Phần 5: Tổng chỉ huy quân đội Pháp thừa nhận: “Đối phương cao hơn chúng ta”!
Với cái tên dài dằng dặc Christian Marie Ferdinand de la Croix de Castries, Tướng De Castries (1902-1991) sinh ra trong một gia đình quý tộc, vì vậy còn được gọi là “Bá tước Đờ Cát” (Le Comte de Castries). Dòng họ de Castries từng sinh ra một nguyên soái là Bộ trưởng Hải quân Pháp vào thế kỷ 18, một trung tướng, bảy thiếu tướng và bốn thống đốc.
Tốt nghiệp Trường kỵ binh Saumur và Trường võ bị Saint Cyr nổi tiếng, de Castries đã tham gia chiến đấu chống phát xít Đức ở Bắc Phi, Ý, Nam Pháp và Nam Đức. Năm 1946, De Castries được phái đến Đông Dương, đã chỉ huy nhiều cuộc hành quân bình định vùng Hưng Yên, Ninh Bình và nhanh chóng nổi tiếng vì xông xáo trận mạc, từng bị thương nặng gãy hai chân. Khi ra trận, thường de Castries có dáng điệu rất oai phong với chiếc mũ ca lô đỏ trên đầu, cổ thắt chiếc khăn đỏ sặc sỡ, tay cầm cây gậy bằng hợp kim nhôm nhẵn bóng.
Ngoài binh nghiệp, De Castries còn là vận động viên có hạng, từng vô địch thế giới về nhảy cao năm 1933, về nhảy xa năm 1935. Ông cũng là kỵ sĩ đua ngựa giỏi.
Ngày 7/12/1953, đại tá Christian De Castries được Cogny và Navarre chỉ định chỉ huy tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Trả lời câu hỏi vì sao lại trao quyền chỉ huy Điện Biên Phủ đáng lẽ phải là một viên tướng, cho một đại tá, Navarre trả lời: "Tôi không trông lon mà xét người nên cũng chẳng sùng bái gì lắm mấy ngôi sao cấp tướng. Tôi khẳng định: Trong số các chỉ huy được lựa chọn, không ai có thể làm giỏi hơn Castries". Bản thân de Castries rất hãnh diện về điều này. Ông ta đã cố xây dựng Điện Biên Phủ thành một pháo đài “bất khả xâm phạm”, một “pháo đài mạnh nhất chưa từng có ở Đông Dương”. Chính Navarre đã nhận định: không một quan chức dân sự, quân sự nào kể cả Pháp lẫn Mỹ đến thăm Điện Biên Phủ mà không ngạc nhiên về sức mạnh phòng thủ của nó và không tỏ cảm tình với de Castries.
Rất chủ quan về tính “bất khả xâm phạm” của Điện Biên Phủ, De Castries cho máy bay rải truyền đơn khiêu khích, thách thức quân ta tấn công. Một tuần trước khi quân ta nổ súng mở màn chiến dịch, Navarre định bổ sung cho Điện Biên Phủ 3 tiểu đoàn để tăng cường phòng thủ, song De Castries đã khước từ.
Đến giữa tháng 4/1954, khi đã mất sân bay Mường Thanh và vòng vây ngày một bị quân ta siết chặt, thì thái độ của De Castries chuyển từ chủ quan, hung hăng sang hoảng hốt. Chiếc mũ ca lô đỏ và cây gậy bị “bỏ quên”. Thay vì đi kiểm tra, đốc chiến, suốt ngày ông ta ngồi lì trong hầm Sở chỉ huy chất đầy các bao cát dầy tới 3m, gào thét vào điện thoại về tình cảnh bi đát của “Con Nhím” và yêu cầu tăng viện cứu nguy.
Ngày 16/4/1954, trong một nỗ lực nằm khích lệ tinh thần của một vạn rưởi quân đang ngụp lặn trong các chiến hào Điện Biên Phủ, De Castries được thăng hàm thiếu tướng (General de brigade). Oái ăm thay, lon và quà mừng như rượu hảo hạng, thuốc lá thơm, xúc xích, bít tết… gửi bằng dù lại bay vào trận địa quân ta. Cực chẳng đã, ngài bá tước phải cho quân lính cắt vỏ đồ hộp làm cho ông ta bộ lon cấp tướng để đeo tạm. Hai tuần sau (ngày 7/5), tập đoàn cứ điểm thất thủ, Castries bị bắt làm tù binh, kết thúc số phận hẩm hiu của một viên tướng thực dân.
 |
Khác với các chính khách, tướng lĩnh khác từng thất trận ở Việt Nam, De Castries không viết hồi kí. Tuy nhiên, trước khi được trao trả, ông ta đã bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với tài thao lược của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. "Tướng Giáp không những giỏi về chỉ huy đánh du kích mà còn giỏi cả về chỉ huy trận địa chiến, chỉ huy tác chiến hiệp đồng binh chủng, và cả về nghi binh đánh lừa tình báo đối phương”.
De Castries không thể tin rằng Đại tướng Võ Nguyên Giáp chưa hề qua một trường lớp quân sự bài bản nào. Ông ta khăng khăng cho rằng: "Nhất định Tướng Giáp đã tốt nghiệp tại học viện quân sự cấp cao ở Nga Xô hoặc ở Mỹ…". Và viên bại tướng đã phải thốt lên rất thành thực: "Tôi thừa nhận Tướng Giáp rất sành sỏi binh nghiệp và khôn ngoan hơn, tài giỏi hơn tôi đã đành, mà còn hơn cả tướng Cogny và tướng Navarre. Tôi hân hạnh được làm đối thủ của Tướng Giáp, được làm kẻ chiến bại trực tiếp của một người tài giỏi như Tướng Giáp. Tôi ngưỡng mộ và kính phục ông”.
