp y và pháp y tâm thần

Bộ Y tế - BHXH Việt Nam phối hợp liên thông dữ liệu giấy chứng sinh, báo tử phục vụ người dân

Xuất hiện bệnh Marburg có tỷ lệ tử vong cao, Bộ Y tế yêu cầu giám sát chặt để phòng, chống xâm nhập

Bộ Y tế thu hồi trên toàn quốc 11 lô thuốc Myomethol không đạt chất lượng