Tại sự kiện GM Blockchain Security Forum 2025 diễn ra ngày 1-2/8, ông Trần Dinh, Ban ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho biết việc nằm trong "danh sách xám" sẽ khiến Việt Nam mất hàng tỷ USD mỗi năm, một con số tương ứng với quy mô của cả ngành du lịch quốc gia.
Trước đó, tháng 6/2023, Tổ chức đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) đã chính thức đưa Việt Nam vào danh sách giám sát tăng cường, hay còn gọi là “danh sách xám”.
Theo ông Trần Dinh, quyết định này xuất phát từ việc Việt Nam chưa hoàn thiện các tiêu chuẩn quốc tế về phòng chống rửa tiền (AML) và tài trợ khủng bố, nhất là với lĩnh vực tài sản số, tài sản mã hóa. Đây là lần đầu tiên Việt Nam bị xếp vào danh sách này cùng với một số quốc gia có mức độ rủi ro tài chính cao. Theo đánh giá của FATF và các tổ chức tài chính quốc tế, hệ lụy của việc nằm trong “danh sách xám” là vô cùng lớn. Thống kê của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy, các quốc gia bị đưa vào “danh sách xám” có thể mất trung bình tới 7,6% GDP, giảm mạnh dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ 2,4% đến 3% GDP, còn vốn đầu tư gián tiếp cũng suy giảm tương đương.
Ông Trần Dinh cho rằng bên cạnh việc mất hàng tỷ USD mỗi năm, các doanh nghiệp, tổ chức tài chính trong nước sẽ phải chịu chi phí quản lý, kiểm toán, và vay vốn nước ngoài cao hơn, đồng thời phải đối mặt với các điều kiện khắt khe hơn trong hợp tác quốc tế. Vì vậy, nếu không được tháo gỡ kịp thời, Việt Nam còn có nguy cơ bị tiếp tục liệt vào nhóm “danh sách đen”, đồng nghĩa với việc “ngắt mạch” các nguồn lực phát triển then chốt.
Việt Nam xếp thứ 3 thế giới về lợi nhuận đầu tư tài sản số
Theo khảo sát của Hiệp hội Blockchain Việt Nam và dữ liệu Chainalysis, khoảng 60% lượng tài sản mã hóa tại Việt Nam được giao dịch trên các sàn tập trung (CEX), phần còn lại qua sàn phi tập trung (DEX) hoặc giao dịch ngang hàng P2P. Ước tính tổng giá trị giao dịch liên quan tới tài sản số tại Việt Nam trong năm qua đạt mức 100-120 tỷ USD. Việt Nam cũng được xếp thứ 3 thế giới về lợi nhuận đầu tư tài sản số, với khoảng 1,2 tỷ USD lợi nhuận năm 2023, chỉ sau Mỹ và Anh.
Bên cạnh các sàn lớn quốc tế như Binance, OKX, KuCoin, hàng chục sàn giao dịch hoạt động “ngầm” cũng đang góp phần tạo nên hệ sinh thái giao dịch sôi động, dù vẫn tồn tại ngoài vùng điều chỉnh của pháp luật hiện hành.
Trong bối cảnh các kênh huy động vốn truyền thống như ngân hàng, chứng khoán chịu sức ép, dòng tiền chảy vào tài sản số, tiền ảo được mô tả là “kinh tế ngầm khổng lồ” không thể bỏ qua.
"Thực tế, do chưa có hành lang pháp lý đầy đủ, toàn bộ hoạt động giao dịch tài sản số tại Việt Nam vẫn đang vận hành ngoài hệ thống tài chính chính thức. Điều này tạo ra các rủi ro lớn về rửa tiền, gian lận, lừa đảo, cũng như thất thu thuế và khó khăn trong bảo vệ quyền lợi người dùng", ông Trần Dinh nói.
Các chuyên gia, cùng các tổ chức quốc tế đã kêu gọi Chính phủ Việt Nam sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp luật với tài sản số, đặc biệt khi giao dịch tài sản số đã đạt doanh số hàng trăm tỷ USD mỗi năm, trở thành yếu tố trọng yếu ảnh hưởng tới xếp hạng và niềm tin quốc gia trên các bảng chỉ số tài chính quốc tế.
