|
|
| Giàn phóng và đạn của Hệ thống tên lửa chiến thuật lục quân (ATACMS) Mỹ cung cấp cho Ukraine hiện đã dùng hết. Ảnh: Topwar. |
Từ "át chủ bài" đến cắt nguồn cung
Điều này có nghĩa là Ukraine đã mất đi thứ vũ khí chủ lực từng khiến quân đội Nga khiếp sợ, và "giấc mơ tấn công tầm xa" của ông Zelensky đã tạm thời khép lại.
Tên lửa ATACMS là hệ thống tên lửa đạn đạo tầm ngắn do hãng Lockheed Martin của Mỹ phát triển. Nó có tầm bắn lên tới 300 km và có thể tấn công chính xác các mục tiêu của Nga ở sâu bên trong nội địa.
Theo tờ New York Times, sau khi xung đột Nga-Ukraine leo thang, mặc dù ông Zelensky nhiều lần đề nghị, nhưng Mỹ đã từ chối cung cấp Hệ thống tên lửa chiến thuật lục quân (ATACMS) cho Ukraine vì lo ngại quân đội Ukraine sẽ sử dụng vũ khí này để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, dẫn đến leo thang tình hình.
Phải đến mùa Xuân năm 2024, Tổng thống Mỹ Joe Biden mới không còn phản đối nữa. Theo các quan chức Mỹ, họ đã chuyển tới 500 tên lửa ATACMS từ kho vũ khí của Lầu Năm Góc cho Ukraine. Ukraine đã sử dụng những tên lửa này để tấn công các mục tiêu ở khu vực do Nga kiểm soát tại miền Đông Ukraine.
Tới cuối tháng 11/2024, ông Biden đã chấp thuận cho quân đội Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa do Mỹ sản xuất để tấn công các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga. Khi đó, Ukraine chỉ còn lại vài chục tên lửa ATACMS, có nguồn tin cho rằng khoảng 50 quả. Loại vũ khí này đã thể hiện tốt trên chiến trường, không chỉ phá hủy khá nhiều kho đạn và nhà máy của Nga mà còn buộc quân đội Nga phải rút lui để tránh bị tên lửa này tấn công. Tuy nhiên, do kho tên lửa nhanh chóng cạn kiệt, số tên lửa ATACMS còn lại của Ukraine đã cạn kiệt hoàn toàn vào cuối tháng 1/2025.
Sau khi Mỹ quyết định triển khai một số tên lửa ATACMS tới Trung Đông và các khu vực khác, Ukraine không thể nhận thêm tên lửa này nữa. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và các quan chức cấp cao khác của Lầu Năm Góc trước đây đã nhấn mạnh rằng nguồn cung cấp tên lửa ATACMS bị hạn chế và trong tương lai các loại vũ khí khác sẽ được ưu tiên xem xét.
Nhưng với việc ông Trump quay trở lại Nhà Trắng, mọi chuyện trở nên xấu hơn với Ukraine. Trong một cuộc phỏng vấn của giới truyền thông, ông đã bày tỏ phản đối mạnh mẽ việc Ukraine sử dụng tên lửa do Mỹ sản xuất để thực hiện các cuộc tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.
Những tính toán của Mỹ và sự bất lực của Ukraine
Đằng sau việc cắt nguồn cung tên lửa ATACMS, có những cân nhắc chiến lược của Mỹ và sự bất lực của Ukraine. Chính sách viện trợ của Mỹ cho Ukraine đang thay đổi. Sau khi chính quyền Donald Trump lên nắm quyền, họ đã phản đối việc Ukraine sử dụng tên lửa do Mỹ sản xuất để tấn công các mục tiêu của Nga sâu bên trong lãnh thổ nước này.
Ông Trump đã từng nói rõ là ông "phản đối mạnh mẽ việc Ukraine sử dụng tên lửa do Mỹ sản xuất để tấn công các mục tiêu của Nga sâu trong lãnh thổ nước này". Tuyên bố này khiến hy vọng của Ukraine có được tên lửa ATACMS trong tương lai càng trở nên mong manh hơn.
Thứ hai, nguồn lực quân sự của Mỹ đang bị ràng buộc bởi nhu cầu ở Trung Đông và châu Á. Khi tình hình Trung Đông trở nên căng thẳng hơn và cạnh tranh chiến lược ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương gia tăng, Mỹ phải ưu tiên các nguồn lực quân sự hạn chế của họ cho các khu vực này và ưu tiên của Ukraine đương nhiên bị lui xuống.
“Giấc mơ tấn công tầm xa” của Ukraine chấm dứt?
Một số nhà phân tích chỉ ra rằng việc bị cắt nguồn cung tên lửa ATACMS đã phơi bày sự phụ thuộc vào vũ khí của quân đội Ukraine. Mặc dù được sự viện trợ từ Mỹ, năng lực quân sự của Ukraine vẫn phụ thuộc rất nhiều vào sự hỗ trợ từ bên ngoài. Sự phụ thuộc này không chỉ đặt Ukraine vào thế bị động trên chiến trường mà còn khiến nước này chịu sự kiểm soát của các nước khác về mặt ngoại giao.
Việc cắt nguồn cung của Mỹ phản ánh chính sách viện trợ không chắc chắn của nước này đối với Ukraine. Dưới thời chính quyền Biden, Mỹ đã cung cấp một số lượng lớn vũ khí tiên tiến để hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến chống Nga. Sau khi chính quyền Trump 2.0 lên nắm quyền, trọng tâm chính sách được chuyển sang Trung Đông và châu Á-Thái Bình Dương, mức độ ưu tiên của Ukraine đã giảm mạnh.
Việc Mỹ cắt nguồn cung tên lửa ATACMS đã tạm thời chấm dứt "giấc mơ tấn công tầm xa" của Ukraine, nhưng điều này không có nghĩa là câu chuyện đã kết thúc. Ukraine vẫn còn HIMARS và Patriot. Kho vũ khí của Ukraine vẫn chưa hết.
Tuy nhiên, sự phụ thuộc của Ukraine vào nguồn vũ khí Mỹ vẫn là một vấn đề lớn. Trong tương lai, liệu Ukraine có thể thoát khỏi sự phụ thuộc vào viện trợ bên ngoài và đạt được độc lập về quân sự hay không? Vấn đề này còn đáng xem xét hơn là việc họ cạn kiệt kho tên lửa ATACMS.