Trào lưu cử nhân Gen Z đi làm bảo mẫu ở Trung Quốc: Lựa chọn thực tế giữa "bão thất nghiệp"

Sinh viên tốt nghiệp đổ xô đi làm bảo mẫu cho nhà giàu

"Cần nữ sinh viên tốt nghiệp đại học sinh cuối 9X hoặc Gen Z làm bảo mẫu! Nơi làm việc gần Wanda Plaza ở Thông Châu, Bắc Kinh, dự kiến ​​đi làm vào tháng 10 năm 2025. Mức lương tháng: từ 7.000 đến 10.000 NDT (30 đến 37 triệu VND), có một ngày nghỉ". "Chuyên ngành của tôi là giáo dục mầm non, am hiểu tâm lý trẻ em. Tôi đã từng dạy kèm ba trẻ ở Bắc Kinh; có kỹ năng piano và vẽ cơ bản, có thể hỗ trợ dạy vỡ lòng; tính tình kiên nhẫn và chu đáo, lương thỏa thuận"…Những quảng cáo người tìm việc, việc tìm người kiểu này hiện xuất hiện rất nhiều cả trên mạng lẫn các bảng thông tin dân cư.

Nhu cầu về dịch vụ giúp việc gia đình (“gia chính”) cao cấp ở Trung Quốc đại lục liên tục tăng. Sinh viên “Gen Z” tốt nghiệp đại học đang đổ xô vào thị trường bảo mẫu, và các bài đăng tìm người trên mạng xã hội liên tục tăng với những yêu cầu cao về chăm sóc trẻ em.

Một blogger đã chia sẻ vlog về "một ngày làm bảo mẫu nội trú của một nữ sinh viên có bằng “Thạc sĩ 985”: Sáng 7h10 đưa Di-jie (tên một đứa trẻ) đến trường; lúc 10h00 đến văn phòng của công ty ông chủ để làm nhiếp ảnh gia cho một trận bóng rổ; 13h00 chiều rửa xe; 15h50 chiều đón Di-jie tan học; 17h40 chiều đến nhà bà ngoại ăn tối; 19h30 tối giúp Di-jie làm bài tập về nhà lúc và đọc truyện tranh cho Di-jie ngủ lúc 21h10...

Vlog này đã thu hút rất nhiều bình luận, một số người bình luận "Tôi rất thích một công việc như thế này", một số người hỏi: "Bạn có thể giới thiệu cho tôi một bảo mẫu nào có trình độ cao giống như bạn không?"…

Khi được hỏi lý do tại sao họ bước vào ngành bảo mẫu, nhiều sinh viên đại học thẳng thắn “đó là một lựa chọn rất thực tế”. Châu Mẫn, người từng làm việc tại bộ phận vận hành của một công ty truyền thông ở Bắc Kinh, cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng cô kiếm được 8.000 đến 9.000 NDT mỗi tháng với công việc bảo mẫu, cao hơn nhiều so với mức lương trước đây công ty trả cho cô.

Đối với các bảo mẫu trẻ, tiếng Anh là một trong những năng lực cốt lõi. Nhiều gia đình giàu có ở các thành phố lớn ngày càng kỳ vọng cao vào bảo mẫu của mình, yêu cầu họ không chỉ hiểu biết các kỹ thuật nuôi dạy trẻ mà phải biết sử dụng song ngữ Trung-Anh để hướng dẫn trẻ. Vì vậy, Châu Mẫn đã đăng ký học các lớp tiếng Anh, dự định theo đuổi lâu dài sự nghiệp nuôi dạy trẻ con nhà thượng lưu.

Theo trang tư vấn nghề nghiệp iMedia Research, nhu cầu về các dịch vụ giúp việc nhà cao cấp, được gọi là "Người thầy đồng hành phát triển cùng trẻ em", ở Trung Quốc đại lục mỗi năm đã tăng tới 34%. Dự kiến đến năm 2026, giá trị thị trường dịch vụ gia đình ở Trung Quốc đại lục sẽ đạt khoảng 1,3 nghìn tỷ NDT. Tuy nhiên, có thiếu hụt lớn về nhân lực chuyên nghiệp trong ngành này. Tại các thành phố lớn, nhu cầu về bảo mẫu có kỹ năng cao, biết ngoại ngữ, hiểu tâm lý trẻ em, có đào tạo bài bản đang vượt xa lượng cung.

Dữ liệu từ một nền tảng cho thấy ở các thành phố lớn, “người thầy đồng hành” có thể kiếm được hơn 10.000 NDT (37 triệu VND) mỗi tháng. Những người thành thạo tiếng Anh và có lý lịch đã từng du học về có thể kiếm được tới 40.000 NDT (148 triệu VND) mỗi tháng.

Tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên Trung Quốc vẫn ở mức cao trong năm nay. Vào tháng 8, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên độ tuổi 16-24 (không tính sinh viên đang theo học) đã tăng lên 18,9%, mức cao nhất kể từ khi phạm vi khảo sát được điều chỉnh vào cuối năm 2023, cho thấy tình hình việc làm hiện tại đang rất nghiêm trọng. Tỷ lệ cao này khiến sinh viên mới ra trường phải suy nghĩ lại về nghề nghiệp, kể cả những công việc truyền thống trước đây được xem là thấp hơn chuyên môn được đào tạo. Đây là một trong những nguyên nhân thúc đẩy "Gen Z" chấp nhận nghề bảo mẫu hoặc giúp việc gia đình cao cấp.

Bộ Thương mại Trung Quốc và 16 bộ ngành khác đã cùng ban hành một kế hoạch công tác nhằm thúc đẩy phát triển ngành làm nông nghiệp và dịch vụ giúp việc gia đình, trong đó đề cập đến việc thu hút sinh viên tốt nghiệp đại học đến làm việc và khởi nghiệp trong ngành dịch vụ giúp việc gia đình, đồng thời khuyến khích các công ty dịch vụ giúp việc gia đình đến tuyển dụng tại các trường. Dự kiến ​​số lượng bảo mẫu có trình độ học vấn cao ở Trung Quốc sẽ ngày càng tăng nhiều.

Những vấn đề đặt ra sau “làn sóng Gen Z đi làm bảo mẫu”

Việc sinh viên tốt nghiệp đại học Trung Quốc, đặc biệt là “Gen Z” đổ xô vào ngành bảo mẫu và giúp việc gia đình đang phản chiếu những biến động sâu sắc trong cấu trúc xã hội và thị trường lao động nước này.

Trước hết là nghịch lý học vấn – nghề nghiệp. Thế hệ có trình độ học vấn cao nhất trong lịch sử Trung Quốc đang phải chấp nhận những công việc vốn dành cho lao động phổ thông. Tình trạng “bằng đại học mất giá” đang trở thành chủ đề nóng, khi nhiều sinh viên cảm thấy hụt hẫng vì nỗ lực học tập nhiều năm chỉ để đổi lấy công việc chăm trẻ, nấu ăn hay dọn dẹp.

Cùng với đó là nguy cơ phân tầng xã hội và bóc lột kiểu mới. Trong khi thu nhập của một số bảo mẫu cao cấp được quảng bá là lên tới hàng chục nghìn nhân dân tệ, phần lớn người lao động trẻ vẫn phải trả thêm phí đào tạo, môi giới và không có hợp đồng dài hạn. Họ trở thành tầng lớp “lao động tri thức giá rẻ”, phụ thuộc hoàn toàn vào chủ nhà hoặc các công ty trung gian.

Về tâm lý, nhiều sinh viên "Gen Z" rơi vào khủng hoảng nhận diện bản thân. Họ lớn lên với kỳ vọng tìm thấy “công việc có ý nghĩa”, nhưng thực tế lại buộc họ trở về với những lựa chọn mang tính sinh tồn. Cảm giác mất định hướng, xung đột giữa giá trị học vấn và vị thế xã hội khiến nhiều người sớm đối mặt với stress và bất mãn nghề nghiệp.

Bên cạnh đó là rủi ro về đạo đức do môi trường làm việc kín. Khi nhiều bảo mẫu trẻ là nữ, có học thức và trẻ đẹp, làm việc trong không gian riêng tư của các gia đình giàu có dễ phát sinh những căng thẳng, hoài nghi hoặc định kiến xã hội.

Cuối cùng, rủi ro dài hạn nằm ở chỗ: nghề bảo mẫu hầu như không có lộ trình thăng tiến, trong khi kinh nghiệm thu được khó chuyển hóa sang lĩnh vực khác. Điều đó đồng nghĩa với việc một bộ phận "Gen Z" có thể bị “mắc kẹt” trong tầng lớp lao động thấp, dù xuất phát điểm là những người có bằng cấp cao.

Giới quan sát cho rằng, thay vì coi đây là một “giải pháp tạm thời” cho thất nghiệp, chính quyền cần nhìn nhận sâu hơn vào nguyên nhân gốc rễ: sự mất cân đối giữa giáo dục đại học và nhu cầu thị trường, cũng như khoảng trống trong các chính sách việc làm dành cho người trẻ.

Theo Singtao, Zhihu