|
|
| Cơ sở hạt nhân Fordow của Iran. Ảnh: Maxar Technologies. |
Đánh giá tình báo ban đầu của Mỹ cho thấy các cuộc không kích vào ba cơ sở hạt nhân của Iran cuối tuần trước không phá hủy được các thành phần cốt lõi của chương trình hạt nhân nước này, và có thể chỉ khiến tiến trình bị trì hoãn trong…vài tháng.
Thông tin này được tiết lộ bởi bảy nguồn thạo tin về báo cáo chưa từng được công bố trước đó, do Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA), nhánh tình báo của Lầu Năm Góc, thực hiện. Đánh giá này dựa trên phân tích thiệt hại chiến đấu do Bộ Chỉ huy Trung ương Mỹ (CENTCOM) tiến hành ngay sau cuộc không kích.
Quá trình đánh giá vẫn đang tiếp tục, và các kết luận có thể thay đổi nếu có thêm thông tin tình báo. Tuy nhiên, kết quả ban đầu mâu thuẫn rõ rệt với những tuyên bố lặp đi lặp lại của Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng các cuộc tấn công đã “phá hủy hoàn toàn và triệt để” năng lực làm giàu uranium của Iran. Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth hôm Chủ Nhật tuần trước cũng nói rằng tham vọng hạt nhân của Iran đã “bị xóa sổ”.
Hai trong số các nguồn cho biết kho uranium đã làm giàu của Iran vẫn không bị phá hủy. Một người khác khẳng định các máy ly tâm “về cơ bản còn nguyên vẹn”. Một nguồn khác nói thêm rằng lượng uranium làm giàu đã được di chuyển khỏi các cơ sở trước khi Mỹ tấn công.
“Đánh giá của DIA cho rằng Mỹ chỉ khiến Iran chậm lại vài tháng, cùng lắm là thế”, một nguồn nhấn mạnh.
Nhà Trắng thừa nhận sự tồn tại của đánh giá này nhưng không đồng tình.
“Báo cáo bị rò rỉ này hoàn toàn sai, vốn được phân loại ‘Tuyệt mật’ nhưng lại bị rò rỉ bởi một kẻ hèn hạ cấp thấp. Đây là nỗ lực nhằm bôi nhọ Tổng thống Trump và phủ nhận công trạng của các phi công dũng cảm đã thực hiện sứ mệnh hoàn hảo nhằm xóa sổ chương trình hạt nhân Iran”, phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt phản ứng.
Bộ Quốc phòng Mỹ khẳng định chiến dịch đã thành công lớn và diễn ra đúng kế hoạch. Tuy nhiên, một số nguồn cho biết hiện còn quá sớm để có bức tranh toàn diện về tác động thực sự, và chưa rõ đánh giá của DIA có trùng khớp với nhận định của các cơ quan tình báo khác hay không. Mỹ vẫn đang thu thập thêm thông tin từ bên trong Iran để đánh giá thiệt hại.
Trước khi Mỹ ra tay, Israel đã tiến hành nhiều đợt không kích nhắm vào cơ sở hạt nhân Iran nhưng tuyên bố cần đến bom xuyên boong-ke nặng 13.600 kg của Mỹ để hoàn tất nhiệm vụ. Dù máy bay ném bom tàng hình B-2 của Mỹ đã thả hơn 12 quả bom này xuống các cơ sở ở Fordow và Natanz, nguồn tin nói rằng chúng không thể tiêu diệt toàn bộ máy ly tâm và uranium làm giàu.
Thay vào đó, thiệt hại chủ yếu tập trung vào các công trình trên mặt đất, gồm hạ tầng điện lực và một số cơ sở hỗ trợ quá trình luyện kim uranium, cần thiết để chế tạo vũ khí.
Israel cũng thừa nhận thiệt hại tại cơ sở Fordow thấp hơn kỳ vọng. Tuy nhiên, Tel Aviv tin rằng các đòn tấn công kết hợp giữa Mỹ và Israel có thể khiến chương trình hạt nhân Iran chậm lại 2 năm – nếu Iran có thể tái thiết mà không bị cản trở, điều mà Israel tuyên bố sẽ không để xảy ra.
Bộ trưởng Hegseth nói với CNN: “Tôi đã xem toàn bộ, và những quả bom của chúng tôi đánh trúng chính xác mục tiêu. Ai nói ngược lại chỉ đang cố phá hoại Tổng thống và chiến dịch thành công này”.
Tổng thống Trump tiếp tục lặp lại luận điểm rằng thiệt hại là “rất nghiêm trọng”. Ông phát biểu vào sáng 24/6: “Tôi nghĩ nơi đó đã bị phá hủy hoàn toàn. Các phi công đã làm chính xác nhiệm vụ và xứng đáng được tôn vinh”.
Khi được hỏi liệu Iran có thể tái thiết chương trình hạt nhân hay không, ông Trump đáp: “Chỗ đó ở dưới núi đá. Nó bị san phẳng rồi”.
Tuy nhiên, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Dan Caine thận trọng hơn, nói rằng quá trình đánh giá vẫn đang diễn ra và “quá sớm để khẳng định Iran còn giữ năng lực hạt nhân hay không”.
Dân biểu đảng Cộng hòa Michael McCaul, cựu Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện, cũng từ chối ủng hộ tuyên bố của ông Trump rằng Iran đã bị “xóa sổ”. “Tôi từng được báo cáo kế hoạch này trước đây, và nó chưa bao giờ được thiết kế để phá hủy hoàn toàn, mà chỉ là gây thiệt hại nghiêm trọng, mang tính tạm thời”, ông nói.
Chuyên gia vũ khí Jeffrey Lewis từ Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury nhận định: “Lệnh ngừng bắn được nhất trí khi cả Israel và Mỹ đều chưa thể tiêu diệt các cơ sở hạt nhân ngầm, như ở Natanz, Isfahan và Parchin. Những cơ sở này có thể là nền tảng để Iran tái thiết nhanh chóng chương trình hạt nhân”.
Đáng chú ý, Mỹ sử dụng tên lửa hành trình Tomahawk phóng từ tàu ngầm để tấn công Isfahan – thay vì bom xuyên boong-ke, vì các tầng dưới của cơ sở này được cho là còn sâu hơn cả Fordow, vượt quá khả năng xuyên phá của bom.
Hai nguồn tin khác cho biết Mỹ tin rằng Iran còn sở hữu một số cơ sở hạt nhân bí mật chưa bị tấn công và vẫn đang hoạt động.