Apple có thể bị Bắc Kinh “nắm tóc” để thương lượng với Mỹ (Phần 2)

Tháng 5/2018, ông Cook đã có chuyến thăm tới Phòng Bầu Dục để thảo luận với Tổng thống Mỹ Donald Trump về các biện pháp đáp trả của Trung Quốc có thể ảnh tới vị trí của Apple. Trong cuộc họp thượng đỉnh tại Bắc Kinh hồi tháng 3, ông đã kêu gọi “những người đứng đầu cần bình tĩnh” để bảo đảm sự cân bằng cán cân thương mại  giữa hai quốc gia có nền kinh tế mạnh nhất thế giới.

Trong chiến thương mại và công nghệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, Apple của ông Cook có rất nhiều thứ để mất. Apple sở hữu 41 cửa hàng và hàng trăm triệu chiếc iPhone được bán ra tại thị trường tỷ dân, có thể nói không công ty Hoa Kỳ nào đạt được thành công như vậy tại Trung Quốc. Bởi vậy, Apple luôn đặt thị trường Trung Quốc như mục tiêu quan trọng nhất của công ty.

Kể từ khi ông Cook tiếp quản Apple vào năm 2011, các chuyên gia đã đặt ra nghi vấn về liệu vị CEO 57 tuổi có thể tạo nên phép màu, như cách mà đồng sáng lập Steve Jobs dẫn dắt công ty đi tới thành công với các sản phẩm như iPod và iPhone hay không. Đối với ông Cook, các sản phẩm mang thương hiệu “Táo khuyết” vẫn có điểm đột phá tương tự. Đó là sự kế thừa từ ông Job, nhưng ông đã chuyển thị trường chiến lược từ Bắc Mỹ về Đại lục.

Theo nguồn tin của New York Times, chính quyền Trump đã cam kết với ông Cook rằng công ty sẽ không đánh thuế nhằm vào iPhone, thiết bị cầm tay được lắp ráp tại Trung Quốc. Tuy nhiên, tuyên bố trên vẫn không thể xoa dịu nỗi lo của ông Cook bởi Bắc Kinh có thể sẽ trả đũa Mỹ bằng cách xáo trộn hoạt động kinh doanh của Apple tại quốc gia này.

Apple lo ngại rằng “bộ máy quan liêu của Trung Quốc sẽ bắt đầu hoạt động”. Điều này đồng nghĩa với việc chính phủ Trung Quốc có thể cố tình trì hoãn các chuỗi cung ứng của công ty, cũng như tăng cường giám sát các sản phẩm với lý do đảm bảo an ninh quốc gia. Apple đã từng rơi vào tình cảnh như vậy trước đây. Và Reuters cho biết, không chỉ Apple, quá trình nhập cảng Trung Quốc của Ford cũng đang bị ngưng trệ.

Các giám đốc điều hành và nhà vận động hành lang của Apple tại Bắc Kinh và Washington, đội ngũ do ông Cook dẫn đầu, đã cố gắng làm việc với cả hai bên. Họ cố gắng thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Các nhân viên làm việc tại Foxconn, đối tác gia công thiết bị cho Apple còn cho biết, công ty đang triển khai dự án có tên Red Apple với màu đỏ chủ đạo của Đảng cộng sản Trung Quốc.

Mặt khác, ông Cook đã tìm cách thuyết phục Nhà Trắng rằng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung nổ ra sẽ tạo ra ảnh hưởng tiêu cực cho nền kinh tế, và hơn hết sẽ sụt giảm nghiêm trọng doanh thu của Apple.

CEO Tim Cook thậm chí đã học một chút tiếng Quan Thoại để tham dự các sự kiện chính trị lớn tại Đại lục, trong một năm đầy ý nghĩa với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Vài ngày sau khi quốc hội Trung Quốc chính thức đưa Tư tưởng Tập Cận Bình (về chủ nghĩa xã hội với đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới) vào Hiến pháp, ông Cook đã đã tham gia một cuộc họp giữa các nhà điều hành Mỹ và Trung Quốc để lắng nghe về tư tưởng đổi mới và cải cách mà Bắc Kinh sẽ thực hiện.

