700.000 dân Đông Ukraine di tản sang Nga, hai nước cộng hòa tự xưng phát lệnh tổng động viên

Sáng 19/2 theo giờ địa phương, đại diện Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) tại Ukraine tuyên bố, trong 24 giờ qua, họ đã ghi nhận tổng cộng 870 vụ vi phạm thỏa thuận ngừng bắn ở vùng Donbass ở miền đông Ukraine, trong đó 222 vụ ở Donetsk và 648 vụ ở khu vực Lugansk, có nghĩa là nguy cơ chiến tranh và xung đột đang gia tăng.

Vào thời điểm then chốt này, các nhà lãnh đạo của lực lượng vũ trang Donetsk thông báo rằng họ đã lên kế hoạch đưa 700.000 dân thường di tản sang Nga tỵ nạn theo từng đợt. Lugansk cũng đã phát lệnh sơ tán, còi báo động đã vang lên. Các phần tử vũ trang đã sắp xếp các xe bus lớn giúp chở dân chúng sang Nga; phụ nữ, trẻ em và người già yếu đã trở thành những người di tản đầu tiên.

The Wall Street Journal (WSJ) ngày 19/2 viết, ông Denis Pushilin , nhà lãnh đạo “Cộng hòa Nhân dân Donetsk” cho biết trong một bài phát biểu trên truyền hình hôm thứ Sáu (18/2) rằng dân thường trong khu vực do họ quản lý nên đến Nga ngay lập tức vì các lực lượng Ukraine sắp xâm lược khu vực này, vốn do Moscow kiểm soát kể từ năm 2014. Ông nói: “Việc tạm rời đi sẽ bảo vệ tính mạng và sức khỏe của bạn và những người thân”.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đưa ra quyết định dứt khoát và sắp xếp các quan chức của Bộ Các tình trạng khẩn cấp tiếp nhận người tị nạn ở Đông Ukraine, đồng thời ra lệnh cho các cơ quan liên quan cung cấp những hỗ trợ cần thiết cho cuộc sống của họ, ngoài ra, Nga cũng trợ cấp cho mỗi người tị nạn một khoản tiền cứu trợ trị giá 10.000 rúp. Những người tị nạn đợt đầu đã đến và họ được tái định cư ở tỉnh Rostov của Nga. Truyền thông Nga ước tính rằng 100.000 người tị nạn sẽ đến Rostov-on-Don vào chiều thứ Bảy, nhiều xe buýt và ô tô đã xếp hàng để đón những người tị nạn.

Động thái như vậy đương nhiên thu hút sự chú ý của Ukraine và Mỹ, nhưng phản ứng của hai bên rất khác nhau. Phía Ukraine vội lên tiếng cho rằng Ukraine không có kế hoạch đánh chiếm Lugansk và Donetsk. Phó Thủ tướng Ukraine ngày 19/2 cũng ra thông cáo khẩn cấp: Vùng Donbas phải khôi phục lệnh ngừng bắn! Kiev chuẩn bị áp dụng mọi biện pháp cần thiết để giảm thiểu rủi ro, và chúng tôi mong muốn hợp tác và đàm phán để dân thường không bị khổ sở.

Đối với Mỹ, vẫn như mọi khi, ông Biden đã đăng trên tài khoản Twitter của mình vào ngày 19/2: "Nước Nga hiện đang đứng trước một lựa chọn quan trọng, đó là mù quáng theo hướng chiến tranh và thảm họa, hay là bỏ vũ khí xuống lựa chọn đàm phán ngoại giao thuận lợi cho tất cả mọi người."

Bloomberg đưa tin, Tổng thống Biden nói với các phóng viên: Cơ quan tình báo Mỹ đã thông báo thông tin thuyết phục khiến ông rằng Putin đã đưa ra quyết định tấn công Ukraine, có thể là trong vài ngày tới.

Đại sứ Mỹ tại OSCE cũng nói: “Nga nói đang rút quân nhưng lại bí mật tăng quân. Họ có thể đã tập kết gần 190.000 quân ở biên giới và phát động tấn công bất cứ lúc nào”.

Mỹ có vẻ kiên quyết không từ bỏ giả thuyết “Nga sẽ tấn công”. Khi được các phóng viên hỏi, ông Biden nói: “Chúng tôi đã lớn tiếng cảnh báo Nga nhiều lần, không phải vì chúng tôi muốn chiến tranh mà để chặn đứng mọi khả năng bị Nga lợi dụng làm cớ để xâm lược. Không để người Nga có lý do chính đáng để họ làm điều đó.”

