Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 25/9 tuyên bố ông sẽ không cho phép Israel sáp nhập Bờ Tây, bác bỏ lời kêu gọi từ một số chính trị gia cực hữu tại Israel muốn mở rộng chủ quyền đối với khu vực này và dập tắt hy vọng về một nhà nước Palestine.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã phải đối mặt với áp lực từ các đồng minh trong việc sáp nhập Bờ Tây, khiến nhiều lãnh đạo Arab lo ngại. Một số trong đó đã gặp ông Trump hôm thứ Ba bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.
“Tôi sẽ không cho phép Israel sáp nhập Bờ Tây. Không, tôi sẽ không cho phép. Điều đó sẽ không xảy ra”, ông Trump nói với các phóng viên tại Phòng Bầu Dục. “Đã quá đủ rồi. Đã đến lúc phải dừng lại”.
Trong những ngày qua, Pháp, Anh, Canada, Australia và Bồ Đào Nha là những nước đã công nhận Nhà nước Palestine, một phần nhằm giữ hy vọng về giải pháp hai nhà nước. Israel đã lên án các động thái này.
Phát biểu của ông Trump được đưa ra đúng lúc Thủ tướng Netanyahu đến New York để phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hôm 26/9.
Văn phòng của ông Netanyahu cho biết ông sẽ chờ đến khi trở về Israel để phản hồi lời tuyên bố của ông Trump.
Các khu định cư của Israel tại Bờ Tây đã mở rộng cả về quy mô lẫn số lượng kể từ khi Israel chiếm giữ vùng lãnh thổ này trong cuộc chiến năm 1967. Chúng len sâu vào khu vực, với hệ thống đường sá và hạ tầng do Israel kiểm soát, chia cắt thêm mảnh đất mà Palestine muốn thành lập nhà nước.
Một kế hoạch định cư gây tranh cãi gay gắt của Israel, được biết đến với tên gọi dự án E1, sẽ chia đôi Bờ Tây bị chiếm đóng và cắt đứt khu vực này khỏi Đông Jerusalem, đã nhận được phê duyệt cuối cùng hồi tháng 8. Kế hoạch này sẽ tác động trực tiếp đến vùng đất mà Palestine mong muốn cho quốc gia tương lai của họ.
Bộ trưởng Tài chính Israel Bezalel Smotrich, một nhân vật cực hữu trong liên minh cầm quyền giúp Netanyahu duy trì quyền lực, từng tuyên bố rằng “nhà nước Palestine đang bị xóa sổ khỏi bàn đàm phán”.
Trong cuộc gặp ông Trump hồi đầu tuần, các nước Arab và Hồi giáo đã cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng nếu Israel sáp nhập Bờ Tây — một thông điệp mà Tổng thống Mỹ “hiểu rất rõ”, theo lời Ngoại trưởng Arab Saudi, Hoàng tử Faisal bin Farhan Al-Saud.
Hiện có khoảng 700.000 người định cư Israel sinh sống xen lẫn với 2,7 triệu người Palestine tại Bờ Tây và Đông Jerusalem, nơi Israel đã sáp nhập trong một động thái không được phần lớn cộng đồng quốc tế công nhận.
Israel kiên quyết không từ bỏ quyền kiểm soát Bờ Tây, lập luận rằng điều này càng được củng cố sau khi Hamas tấn công Israel vào ngày 7/10/2023, khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng và 251 người bị bắt làm con tin. Hiện vẫn còn khoảng 48 con tin, trong đó 20 người được cho là còn sống, bị giam giữ.
Phần lớn cộng đồng quốc tế coi các khu định cư của Israel ở Bờ Tây là bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế. Israel phản bác, viện dẫn mối liên hệ lịch sử và tôn giáo với vùng đất này, đồng thời cho rằng các khu định cư mang lại chiều sâu chiến lược và an ninh.
Đàm phán về Gaza
Trong khi các lãnh đạo quốc tế tập trung tại Liên Hợp Quốc ở New York, Mỹ đã đưa ra một kế hoạch hòa bình Trung Đông gồm 21 điểm nhằm chấm dứt cuộc chiến gần hai năm qua tại Gaza giữa Israel và phong trào vũ trang Hamas.
Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff cho biết kế hoạch này được chia sẻ hôm thứ Ba với lãnh đạo và quan chức từ Arab Saudi, UAE, Qatar, Ai Cập, Jordan, Thổ Nhĩ Kỳ, Indonesia và Pakistan.
Ông Trump, vẫn là đồng minh thân cận nhất của Israel trên trường quốc tế, nói rằng ông đã trò chuyện với đại diện các nước Trung Đông và ông Netanyahu hôm thứ Năm, đồng thời tin rằng một thỏa thuận về Gaza có thể sớm đạt được.
“Chúng ta muốn các con tin được trả tự do, muốn nhận lại thi thể và muốn có hòa bình trong khu vực. Chúng tôi đã có những cuộc đàm phán rất tích cực”, ông Trump nói.
Israel đã phải hứng chịu sự chỉ trích toàn cầu vì cuộc chiến ở Gaza, vốn đang tiến gần mốc hai năm mà chưa có dấu hiệu ngừng bắn. Xung đột đã gây ra sự tàn phá lớn và khiến hơn 65.000 người Palestine thiệt mạng, theo các cơ quan y tế địa phương.
Một tổ chức giám sát nạn đói toàn cầu cho biết một phần lãnh thổ này hiện đang rơi vào nạn đói.
Tại hiện trường, quân đội Israel hôm thứ Năm đã tiến sâu hơn vào thành phố Gaza, trong khi các cuộc không kích đã khiến ít nhất 19 người thiệt mạng trên khắp dải Gaza, theo nguồn tin y tế địa phương.
Các nỗ lực quốc tế nhằm đưa viện trợ nhân đạo cho dân thường cũng đang tiếp tục trong bối cảnh Israel ngày càng bị cô lập.
Hôm thứ Năm, Italy và Tây Ban Nha đã điều tàu hải quân tham gia hỗ trợ một đoàn tàu viện trợ quốc tế, vốn bị UAV tấn công trong khi tìm cách phá vỡ lệnh phong tỏa hải quân của Israel đối với Gaza. Đoàn tàu Global Sumud Flotilla sử dụng khoảng 50 tàu dân sự để vận chuyển viện trợ.
"Cú sốc" tại LHQ: Pháp và hàng loạt nước công nhận Palestine, Israel dọa đáp trả
Pháp và Arab Saudi dẫn đầu làn sóng công nhận Palestine: Thế giới chia rẽ, Israel dọa trả đũa
4 công dân Mỹ thiệt mạng trong cuộc không kích của Israel vào Lebanon
Theo Reuters
