Ths.BS Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, thông tin một số hiểu lầm về giảm hại của thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử tại hội thảo về tác hại của thuốc lá mới và đề xuất biện pháp cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, tàng trữ, quảng cáo các sản phẩm này, diễn ra ngày 5/7.
Theo của BS. Tuấn Lâm, hiện các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không được cấp phép nhập khẩu, quảng cáo và bán tại Việt Nam. Tuy nhiên, các sản phẩm lậu được bán khá tràn lan, việc thực thi biện pháp kiểm soát rất yếu.
"Tình trạng này sẽ dẫn tới gia tăng nhanh sử dụng thuốc lá mới trong giới trẻ", đại diện WHO cảnh báo.
Theo phân tích của ông Lâm, quảng cáo thuốc lá nung nóng chủ yếu nhắm tới giới trẻ, các công ty thuốc lá sử dụng phương pháp tiếp thị tách rời, sử dụng cả thiết bị và điếu thuốc rời để thu hút khách hàng tiềm năng. Ngoài ra còn có hình thức khuyến mại khi mua thiết bị hoặc tặng tiền cho người giới thiệu người khác mua thiết bị.
Đáng lo ngại hơn, "công nghiệp thuốc lá sử dụng chiêu bài thuốc lá điện tử không có nicotine để che mắt người dùng và cơ quan quản lý", đại diện WHO tại Việt Nam nói.
Các sản phẩm thuốc lá mới rất độc hại cả về ngắn và dài hạn. Nếu không được ngăn chặn hiệu quả, thuốc lá mới sẽ có nguy cơ cao tạo ra một thế hệ trẻ nghiện nicotine và nhấn chìm những kết quả của phòng, chống tác hại thuốc lá trong những năm gần đây.
Bởi vậy, ông Lâm khuyến nghị cần nhanh chóng ban hành Nghị quyết cấm nhập khẩu, sản xuất, phân phối và bán các sản phẩm thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng, cũng như cấm quảng cáo và khuyến mãi các sản phẩm này ở Việt Nam. Đồng thời, cần quy định rõ trách nhiệm thực thi và chế tài. Về lâu dài, cần chuyển và hoàn thiện tiếp các quy định cấm từ nghị quyết vào trong luật sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.
Đề xuất cấm toàn diện thuốc lá điện tử, thuốc lá mới
TS.BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Phụ trách Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế chỉ ra thực trạng rằng hiện nay các loại thuốc lá mới có mẫu mã đa dạng, rất hấp dẫn thanh thiếu niên.
“Chúng ta sẽ không thể kiểm soát được ma túy ở trẻ em nếu mở đường cho thuốc lá điện tử. Ngành công nghiệp thuốc lá đang nhắm tới giới trẻ là khách hàng tiềm năng, lâu dài của họ. Nếu chúng ta chậm trễ trong việc cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá mới mà chần chừ để chờ đến khi ra Luật thì e rằng khi đó chính con em của chúng ta đã sử dụng thuốc lá điện tử”, ông Khoa nói.
Ông Khoa cũng nêu nhiều con số đáng lo ngại: Tỷ lệ người trưởng thành (15 tuổi trở lên) sử dụng thuốc lá điện tử tăng từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% vào năm 2020; con số này ở nam giới tăng từ 0,4% lên 5,6%; tỷ lệ phụ nữ sử dụng thuốc lá điện tử cũng tăng từ 0,1% lên 1%.
Như vậy, chỉ trong 5 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng rất cao. Kết quả phòng chống thuốc lá trong 30 năm sẽ bị thiêu rụi trong vòng 3 năm nếu chúng ta cho phép thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào Việt Nam, Phó Cục trưởng Phụ trách Cục Quản lý khám chữa bệnh nêu quan ngại.
Tại hội thảo, các chuyên gia đều cho rằng, việc sử dụng thuốc lá điếu thông thường ảnh hưởng tới sức khỏe một cách âm thầm, còn sử dụng thuốc lá điện tử gây tác hại ngay lập tức.
“Dùng 20 điếu thuốc lá thông thường mỗi ngày không có tác hại bằng hút thuốc lá điện tử với hàm lượng nicotine cao. Do đó, chúng ta cần cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá mới một cách toàn diện trước khi nó được sử dụng phổ biến hơn”, ông Nguyễn Trọng Khoa nhấn mạnh.
Bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế cho biết, với sự xuất hiện của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Quốc hội lần đầu tiên có Phiên họp giải trình trách nhiệm quản lý nhà nước về thuốc lá mới.
Tháng 5/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành công điện số 47 về tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Như vậy, có thể thấy rằng, Đảng, Quốc hội, Chính phủ rất quan tâm, chăm lo, chú trọng đến sức khỏe của người dân.
Hiện nay, do chưa có cơ chế pháp lý rõ ràng để quản lý thuốc lá mới nên các sản phẩm này đang được nhập lậu vào Việt Nam, đã tiếp cận giới trẻ và dẫn đến tình trạng nhập viện gia tăng do sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới.
Phó Cục trưởng Phụ trách Cục Quản lý khám chữa bệnh và Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế đều cho biết Bộ Y tế đang kiến nghị Quốc hội, Chính phủ kịp thời ban hành quy định để cấm toàn diện với các sản phẩm này trước khi việc sử dụng trở nên phổ biến hơn, bao gồm: Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo, sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác có thể sẽ xuất hiện trong tương lai.
Cần cấm hoàn toàn, không thử nghiệm, không cần đánh giá, theo dõi
Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) nêu tình trạng của một bệnh nhân là sinh viên một trường đại học tại Hà Nội.
Khoảng 4h ngày 26/6, gia đình thấy tiếng động lạ, sau đó phát hiện bệnh nhân đang co giật, bất tỉnh nên đưa ngay đi cấp cứu tại bệnh viện gần nhà. Khi được chuyển viện tới Trung tâm Chống độc, bệnh nhân trong tình trạng hôn mê, suy hô hấp co giật, tụt huyết áp, suy thận, tổn thương đa cơ quan, trong đó có tổn thương tim và não. Xét nghiệm mẫu thuốc lá điện tử mà bệnh nhân sử dụng cho thấy có chứa cần sa tổng hợp. Hiện, bệnh nhân vẫn đang được điều trị tại Trung tâm Chống độc.
Đưa ra trường hợp này, BS. Trung Nguyên chia sẻ rằng phần lớn người dân và thanh thiếu niên quan niệm thuốc lá điện tử rất đơn giản, không có nicotine gây nghiện. Điều này hoàn toàn sai lầm, bởi trong thuốc lá điện tử có 3 nhóm nguy cơ gây hại cho sức khỏe là nicotine, hương liệu nhân tạo và ma túy. Hiện chi phí điều trị cho những ca ngộ độc thuốc lá điện tử trộn ma túy cấp tính nhẹ đến những ca nặng từ trên 10 triệu đến hàng trăm triệu đồng.
Ông đề xuất cần ngay lập tức cấm lưu hành thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thuốc lá mới khác ở Việt Nam. "Cần cấm hoàn toàn, không thử nghiệm, không cần đánh giá, theo dõi", Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) nói.
Cần chống lại chiến thuật “săn mồi” của ngành công nghiệp thuốc lá nhằm gây nghiện cho giới trẻ