Mỹ nói không đi đôi với làm, đã làm mất lòng tin của nhiều người. Ngay cả Ukraine cũng dần tỉnh táo, sự phụ thuộc vào Mỹ cũng giảm đi. Hiện Ukraine đã tự đề xuất đàm phán, yêu cầu họp nhóm liên lạc ba bên. Nhưng tình hình hiện đang trên đà vượt quá tầm kiểm soát, vẫn chưa biết có thể tái lập được hay không. Theo “lằn ranh đỏ” của phía Nga, rõ ràng nếu Ukraine thực sự muốn hòa bình thì ngoài một lệnh ngừng bắn, họ cần phải thể hiện sự chân thành hơn.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken hôm thứ Sáu nói ông "quan ngại sâu sắc" về việc Nga không theo đuổi con đường ngoại giao, dường như đang tạo ra các vụ khiêu khích giả nhằm châm ngòi cho một cuộc xung đột với Ukraine.

Ông nói trong cuộc thảo luận với Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock tại Hội nghị An ninh Munich: “Mọi thứ chúng ta thấy đều là một phần của những hành động khiêu khích giả đang được dàn dựng và sau đó Ukraine buộc phải đáp trả những hành động khiêu khích này, khiến Nga cuối cùng tiến hành cuộc xâm lược mới chống Ukraine."

Trang tin Hồng Kông Đông Phương ngày 19/2 nhận định, tình hình ở miền đông Ukraine đã trở nên xấu đi nhanh chóng. Thủ lĩnh các chiến binh thân Nga ở Donetsk hôm thứ Bảy (19/2) đã cảnh báo lực lượng chính phủ sẽ mở một cuộc tấn công tổng lực và ra lệnh tổng động viên. Lãnh đạo Lugansk thân Nga cũng đã ký lệnh tổng động viên.

Các thủ lĩnh của các chiến binh thân Nga ở Donetsk và Lugansk đã ký lệnh tổng động viên, trong đó Lugansk cấm nam giới trong độ tuổi từ 18 đến 55 rời khỏi khu vực này. Các cuộc pháo kích vào hai nơi này tiếp tục diễn ra trong ngày thứ Bảy. Phía Donetsk cáo buộc lực lượng chính phủ bắn đạn pháo làm bị thương dân thường, trong khi lực lượng chính phủ tuyên bố một binh sĩ đã thiệt mạng ở phía đông. Khu vực Rostov-on-Don của Nga gần Ukraine, đã ban bố tình trạng khẩn cấp khi tình hình leo thang trong bối cảnh các báo cáo về các cuộc pháo kích chỉ cách biên giới Nga 1km.

Trước đó, hãng thông tấn Sputnik của Nga ngày 19/2 đưa tin, một vụ nổ bất ngờ xảy ra vào đêm 18/2 cách một tòa nhà chính phủ ở thành phố Donetsk, quốc gia tự xưng là "Cộng hòa Nhân dân Donetsk" ở miền đông Ukraine chỉ vài chục mét, không có thương vong và không gây thiệt hại cho các tòa nhà gần đó.

Một phát ngôn viên của lực lượng vũ trang thân Nga của Donetsk nói rằng một chiếc ô tô đã phát nổ trong bãi đậu xe của một tòa nhà chính phủ vào đêm thứ Sáu và tiếng nổ đã được nghe thấy khắp thành phố. Ông kêu gọi mọi người bình tĩnh và cảnh giác và gắng tránh các hoạt động bên trong thành phố nếu có thể.

Trong khi đó, Danilov, thư ký của Ủy ban Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, cho biết tại một cuộc họp báo về tình hình ở miền đông Ukraine rằng các lực lượng vũ trang dân sự Ukraine đã đưa ra tuyên bố yêu cầu người dân sơ tán và quân đội Ukraine sẽ phát động một cuộc tấn công, tất cả đều là dối trá.

Cũng theo Đông Phương, truyền thông Nga đưa tin hôm thứ Sáu (18/2) một đường ống dẫn khí đốt quốc tế gần thành phố Lugansk, miền đông Ukraine đã phát nổ vào đêm cùng ngày, khiến khói lửa bốc lên dày đặc. Lực lượng ly khai thân Nga tại địa phương nhanh chóng cáo buộc quân đội Ukraine, nhưng Ukraine phủ nhận họ tấn công.

Đường ống dẫn khí Druzhba liên quan kéo dài từ Nga đến nhiều khu vực ở Đông và Trung Âu chạy qua thành trì quan trọng của "Cộng hòa Nhân dân Lugansk" tự xưng. Sau khi đường ống dẫn khí phát nổ, hiện trường rực cháy sáng rực cả bầu trời đêm, nhiều người ở xa cũng chụp ảnh lại thảm họa. Nhân viên khẩn cấp đã được gọi đến hiện trường, và nguyên nhân của vụ nổ vẫn đang được điều tra.

Chưa đầy một giờ sau khi đường ống dẫn khí đốt phát nổ, một vụ nổ khác đã xảy ra ở thành phố Lugansk, được cho là liên quan đến một trạm xăng ở ngoại ô thành phố.