30 năm chờ bằng tốt nghiệp
Sáng 11/12, TAND Hà Nội mở phiên phúc thẩm xét xử vụ kiện dân sự về yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng giữa nguyên đơn là ông Dương Thế Hảo (66 tuổi, trú quận Hoàng Mai, Hà Nội) và bị đơn là Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Ông Hảo yêu cầu nhà trường bồi thường hơn 46 tỷ đồng.
Trước đó, cấp sơ thẩm đã bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện, xác định Đại học Kinh tế Quốc dân không có lỗi trong việc cấp bằng tốt nghiệp muộn cho ông Hảo. Không đồng ý với phán quyết này, ông Hảo kháng cáo toàn bộ bản án.
Tại phiên phúc thẩm, ông Hảo trình bày năm 1977 ông nhập ngũ, phục vụ 4 năm tại Cục Kỹ thuật Quân chủng Phòng không – Không quân. Năm 1981, sau khi xuất ngũ, ông thi đỗ vào khoa Kinh tế của Trường Đại học Kinh tế Kế hoạch (nay là Đại học Kinh tế Quốc dân), khóa học năm 1984.
Năm 1989 ông đã hoàn thành toàn bộ môn học, vượt qua kỳ thi tốt nghiệp với số điểm đạt trở lên và được cấp giấy xác nhận đã thi tốt nghiệp, chờ nhận bằng.
Ông Hảo từng là phó giám đốc một hợp tác xã công nghiệp và được giới thiệu ứng cử làm quyền giám đốc một doanh nghiệp khác. Tuy nhiên, do không có bằng tốt nghiệp đại học để nộp cho đơn vị, ông không thể tiếp tục đảm nhận chức vụ. Ông cho biết đã nhiều lần đến trường hỏi về bằng nhưng không được giải quyết.
Ông Hảo khai rằng khi nhập học, ông đã nộp đầy đủ hồ sơ quân nhân, lý lịch quân nhân, quyết định xuất ngũ và địa chỉ tạm trú. Do chưa được cấp bằng tốt nghiệp, toàn bộ hồ sơ gốc của ông bị nhà trường giữ lại, trong khi chứng minh nhân dân cũ đã hết hạn.
Việc không có giấy tờ tùy thân khiến ông không thể đăng ký kết hôn, không làm được tạm trú; hai con không thể làm giấy khai sinh và không được đi học tại Hà Nội. Ông sống nhiều năm không chứng minh thư, không hộ chiếu, không thể xuất ngoại, không thể giao dịch nhà đất...
Sau nhiều lần gửi văn bản đề nghị, đến năm 2018 ông Hảo khởi kiện và được trường trao bằng tốt nghiệp. Tuy nhiên, năm tốt nghiệp trên bằng ghi 1994, căn cứ vào hồ sơ còn sót lại của trường, trong khi ông khẳng định mình đã tốt nghiệp từ năm 1989.
Trong khi đó, đại diện Trường Đại học Kinh tế Quốc dân giữ nguyên quan điểm tại phiên phúc thẩm, cho biết hồ sơ của ông Hảo được tìm thấy trong khe tủ của một bộ phận không liên quan sau nhiều lần huy động lực lượng tìm kiếm.
Nhà trường cho rằng đây là “sự kiện bất khả kháng”, xuất phát từ việc trường nhiều lần thay đổi trụ sở, các thế hệ lãnh đạo cũ đã nghỉ hưu hoặc qua đời, hoạt động lưu trữ chỉ mang tính tiếp nhận từ trước.
Đại diện trường cho hay ông Hảo ra trường năm 1989 nhưng không liên hệ làm thủ tục nhận lại hồ sơ như các sinh viên khác, đến năm 2017 mới gửi thư đề nghị. Nhà trường cũng khẳng định không yêu cầu sinh viên nộp bản gốc sổ hộ khẩu khi nhập học.
Theo tài liệu lưu trữ, nhiều sinh viên cùng khóa đã đến nhận hồ sơ cá nhân vào các thời điểm khác nhau, không có quy định về mốc thời gian cố định để trả lại hồ sơ. Trường cho rằng ông Hảo thi xong năm 1989 nhưng bị lưu ban một năm, sau đó chuyển ngành; năm 1989 tiếp tục vi phạm quy chế thi nên bị hoãn công nhận tốt nghiệp hai năm. Tại phiên tòa, ông Hảo phủ nhận toàn bộ các cáo buộc này.
Cựu sinh viên được bồi thường 87 triệu đồng
HĐXX phúc thẩm xác định hồ sơ nhập học của ông Hảo chỉ gồm lý lịch tự khai, giấy khai sinh, học bạ cấp 3, lý lịch quân nhân và quyết định xuất ngũ bản chính. Không có tài liệu nào thể hiện ông nộp sổ hộ khẩu, do đó không có căn cứ cho rằng trường giữ giấy tờ này.
Tòa nhận định sinh viên có trách nhiệm nắm rõ quy chế xét tốt nghiệp và chủ động liên hệ nhận bằng, hồ sơ cá nhân. Việc ông Hảo không đến trường làm thủ tục từ năm 1989 đến 2017 không thuộc trách nhiệm của nhà trường. Trong suốt giai đoạn này, không có tài liệu chứng minh ông từng liên hệ để xin cấp bằng.
Tháng 8/2017, trường trả lời ông Hảo rằng không tìm thấy hồ sơ cá nhân và không có tên ông trong sổ cấp bằng tốt nghiệp, chỉ có tên trong sổ điểm, nên kết luận “không đủ cơ sở cấp bằng”. Tuy nhiên, đến tháng 7/2019, sau khi ông Hảo khởi kiện, trường lại tìm thấy hồ sơ và cấp bằng tốt nghiệp cho ông. Theo HĐXX, sự mâu thuẫn này cho thấy nhà trường đã cung cấp thông tin không đúng thực tế.
Tòa xác định trường không có lỗi trong giai đoạn trước năm 2017, nhưng có lỗi từ thời điểm cung cấp thông tin sai đến khi tìm được hồ sơ và cấp bằng (2017–2019). Vì vậy, trường phải bồi thường thiệt hại cho ông Hảo trong thời gian 21 tháng 22 ngày.
Về yêu cầu bồi thường hơn 46 tỷ đồng, tòa cho rằng các khoản ông Hảo đưa ra đều mang tính giả định, không có căn cứ chứng minh thiệt hại thực tế. Ông khai thu nhập 150–200 triệu đồng/tháng nhưng không xuất trình được tài liệu chứng minh. HĐXX áp dụng mức lương tối thiểu vùng để tính thiệt hại, xác định số tiền bồi thường là 87 triệu đồng.