Sau đó, ông Cook đã tham dự Hội nghị Internet thế giới của Trung Quốc, hội nghị tương tự diễn đàn kinh tế thế giới do Bắc Kinh tổ chức. Tại đây, ông Cook gặp thành viên mới của Ủy ban thường trực Trung Quốc, Vương Hỗ Ninh. Ngay trong tháng 3, Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc đã bãi bỏ giới hạn nhiệm kỳ tổng thống, ông Cook đã tham dự một hội nghị thượng đỉnh lớn tập hợp các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo các doanh nghiệp hàng đầu Trung Quốc.

Từ lâu, ông Cook luôn tìm cách bảo vệ hoạt động kinh doanh của Apple tại thị trường tiềm năng như Trung Quốc. Phát biểu tại sự kiện Fortune tại Trung Quốc tháng 12/2017, ông Cook cho biết: “Mỗi quốc gia trên thế giới có quyền quyết định luật lệ và quy tắc của họ. Và do đó, sự lựa chọn của bạn là tham gia hoặc đứng bên lề đưa ra nhận xét về cách mọi thứ nên diễn ra. Tuy nhiên, bạn sẽ chỉ thành công khi tiến vào bên trong đấu trường, bởi chẳng thứ gì có thể thay đổi khi đứng bên lề”.

Thực tế, dưới sự dẫn dắt của CEO Tim Cook, Apple đã phát triển vượt bậc để trở thành đế chế công nghệ với doanh thu hàng năm khoảng 50 tỷ USD tại thị trường đông dân nhất thế giới.

Tại Mỹ, ông Cook cũng luôn sắp xếp thời gian để tham gia các hội nghị chính trị của Washington. Tháng 5, ông đã tới Nhà Trắng để gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump và cố vấn kinh tế hàng đầu cho chính quyền Trump, Larry Kudlow. Ngoài tán đồng với quy định mới về thuế dành cho doanh nghiệp, ông Cook cam kết sẽ đóng góp 350 tỷ USD cho nền kinh tế Mỹ trong 5 năm tới.

Tuy nhiên, ông Cook cũng bày tỏ mối quan ngại về cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ làm đảo ngược sự tiến bộ của luật thuế mới. CEO Apple cho rằng hàng rào thuế quan sẽ tác động trực tiếp tới người tiêu dùng. Sự thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc đã bị thổi phồng do những sai sót trong khâu tính toán.

Ngay sau cuộc họp, Cố vấn kinh tế Mỹ, Larry Kudlow phát biểu trên CNBC: “Anh ấy (ông Cook) đã đưa ra một số gợi ý hữu ích mà chúng tôi có thể tham khảo để cắt giảm thuế và cải cách thuế”. Ông Kudlow nói thêm: ”Anh ấy nói Apple sẽ xây dựng các nhà máy, cơ sở, bổ sung cơ hội làm việc và đầu tư kinh doanh. Đó là thứ đầu tiên anh ấy muốn đóng góp cho chính quyền của Tổng thống Donald Trump”.

Ông Trump nói rằng trong năm nay, Apple đã lên kế hoạch xây dựng nhiều nhà máy tại Mỹ nhưng thực tế, vì nhiều lý do, công ty chưa từng có ý định đưa toàn bộ quá trình sản xuất về Mỹ.

Wall Street Journals nhận định CEO Apple có thể tiếp cận dễ dàng hơn với các thành viên nội các của chính quyền Trump, so với chính quyền Obama. Ông Cook đã xây dựng mối quan hệ hữu hảo với Cố vấn kinh tế Larry Kudlow; Thư ký kho bạc Steven Hnuchin; Thư ký  thương mại Wilbur Ross.

Trong cuộc gặp Đại diện thương mại Mỹ, Robert Lighthizer, ông Cook đã nảy sinh bất đồng về vấn đề thương mại. CEO Apple cũng hạn chế chạm mặt với một thành viên hiếu chiến nhất của chính quyền Trump, Cố vấn hàng đầu Peter Navarro.

