Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, thời gian gần đây, dư luận đặc biệt quan tâm đến một số vụ việc nghiêm trọng trong lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh tâm thần.
Đã có các hành vi tiêu cực như đưa, nhận, môi giới hối lộ; tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy ngay trong cơ sở bắt buộc chữa bệnh; làm giả hồ sơ bệnh án tâm thần… Những sai phạm này không chỉ làm hoen ố hình ảnh ngành y mà còn khiến người dân mất niềm tin vào hệ thống pháp luật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình điều tra, xét xử của các cơ quan tố tụng.
Trước tình hình đó, Bộ Y tế yêu cầu các bệnh viện, viện pháp y tâm thần, sở y tế các tỉnh, thành phố triển khai hàng loạt biện pháp cấp bách nhằm siết chặt hoạt động giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh tâm thần.
Không để giấy tờ y tế bị lợi dụng để trốn tội
Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh: Các đơn vị phải thực hiện nghiêm Chỉ thị số 07/CT-BYT ngày 09/9/2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế. Người đứng đầu đơn vị sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra tiêu cực.
Việc tiếp nhận yêu cầu giám định phải thực hiện khách quan, trung thực, chính xác, đúng quy trình, đúng các quy định hiện hành. Các quy trình giám định phải tuân thủ nghiêm theo Thông tư số 23/2019/TT-BYT, Thông tư số 42/2024/TT-BYT và các văn bản liên quan. Đặc biệt, chỉ được bàn giao kết luận giám định, đối tượng giám định cho cá nhân, tổ chức có thẩm quyền và đúng quy định của pháp luật.
Thứ trưởng Tuyên yêu cầu các cơ sở khám, chữa bệnh tâm thần chỉ được cấp bản tóm tắt bệnh án, giấy khám sức khỏe có nội dung tâm thần khi bảo đảm đúng quy định chuyên môn. Nghiêm cấm việc tự thiết kế mẫu giấy chứng nhận tâm thần hoặc khám xác nhận tình trạng tâm thần tại các cơ sở chưa được công bố đủ điều kiện theo quy định tại Nghị định 96/2023/NĐ-CP.
“Thủ trưởng các đơn vị, cá nhân liên quan sẽ phải chịu trách nhiệm hoàn toàn nếu để xảy ra việc cấp giấy tờ sai quy định, tạo điều kiện cho bị can, bị cáo lợi dụng để đi giám định tâm thần hòng trốn tránh hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự”- ông Tuyên lưu ý.
Siết chặt quản lý cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần
Trao đổi với VietTimes, Thứ trưởng Tuyên cho biết, Bộ Y tế cũng yêu cầu các cơ sở pháp y và bệnh viện tâm thần phối hợp chặt chẽ với cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát trong quá trình thực hiện giám định. Đồng thời, chỉ nhận giám định khi hồ sơ đầy đủ theo quy định, tránh tiếp tay cho các hành vi cố tình “chạy” hồ sơ tâm thần; tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ, kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm.
Đối với các cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần, Bộ Y tế yêu cầu thực hiện nghiêm các quy định tại Nghị định số 64/2011/NĐ-CP và các văn bản chuyên môn liên quan. Trong đó, lưu ý đảm bảo hồ sơ đầy đủ khi tiếp nhận, tăng cường hội chẩn, liên viện nếu cần để đình chỉ chữa bệnh đúng quy định.
Về an ninh, các đơn vị phải đảm bảo quy trình giám sát nghiêm ngặt với ba lớp cửa, hệ thống camera theo dõi, không để người bệnh tự ý rời khỏi cơ sở hoặc bỏ trốn. Khi xảy ra mất trật tự, cơ sở phải lập tức báo công an để phối hợp xử lý, tránh phát sinh hậu quả nghiêm trọng.
Không khám và cấp giấy xác nhận tình trạng tâm thần tràn lan
Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh: “Không tổ chức khám xác nhận tình trạng tâm thần một cách tràn lan, thiếu kiểm soát tại các cơ sở không đủ điều kiện. Việc cấp giấy chứng nhận phải được thực hiện tại các cơ sở được công bố đủ điều kiện theo quy định của pháp luật”.
Đây là động thái mạnh mẽ nhằm ngăn chặn tình trạng một số cơ sở y tế hoặc cá nhân lợi dụng kẽ hở để bán giấy chứng nhận tâm thần cho người có hành vi phạm pháp, giúp họ né tránh sự trừng phạt của pháp luật.
Bộ Y tế cũng yêu cầu toàn ngành khẩn trương triển khai nội dung chỉ đạo đến tất cả các trung tâm pháp y, bệnh viện tâm thần và phòng khám chuyên khoa tâm thần trên địa bàn quản lý. Mọi hành vi vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm minh theo đúng thẩm quyền.
Giám định pháp y và pháp y tâm thần là lĩnh vực đặc thù, có vai trò quan trọng trong các hoạt động tố tụng, bảo vệ quyền con người và công lý. Bộ Y tế kỳ vọng việc tăng cường giám sát, chấn chỉnh lần này sẽ giúp khôi phục niềm tin của xã hội vào hệ thống y tế và pháp luật, đảm bảo công bằng, minh bạch trong mọi khâu giám định và điều trị bắt buộc.
Nhiều người bị động kinh, rối loạn tâm thần, ho ra máu do… loại ký sinh trùng nguy hiểm
