Bài toán quân số: Ukraine thương vong bao nhiêu người trong cuộc chiến với Nga?

Những con số gây tranh cãi

Vào tháng 2 năm nay, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu vào tháng 2/2022, trong 3 năm tổng cộng đã có 45.100 quân nhân Ukraine thiệt mạng và 390.000 người bị thương. Nhưng chỉ 2 tháng sau, số binh sĩ Ukraine thiệt mạng đã tăng vọt từ 45.000 lên 100.000. Sự gia tăng đột ngột 55.000 người này đến từ đâu?

Có hai khả năng. Một là hồi tháng 3, quân đội Ukraine bị quân đội Nga bao vây ở hướng Sudzha của Kursk và phải chịu tổn thất lớn. Vào thời điểm đó, một số blogger quân sự trên mạng cho biết có hàng nghìn quân lính Ukraine bị bao vây. Dù là vài ngàn người, người ta vẫn hoài nghi, cho rằng không thể có nhiều người như vậy được. Sao có thể nghĩ rằng con số đó sẽ lên tới hàng chục nghìn thay vì vài nghìn người?

Tất nhiên, khả năng này rất thấp vì vòng vây của Nga không lớn, không đủ sức chứa nhiều người, và họ cũng không bị tiêu diệt hoàn toàn, cuối cùng, nhiều người đã rút lui an toàn. Cuộc chiến bao vây ở Mariupol trước đây rất tàn khốc nhưng tổng số người chết ở cả hai phía Nga và Ukraine cũng chỉ hơn 20.000.

Khả năng thứ hai là ông Zelensky trước đó đã che giấu số thương vong thực sự. Có thể những thay đổi trong tình hình chiến tranh hoặc tình hình quốc tế đã buộc ông phải sửa đổi số liệu thương vong. Vào cùng ngày 14/4, khi Tổng thống Mỹ Trump gặp Tổng thống El Salvador Nayiv Bukele tại Nhà Trắng, đã nói trước giới truyền thông: "Ba người này (ông Zelensky, Putin và Biden) đã gây ra cái chết của hàng triệu người".

Hãy xem số lượng thương vong của quân đội Ukraine theo báo cáo của chính phủ Ukraine và các tổ chức phi chính phủ để phân tích số người thiệt mạng và số lượng thanh niên có thể bị bắt đi lính:

Ngày 25/2/2024, ông Zelensky nói 31.000 binh lính Ukraine đã thiệt mạng, Nga mất 180.000 binh lính và tổng số thương vong của Nga là 500.000 người. Số người chết của quân đội Nga cao gấp 5 lần của Ukraine.

Vào tháng 12/2024, ông Trump nói quân đội Ukraine đã mất 400.000 người trong cuộc chiến, ông Zelensky ngay lập tức đáp trả rằng tổng số binh lính Ukraine thiệt mạng chỉ là 43.000 và 37.000 người bị thương.

Theo ông Zelensky, việc so sánh hai dữ liệu trên dẫn đến kết luận rằng trong hai năm đầu của cuộc chiến 2022 và 2023, quân đội Ukraine thiệt mạng khoảng 15.000 người mỗi năm và trong 10 tháng của năm 2024, quân đội Ukraine thiệt mạng thêm 12.000 người.

Theo số liệu thống kê từ trang web tình báo nguồn mở UA Losses Project, tính đến ngày 29/3 năm nay, Ukraine đã ban hành tổng cộng 72.247 cáo phó, 60.257 thông báo người mất tích và 6.213 báo cáo về người bị bắt, đồng thời liệt kê thông tin chi tiết về từng người, rất đáng tin cậy.

Tổng số binh lính Ukraine thiệt mạng và mất tích trên trang web này lên tới hơn 130.000. Nếu sử dụng ước tính tỷ lệ thận trọng nhất là cứ 1 người chết có 3 người bị thương, với 130.000 binh lính thiệt mạng hoặc mất tích, thì số người bị thương sẽ là ít nhất 390.000.

Tuy nhiên, vào tháng 2, ông Zelensky cho biết quân đội Ukraine có 45.000 người tử vong và 390.000 người bị thương. Nếu ước tính dựa trên tỷ lệ tử vong và thương tích gần 1:9 như Zelensky đã nói, khi quân đội Ukraine chết hơn 100.000 người, số người bị thương phải lên tới 900.000, tổng cộng là 1 triệu thương vong.

Theo số liệu thống kê tình báo nguồn mở từ kênh Telegram "Goryushko", tính đến ngày 29/3 năm nay, quân đội Nga đã ban hành tổng cộng 105.047 cáo phó và tang lễ, cho thấy ít nhất 105.000 binh sĩ Nga đã tử trận. Dựa trên tỷ lệ tử vong 1:9 giống như quân đội Ukraine, quân đội Nga đã phải chịu tổng cộng hơn 1 triệu thương vong. Tuyên bố của ông Trump rằng có hàng triệu thương vong ở cả hai bên cũng có cơ sở nhất định.