Nhà phân tích và sáng lập Loup Ventures, đối tác lâu năm của của Apple, Gene Munster nhận định: “Anh ấy (ông Cook) sẵn sàng đối mặt với chính quyền Trump vì có thể họ (Apple) bị đe dọa nhiều hơn bất kỳ công ty công nghệ nào khác trong mối quan hệ với Trung Quốc và vấn đề thuế quan”.

Bóng ma của sự trả thù từ phía Trung Quốc đối với Apple đã tăng đáng kể từ khi chính quyền Trump ban hành lệnh trừng phạt với các công ty công nghệ Trung Quốc. Cụ thể là ZTE vì đã vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ đối với Iran và Triều Tiên. Mỹ quyết tâm thi hành chính sách cứng rắn hơn và phạt ZTE 1 tỷ USD và thiết lập đội ngũ kiểm duyệt do Mỹ lựa chọn.

Ngoài ra, chính quyền Trump đã có biện pháp nhắm vào gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc, Huawei. Áp lực của quốc hội Mỹ đã kiến thương vụ giữa Huawei và AT&T đổ bể đầu năm 2018.

Trong khi đó, Apple đang có thỏa thuận hợp tác với China Mobile, nhà cung cấp dịch vụ viễn thông cho gần 900 triệu người Trung Quốc. Nhưng chừng đó có thể chưa đủ để đảm bảo doanh thu của Apple khi công ty đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt với các công ty khác của Trung Quốc. Các hãng smartphone Trung Quốc hiện nay đã có thể sản xuất các mẫu smartphone cao cấp với giá rẻ hơn sản phẩm của Apple.

Ông Cook đã nỗ lực củng cố vị trí của Apple khi liên tục tổ chức các chuyến thăm Trung Quốc bắt đầu từ năm 2016, khi quốc gia này đột nhiên chặn dịch vụ kinh doanh trực tuyến Apple iTunes Movie và iBooks Store.

Đồng thời, Apple đã thành lập 2 trung tâm nghiên cứu và phát triển tại Trung Quốc. Công ty đã đầu tư 1 tỷ USD và bổ nhiệm bà Isabel Ge Mahe, người sinh trưởng tại Trung Quốc làm lãnh đạo mới của hãng gọi xe Trung Quốc, Didi Chungxing.

Apple đã luôn tuân thủ chính sách kiểm duyệt của Bắc Kinh trong vài năm qua. Công ty đã đồng ý lưu trữ dữ liệu trên các máy chủ Trung Quốc và chặn một số ứng dụng nhất định trên App Store, bao gồm Facebook, Twitter và ấn bản điện tử của tờ New York Times.

Tuy nhiên, Apple có lý do lo sợ sẽ bị Bắc Kinh “nắm tóc”. Năm 2014, chính quyền Obama đã truy tố 5 tin tặc quân sự Trung Quốc. Chưa kể đến các thông tin mà cựu nhà thầy chính phủ, Edward J. Snowden tiết lộ đã làm leo thang sự căng thẳng trong mối quan hệ Mỹ-Trung.

Vài tháng sau, các nhà chức trách Trung Quốc đã trì hoãn quá trình phân phối iPhone 6 để đánh giá về khả năng bảo mật. Các giám đốc điều hành Apple đã nhận thức điều này như động thái trả đũa của Bắc Kinh.

Đại diện Apple, Dean Garfield cho rằng đòn bẩy lớn nhất của công ty với chính phủ Trung Quốc là tín nhiệm của người dân nước này với các sản phẩm Apple. Tuy nhiên, 2 công ty công nghệ khác là Facebook và Google từng cung cấp các sản phẩm được người dân Trung Quốc yêu mến đã không thể giữ vị trí của mình tại đây. Ông Garfield nó thêm: “Điều gì cũng có giới hạn” và “ông Tập cùng Đảng cộng sản Trung Quốc vẫn sẽ làm những điều mà họ muốn”.

Theo New York Times