Hoàn thiện khung pháp lý về tài sản số để đưa Việt Nam rời “danh sách xám”
Ông Trần Dinh cho biết một trong những “nút thắt” lớn nhất mà FATF đặt ra với Việt Nam chính là việc thiếu vắng khung pháp lý và chính sách cụ thể cho lĩnh vực tài sản số, tài sản mã hóa. Theo khuyến nghị của FATF, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện các quy định về chống rửa tiền, phòng chống tài trợ khủng bố liên quan đến tài sản ảo, tiền mã hóa, giao dịch điện tử và các sản phẩm tài chính công nghệ cao, vốn đang phát triển rất nhanh trên toàn cầu.
Trong khi nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, Thụy Sĩ đã sớm ban hành luật và cơ chế quản lý chặt chẽ đối với tài sản số, việc Việt Nam còn “lỏng lẻo” càng làm gia tăng rủi ro bị các tổ chức tài chính quốc tế rà soát tăng cường, từ đó gây khó khăn cho cả doanh nghiệp trong nước và các doanh nghiệp ngoại muốn đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam.
Theo ông Trần Dinh, có những tín hiệu lạc quan khi ngày 1/1/2026, Luật Công nghiệp công nghệ số chính thức có hiệu lực, lần đầu tiên đưa việc sở hữu, giao dịch, phát hành tài sản số, tài sản mã hóa vào phạm vi quản lý chặt chẽ của pháp luật.
Theo đó, tài sản số là loại tài sản được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, được tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực qua công nghệ số, công nghệ chuỗi khối. Những quy định mới này tạo hành lang pháp lý vững chắc, bảo vệ cho người dùng, nhà đầu tư và doanh nghiệp, đồng thời giảm thiểu các hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố qua kênh tài sản số.
Ngoài ra, Luật Phòng chống rửa tiền 2022 cũng đang được bổ sung, hoàn thiện để thắt chặt kiểm soát các giao dịch giá trị lớn, nâng cao năng lực quản lý nhà nước, hỗ trợ các tổ chức tài chính ứng phó với yêu cầu của FATF. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, song song với hoàn thiện luật, Việt Nam cần tăng cường thanh tra, giám sát và đặc biệt phối hợp thực thi giữa các bộ ngành liên quan nhằm đảm bảo các quy định đi vào thực tiễn.
Tuân thủ AMLS là “hộ chiếu” vào tương lai
Theo ông Trần Dinh, quyết tâm hoàn thiện khung pháp lý về tài sản số, tài sản mã hóa không chỉ là giải pháp để đáp ứng các khuyến nghị của FATF, mà còn mở ra một “cửa sổ cơ hội” mới cho doanh nghiệp Việt Nam và cả doanh nghiệp quốc tế. Các doanh nghiệp nước ngoài đáp ứng tốt các tiêu chuẩn về phòng chống rửa tiền, tuân thủ tiêu chuẩn AMLS (Anti-money laundering standards) sẽ được ưu đãi khi tiếp cận thị trường Việt Nam, từ việc cấp phép nhanh chóng, ưu đãi thuế cho đến cơ hội trở thành đối tác chiến lược trong các lĩnh vực fintech, blockchain.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp nội địa cũng sẽ có điều kiện phát triển đội ngũ nhân sự chất lượng cao, thiết lập mô hình kinh doanh phù hợp với thông lệ quốc tế, từ đó nâng tầm vị trí trong chuỗi giá trị toàn cầu. Thậm chí, nếu đi trước, làm tốt, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành “thủ phủ” của ngành công nghiệp tài sản số, nơi hội tụ các dòng vốn đầu tư lớn từ khắp thế giới, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và đa dạng hóa nguồn lực kinh tế.
"Việc đẩy mạnh hoàn thiện quy định pháp lý cũng sẽ giúp Việt Nam thu hút lượng vốn đầu tư nước ngoài khổng lồ vào lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech), tạo thêm động lực tăng trưởng kinh tế, kích hoạt làn sóng startup và phát triển hệ sinh thái công nghệ số trong nước", ông Trần Dinh cho biết.
"Kinh tế số ngày càng phụ thuộc vào blockchain để lưu trữ và giao dịch tài sản"
