Trong chiến dịch không kích tàng hình tham vọng nhất của Mỹ suốt nhiều thập kỷ qua, 7 máy bay ném bom B-2 Spirit đã thực hiện hành trình dài gần 11.300 km từ bang bang Missouri đến Iran cuối tuần qua, thả hơn một chục quả bom xuyên boong-ke nặng 30.000 pound xuống các cơ sở hạt nhân được chôn sâu dưới đá và bê tông cốt thép.
Chiến dịch có mật danh “Midnight Hammer” (Búa Đêm) này diễn ra trong đêm, dựa vào các biện pháp nghi binh, tiếp nhiên liệu trên không và hầu như giữ im lặng vô tuyến hoàn toàn để đánh trúng 2 cơ sở làm giàu uranium Fordow và Natanz – những mục tiêu đã sống sót qua nhiều tuần không kích dồn dập từ Israel. Các quan chức Lầu Năm Góc gọi đây là đòn tấn công chính xác nhằm "phá hủy" hạ tầng hạt nhân của Iran và chứng minh tầm bao phủ toàn cầu cùng quyết tâm quân sự của Mỹ.
Dù thế giới vẫn đang chờ các đánh giá chính thức về thiệt hại từ Fordow và Natanz, chiến dịch này đã trở thành lời phản bác trực diện đối với những nhân vật như Elon Musk – người từng tuyên bố máy bay không người lái (UAV) đã khiến các loại chiến đấu cơ tàng hình như B-2 trở nên lạc hậu và tốn kém.
Lấy cảm hứng từ việc Ukraine sử dụng UAV để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, Musk từng chế giễu việc Lầu Năm Góc vẫn dựa vào các tiêm kích tàng hình có người lái như F-35, gọi chúng là lỗi thời, dễ bị tổn thương và không kinh tế bằng "bầy UAV tự động".
“Tiêm kích có người lái đã lỗi thời”, Musk từng viết năm ngoái, khẳng định các cuộc chiến tương lai sẽ do những đội quân UAV rẻ tiền, tự động giành phần thắng.
Thế nhưng khi Mỹ cần vô hiệu hóa các mục tiêu hạt nhân được bảo vệ nghiêm ngặt tại một trong những vùng không phận được phòng thủ chặt chẽ nhất thế giới, họ không chọn UAV – mà chọn con người, cùng những chiếc B-2 đã 30 năm tuổi, bay vòng quanh nửa vòng trái đất.
Sức mạnh được kiểm chứng
Trung tướng Không quân Mỹ đã nghỉ hưu David Deptula, người từng góp phần thiết kế học thuyết tấn công ban đầu cho B-2, cho biết đợt không kích hôm Chủ nhật tuần trước không chỉ là bước ngoặt đối với chương trình hạt nhân của Tehran, mà còn đối với toàn bộ cuộc tranh luận về tương lai của sức mạnh không quân.
“Hiệu quả như thế này không còn là lý thuyết nữa”, ông Deptula nói với tạp chí Newsweek. “Đây là minh chứng rõ ràng rằng máy bay có người lái, tàng hình vẫn đóng vai trò trung tâm trong các chiến dịch cấp cao – đặc biệt khi liên quan đến mục tiêu hạt nhân hoặc được chôn sâu”.
Nhà báo kiêm cựu sĩ quan tình báo hải quân Naveed Jamali, người dẫn chương trình Unconventional của Newsweek, nhận định chiến dịch cho thấy Mỹ vẫn dẫn đầu thế giới về năng lực oanh tạc chiến lược.
“Điều đó chứng minh Mỹ vượt trội mọi quốc gia khác về khả năng triển khai máy bay ném bom tầm xa – cả về sức mạnh hủy diệt, năng lực tác chiến và quy mô”, ông Jamali nói. Ông cũng là người thứ 820 từng bay trên chiếc B-2 sau khi được mời tác nghiệp trên một trong các máy bay ném bom này vào năm ngoái. “Điều đó khẳng định sự cần thiết và vai trò không thể thay thế của loại khí tài này”.
Các quan chức Mỹ xác nhận rằng hệ thống phòng không Iran đã thất bại trong việc phát hiện hoặc ngăn chặn cuộc không kích. Hầu hết các nghị sĩ Mỹ không được thông báo trước, và việc Tổng thống Trump tuyên bố vài ngày trước đó rằng “chưa đưa ra quyết định” đã giúp đánh lạc hướng hiệu quả.
“B-2 của chúng tôi đã đi vào, thực hiện nhiệm vụ và trở về mà thế giới không hề hay biết”, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nói.
