Vũ khí Nga “đổ bộ” Iran: MiG-29 phiên bản nâng cấp có thể thách thức F-16 Israel?

Không quân Iran vừa được xác nhận đã tiếp nhận những chiếc tiêm kích MiG-29 mới từ Nga, đánh dấu thương vụ mua sắm tiêm kích hiện đại đầu tiên của lực lượng vũ trang nước này kể từ đầu thập niên 1990.

Các máy bay đã hạ cánh xuống căn cứ không quân Shiraz, làm dấy lên đồn đoán rằng Iran có thể đặt mua số lượng lớn MiG-29 để thay đổi căn bản sức mạnh tác chiến của không quân.

Trước đó vào tháng 1, giới chức Iran xác nhận đã đặt hàng tiêm kích Su-35 – loại máy bay lớn hơn và có tầm bay xa hơn. Tuy nhiên, MiG-29 với chi phí mua sắm và vận hành thấp hơn nhiều có thể trở thành lựa chọn kinh tế hơn, cho phép Tehran triển khai với số lượng lớn. Việc tiếp nhận này diễn ra chỉ 3 tháng sau đợt tấn công đường không quy mô lớn của Israel, được Mỹ và một số nước phương Tây hậu thuẫn, khi mà Không quân Iran bị đánh giá hầu như không tham gia đáng kể vào việc bảo vệ không phận.

MiG-29 vốn được phát triển vào cuối Chiến tranh Lạnh với vai trò tiêm kích hạng trung thế hệ thứ tư. Các biến thể hiện đại đã được nâng cấp lên chuẩn “thế hệ 4+” nhờ tích hợp radar mảng pha, buồng lái điện tử hiện đại, hệ thống liên kết dữ liệu tiên tiến và vũ khí hậu Chiến tranh Lạnh.

Iran từng mua 2 phi đội MiG-29 vào năm 1990, nhưng kế hoạch mở rộng quy mô bị ngăn cản bởi sự sụp đổ của Liên Xô cùng sức ép mạnh mẽ từ phương Tây buộc Moscow và các quốc gia kế thừa không bán vũ khí tiên tiến cho Tehran. Trong 35 năm qua, MiG-29 vẫn là tiêm kích hiện đại nhất của Iran, nhưng nay đã lạc hậu so với chuẩn mực của thập niên 2020. Nhiều khả năng các máy bay mới bàn giao đã được nâng cấp để có năng lực chiến đấu vượt trội so với biến thể Liên Xô trước đây.

Quá trình chuyển giao sang sử dụng MiG-29 nâng cấp được dự báo khá thuận lợi, bởi từ tháng 9/2023, Iran đã tiếp nhận máy bay huấn luyện Yak-130 từ Nga – loại được đánh giá lý tưởng để đào tạo phi công làm quen với tiêm kích thế hệ 4+ và thế hệ 5. Việc bảo dưỡng MiG-29 hiện đại cũng tương tự như các phiên bản thời Chiến tranh Lạnh, tận dụng phần lớn hạ tầng sẵn có.

Khác với Su-35 vốn có đơn hàng dài hạn từ Bộ Quốc phòng Nga và Algeria, MiG-29 có thể được bàn giao nhanh chóng. Nga hiện còn hàng trăm khung thân MiG-29 tương đối mới đang lưu kho, nhiều chiếc chưa lắp ráp, sẵn sàng được nâng cấp lên chuẩn MiG-29SMT hoặc MiG-29UPG – loại mà Ấn Độ đã đặt mua từ năm 2020.

Sự sẵn có dồi dào cùng khả năng tích hợp nhanh chóng khiến MiG-29 trở thành lựa chọn tối ưu để Iran nhanh chóng tăng cường năng lực không chiến. Các biến thể mới nhiều khả năng được trang bị radar Zhuk-ME mảng pha thụ động hoặc radar Zhuk-A/AM mảng pha chủ động, vượt trội so với radar quét cơ khí trên tiêm kích thế hệ 4 của Israel.

Nếu như MiG-29 cũ chỉ sử dụng tên lửa đối không R-27 lỗi thời, thì biến thể hiện đại có thể mang tên lửa R-77 và R-77M với dẫn đường radar chủ động – vượt trội hơn nhiều loại tên lửa mà không quân khu vực hiện sở hữu.

Dù không thể sánh với Su-35 hay F-35 – dòng tiêm kích tàng hình tinh nhuệ của Israel – MiG-29 hiện đại đủ khả năng đối đầu trực diện với F-16I và F-15A/C/I, vốn là xương sống trong lực lượng tiêm kích Israel. Nếu được mua sắm trên quy mô lớn, MiG-29 có thể trở thành yếu tố thay đổi cục diện trong cuộc đối đầu trên không giữa Tehran và Tel Aviv.

Theo Military Watch