Liên Hợp Quốc hôm 27/9 đã chính thức khôi phục lệnh cấm vận vũ khí cùng hàng loạt biện pháp trừng phạt đối với Iran, sau một quy trình được khởi động bởi các cường quốc châu Âu – động thái mà Tehran cảnh báo sẽ đáp trả mạnh mẽ.
Anh, Pháp và Đức đã kích hoạt cơ chế đưa trở lại các biện pháp trừng phạt Iran tại Hội đồng Bảo an LHQ, với cáo buộc Tehran vi phạm thỏa thuận hạt nhân năm 2015 nhằm ngăn chặn nước này phát triển bom nguyên tử. Iran phủ nhận theo đuổi vũ khí hạt nhân.
Việc chấm dứt thỏa thuận hạt nhân kéo dài một thập kỷ, vốn được ký giữa Iran và nhóm P5+1 (Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Nga, Trung Quốc), được dự đoán sẽ làm gia tăng căng thẳng tại Trung Đông, chỉ vài tháng sau khi Israel cùng Mỹ không kích các cơ sở hạt nhân Iran.
Các lệnh trừng phạt của LHQ, từng được thông qua giai đoạn 2006–2010, đã được tái áp đặt vào lúc 8 giờ tối 27/9 theo giờ Mỹ. Nỗ lực trì hoãn việc khôi phục các biện pháp trừng phạt tại kỳ họp Đại hội đồng LHQ tuần này đã thất bại.
“Chúng tôi kêu gọi Iran và tất cả các quốc gia tuân thủ đầy đủ những nghị quyết này”, Ngoại trưởng ba nước Pháp, Anh, Đức ra tuyên bố chung sau thời hạn.
Tehran ngay lập tức cảnh báo sẽ đáp trả mạnh mẽ. Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian khẳng định hôm thứ Sáu rằng Tehran không có ý định rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Cùng ngày, Iran tuyên bố triệu hồi đại sứ tại Anh, Pháp và Đức về nước để tham vấn.
Nga phản đối quyết định này. Ngoại trưởng Sergei Lavrov gọi việc tái áp đặt trừng phạt là “phi pháp và không thể thực thi”, đồng thời cảnh báo Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres rằng việc công nhận các biện pháp này sẽ là “sai lầm lớn”. Dù vậy, trang web chính thức của Hội đồng Bảo an đã nhanh chóng cập nhật việc khôi phục lệnh trừng phạt vào tối thứ Bảy.
Ngoại giao vẫn còn cửa
Các cường quốc châu Âu từng đề nghị trì hoãn tái áp đặt lệnh trừng phạt tối đa 6 tháng, nếu Iran đồng ý cho thanh sát viên LHQ tiếp cận, giải quyết các lo ngại về kho uranium làm giàu, và tham gia đối thoại với Mỹ.
“Chúng tôi vẫn sẽ theo đuổi con đường ngoại giao. Việc khôi phục trừng phạt không đồng nghĩa ngoại giao chấm dứt”, Ngoại trưởng ba nước cho biết, kêu gọi Iran tránh leo thang và quay lại tuân thủ các cam kết pháp lý.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio khẳng định sau quyết định của LHQ rằng Tổng thống Donald Trump coi ngoại giao vẫn là lựa chọn tốt nhất cho người dân Iran và thế giới. Ông nhấn mạnh: “Iran cần chấp nhận đàm phán trực tiếp, thiện chí, không trì hoãn hay đánh lạc hướng. Cho tới khi có thỏa thuận mới, các biện pháp trừng phạt phải được áp dụng ngay để gây sức ép lên lãnh đạo Iran”.
Kinh tế Iran vốn đã lao đao bởi các lệnh trừng phạt Mỹ tái áp đặt từ năm 2018, khi ông Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân trong nhiệm kỳ đầu. Đồng rial tiếp tục lao dốc vì lo ngại trừng phạt mới.
Với việc lệnh trừng phạt LHQ trở lại, Iran sẽ tiếp tục bị cấm vận vũ khí, bị cấm làm giàu và tái chế uranium, cũng như mọi hoạt động liên quan đến tên lửa đạn đạo có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.
Các biện pháp khác bao gồm: cấm đi lại và phong tỏa tài sản đối với hàng chục cá nhân, tổ chức Iran; cấm cung cấp bất kỳ vật liệu nào phục vụ chương trình hạt nhân; và trao quyền cho các quốc gia tịch thu, tiêu hủy vật liệu bị cấm. Tehran cũng sẽ bị cấm tham gia các hoạt động thương mại liên quan đến khai thác, sản xuất, hoặc sử dụng uranium ở nước ngoài.
Động thái này được dự đoán sẽ làm Trung Đông thêm căng thẳng, trong khi cánh cửa ngoại giao vẫn mong manh để tránh khủng hoảng leo thang.
Vũ khí Nga “đổ bộ” Iran: MiG-29 phiên bản nâng cấp có thể thách thức F-16 Israel?
Căng thẳng bùng nổ: Australia trục xuất đại sứ Iran, liệt IRGC vào danh sách khủng bố
Nga tăng tốc sản xuất Su-35S: Iran, Triều Tiên có thể là khách hàng tiếp theo
Theo Reuters
