“Báu vật không thể rời đất nước” vẫn bước ra thế giới nhờ sức mạnh công nghệ số

Trong chiến lược tăng cường sức mạnh mềm, Trung Quốc tìm lối đưa di sản đến gần hơn công chúng mà không làm tổn hại tới các báu vật.

Khu khảo cổ Tam Tinh Đôi - được coi là một nền tảng quan trọng của nền văn minh Trung Hoa sơ khai cách đây khoảng 4.500 năm - đang tiên phong tổ chức các triển lãm kỹ thuật số nhằm giới thiệu bộ sưu tập khổng lồ của mình tới đông đảo khán giả quốc tế, bao gồm cả những báu vật quốc gia hàng đầu vốn không được phép mang ra nước ngoài.

Ông Dư Kiến, Phó giám đốc Bảo tàng Tam Tinh Đôi, cho biết đơn vị này dự kiến sẽ giới thiệu cổ vật tại một triển lãm quốc tế vào năm tới. Ông nói với phóng viên vào tuần trước tại bảo tàng ở Quảng Hán, tỉnh Tứ Xuyên, rằng kế hoạch cuối cùng cho triển lãm vẫn cần được nhà nước phê duyệt. Dù nhiều hiện vật nổi tiếng nhất của Tam Tinh Đôi được xếp hạng báu vật quốc gia và không được mang ra nước ngoài, nhưng công nghệ trình chiếu hiện đại có thể giúp vượt qua trở ngại này.

Bên cạnh các triển lãm hiện vật, bảo tàng còn tích cực quảng bá triển lãm số, bản sao và triển lãm ảnh chất lượng cao để trưng bày tại nhiều bảo tàng trên thế giới, ông Dư nói. Tam Tinh Đôi - một trong những phát hiện khảo cổ quan trọng nhất thế kỷ 20 - được coi là nền tảng của văn minh Trung Hoa sơ kỳ, gắn với nước Thục, có niên đại khoảng 4.500 năm.

Khu khảo cổ này được phát hiện từ cuối thập niên 1920 và khai quật rộng rãi từ thập niên 1980, đã hé lộ hơn 17.000 hiện vật, bao gồm nhiều mặt nạ đồng với đặc điểm khuôn mặt phóng đại.

Một trong những hiện vật biểu tượng nhất - Cây Thần số 1 bằng đồng - được xếp hạng báu vật quốc gia và sẽ không bao giờ rời khỏi Trung Quốc đại lục. Cho đến nay, chưa tìm thấy ngôn ngữ hay văn bản nào tại khu di chỉ, khiến lịch sử Tam Tinh Đôi càng thêm bí ẩn.

“Triển lãm thực tế ảo (VR) của chúng tôi đặc biệt được giới trẻ yêu thích”, ông Dư nói, cho biết phần này cho phép bảo tàng giới thiệu không chỉ cổ vật mà cả quá trình khai quật và bảo tồn tỉ mỉ.

Trong nhiều thập kỷ qua, các triển lãm chuyên đề về nước Thục đã đến hơn 20 thành phố trên thế giới. Ngày nay, yếu tố kỹ thuật số và công nghệ hiện đại đang giúp mang đến trải nghiệm nhập vai và tương tác hơn cho khán giả bên ngoài Trung Quốc đại lục. Các triển lãm số đã được tổ chức thành công ở Hong Kong, Macau, Qatar và Mỹ.

Một triển lãm tiêu biểu diễn ra hồi tháng 6 tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York đã trưng bày cổ vật từ Tam Tinh Đôi và khu khảo cổ Cẩm Sa lân cận - đại diện cho giai đoạn muộn hơn của vương quốc Thục, cách nền văn hóa Tam Tinh Đôi khoảng 5 đến 8 thế kỷ.

Với các yếu tố công nghệ cao - như trình chiếu 3D không cần kính, mô phỏng VR và màn hình hoạt họa toàn cảnh - triển lãm đã tái hiện môi trường tự nhiên và hiện vật của vương quốc Thục.

Theo ông Dư, nhiều cổ vật ở Tam Tinh Đôi cho thấy con người thời cổ đại cùng chia sẻ tín ngưỡng tôn thờ Mặt Trời và thiên nhiên, mà ông gọi là một “khái niệm phổ quát trong văn minh nhân loại”. Các cuộc triển lãm và giao lưu quốc tế có thể dùng chủ đề thờ phụng Mặt Trời để mở ra đối thoại văn hóa và so sánh với các nền văn minh khác trên thế giới.

Nỗ lực đưa Tam Tinh Đôi ra nước ngoài nằm trong chiến lược rộng lớn hơn của Trung Quốc về văn hóa và khảo cổ, nhằm củng cố niềm tin dân tộc và tăng cường sức mạnh mềm trong bối cảnh những phát hiện quan trọng của nước này dường như chưa được truyền thông và công chúng phương Tây chú ý đúng mức.

Các khu khảo cổ Tam Tinh Đôi và Cẩm Sa đang cùng nộp hồ sơ xin công nhận Di sản Thế giới UNESCO - một dự án trọng điểm trong “Kế hoạch 5 năm lần thứ 14” của Trung Quốc về bảo tồn văn hóa. Trong khi đó, tại Tứ Xuyên, bảo tàng cùng nhiều viện nghiên cứu địa phương đang tổ chức các hội thảo quốc gia và quốc tế để thúc đẩy trao đổi học thuật.

Theo SCMP