Cả hai bên đều chịu thương vong 1 triệu người trong khi tổng số thương vong của quân đội Mỹ trong Thế chiến II chỉ là 410.000 và thương vong của quân đội Nhật Bản là 2,3 triệu.

Ukraine có thể huy động tối đa bao nhiêu quân?

Tổng dân số của Ukraine trước chiến tranh là 44,3 triệu người. Sau khi chiến tranh nổ ra, 8,5 triệu người đã chạy khỏi đất nước. Năm ngoái, số liệu thống kê của Liên Hợp Quốc cho thấy dân số Ukraine là 37,9 triệu người. Trên thực tế, theo số liệu thống kê của Reuters, không tính các khu vực miền đông Ukraine do Nga kiểm soát và số người chạy trốn, tổng dân số của khu vực do Ukraine kiểm soát có thể chưa tới 28 triệu người.

Trước chiến tranh, tổng quân số lục quân, hải quân và không quân của Ukraine chưa đến 300.000, với hơn 1 triệu quân dự bị. Sau khi chiến tranh nổ ra, Ukraine đã nhanh chóng mở rộng quân đội, đầu tiên là tuyển mộ 150.000 binh sĩ và sau đó mở rộng tuyển 500.000 quân. Ngoài ra, 100.000 cảnh sát quốc gia đã được huy động để hỗ trợ chiến đấu và ba lữ đoàn bộ binh với hơn 8.000 người đã được thành lập để trực tiếp tham gia vào cuộc chiến.

Để tuyển thêm người, Ukraine đã nhiều lần hạ độ tuổi nghĩa vụ quân sự. Hiện nay, ngưỡng này đã được giảm xuống mức thấp nhất là 17 và cao nhất là 43, thậm chí còn được nới lỏng đến bao gồm cả những người bị bệnh tâm thần và khuyết tật.

Việc cưỡng bức nhập ngũ này đã gây ra sự bất mãn ngày càng tăng trong dân chúng Ukraine. Hầu như ngày nào trên mạng cũng có video cảnh các sĩ quan tuyển binh Ukraine bắt giữ những người đàn ông trên đường phố.

Năng lực tuyển quân tối đa của Ukraine, một quốc gia có dân số chưa đến 30 triệu người, là bao nhiêu? Là 25%, tức 7,5 triệu. Đây là mức khắc nghiệt nhất, mở rộng độ tuổi nghĩa vụ quân sự thành 16-50 và tất cả nam giới trong độ tuổi phù hợp đều phải ra tiền tuyến.

Tuy nhiên, tiêu chuẩn này không thể đạt được trong xã hội hiện đại. Liên Xô và Đức, hai quốc gia chiến đấu tàn khốc nhất trong Thế chiến II, còn không đạt đến mức này.

Bởi vì trong một quốc gia, nếu tỷ lệ giới tính cân bằng, 50% là nam giới, rồi xét theo độ tuổi, không tính trẻ vị thành niên, người già và người khuyết tật thì số nam giới thực tế trong độ tuổi lao động chỉ khoảng 25%. Nếu tất cả những người này đều được đưa ra tiền tuyến, toàn bộ đất nước sẽ rơi vào tình trạng đình trệ.

Trong điều kiện bình thường, khả năng tuyển quân tối đa của một quốc gia là 10%-15% tổng dân số. Tuyển đủ quân lính nhưng phải giữ đủ đàn ông trưởng thành ở nhiều vị trí khác nhau trong nước để duy trì hoạt động.

Theo Tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine Oleksandr Syrskyi trong một cuộc phỏng vấn tuần trước, Ukraine cần tuyển 30.000 binh sĩ mỗi tháng để duy trì mức tiêu hao ở tiền tuyến. Trong khi Nga có thể huy động 5 triệu binh lính đã được huấn luyện và có kinh nghiệm, với lực lượng động viên tiềm năng lên tới 20 triệu - Tổng dân số hiện tại của Nga là 140 triệu người. Ông ước tính rằng giới hạn huy động của Nga không cần vượt quá mức 20%.

Do đó, Ukraine, với dân số dưới 30 triệu người, có khả năng tuyển quân tối đa vào khoảng 3-4 triệu người. Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, Ukraine đã huy động hơn 1 triệu người tham gia quân đội. Với việc Ukraine đã phải chịu 1 triệu thương vong, một số người có thể tiếp tục phục vụ sau khi bình phục chấn thương, cộng với quân đội hiện có ở tuyến đầu, Ukraine cần phải huy động ít nhất 2 triệu quân. Giới hạn huy động này của Ukraine còn lâu mới đạt được.