Ông Jamali bổ sung: “Việc nhiều chiếc B-2 có thể xuyên thủng hệ thống phòng không mà không bị phát hiện là thông điệp đầy ám ảnh gửi tới các đối thủ”. Cho dù mức độ phá hủy thực tế tại Iran ra sao, ông cho rằng hành động này là tín hiệu răn đe mạnh mẽ tới các đối thủ khác của Mỹ.
Công nghệ cũ, độ chính xác hiện đại
Đòn tấn công vừa qua, và việc Israel đồng thời sử dụng F-35 hiệu quả trong không phận Iran, đã tái khẳng định giá trị của máy bay tàng hình có người lái trong bối cảnh nhiều tiếng nói lớn ở Thung lũng Silicon cho rằng chúng là “di sản thời Chiến tranh Lạnh”.
“Có sự khác biệt rất lớn giữa những gì đang diễn ra trên chiến trường hiện tại và những khả năng lý thuyết 5–15 năm tới khi trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển”, cựu phi công tiêm kích Hải quân và chiến lược gia Lầu Năm Góc Guy Snodgrass nhận định. “Trong thế giới ngày nay, tiêm kích tàng hình như F-35 vẫn là vũ khí chủ lực”.
Ông Snodgrass nhấn mạnh tầm quan trọng của khả năng tàng hình, cảm biến mạng và sự linh hoạt của phi công trong không phận bị tranh chấp, những yếu tố đã được thể hiện trong chiến dịch của Israel. “Máy bay của họ đã xuyên qua lưới phòng không Iran mà không bị tổn thất”, ông nói. “Lỗ hổng đó cho phép Israel mở toang phòng tuyến của Iran – và Iran dường như không thể làm gì nhiều để ngăn chặn”.
Trong khi Musk và một số người khác cho rằng phi công sắp trở thành dĩ vãng, tướng Deptula lại chỉ ra rằng những nhiệm vụ phức tạp như chiến dịch "Búa Đêm" cho thấy điều ngược lại.
“Có quá nhiều giới hạn đối với các hệ thống không người lái trong điều kiện không phận bị phong tỏa và mối đe dọa thay đổi liên tục”, ông nói. “Không có UAV nào có thể làm được những gì B-2 vừa thực hiện trên không phận Iran”.
Ông nhấn mạnh: “Đây là một nhiệm vụ mà trong đó trực giác, khả năng thích ứng và huấn luyện của phi công đóng vai trò quyết định. Điều đó chưa thể tự động hóa – thậm chí còn lâu mới làm được”.
Cũng theo ông Deptula, cuộc không kích còn gửi đi một thông điệp chiến lược vượt xa tầm vóc công nghệ: “Không có hệ thống tự động nào truyền tải thông điệp chiến lược mạnh mẽ như một máy bay ném bom tàng hình có người lái bay nửa vòng trái đất và tấn công mà không bị ngăn chặn. Đó là sức mạnh răn đe – và nó vẫn thuộc về con người”.
Từ di sản B-2 đến tương lai B-21
Khi tranh luận về UAV còn tiếp diễn, quân đội Mỹ đã bắt đầu xây dựng thế hệ tiếp theo. Và nếu B-2 là minh chứng cho giá trị lâu dài của chiến đấu cơ tàng hình có người lái, thì mẫu kế nhiệm – B-21 Raider – được thiết kế để nâng tầm mô hình đó hơn nữa.
Theo ông Jamali, “bên chiến thắng lớn nhất từ chiến dịch Iran không phải là Nhà Trắng hay giới công nghiệp quốc phòng, mà chính là Không quân Mỹ”.
“B-2 sẽ được thay thế bởi B-21, và thành công của chiến dịch này là lý do thuyết phục nhất để duy trì cả hai nền tảng”, ông nhận định. “Nó cho thấy các máy bay ném bom này không chỉ vẫn phù hợp, mà còn là thiết yếu”.
Mỹ có kế hoạch chế tạo ít nhất 100 chiếc B-21, với nguyên mẫu đầu tiên đã bước vào giai đoạn bay thử. Được thiết kế để xuyên thủng các hệ thống phòng không hiện đại và mang vũ khí hạng nặng, B-21 có cấu trúc mở cho phép nâng cấp nhanh chóng khi công nghệ tiến hóa.
Chiến dịch “Búa Đêm” không chỉ là chiến dịch thực tế đầu tiên trong nhiều năm, mà còn là màn ra mắt sống động cho cam kết chiến lược mà B-21 mang lại: kết nối giữa độ chính xác điều khiển bởi con người và khả năng chịu đựng bền bỉ của tự động hóa.
Ông Trump tuyên bố Iran và Israel đạt thỏa thuận ngừng bắn, chấm dứt “cuộc chiến 12 ngày”
Iran phóng tên lửa vào căn cứ Al Udeid của Mỹ ở Qatar, tiếng nổ vang lên khắp Doha
