Tranh cãi bắt đầu nổ ra sau khi tỷ phú Mỹ Elon Musk đóng vai trò then chốt trong việc cản trở dự luật ngân sách cuối năm của Hạ viện vào tuần trước, buộc Quốc hội phải thông qua một biện pháp tạm thời với quy mô nhỏ hơn nhằm duy trì hoạt động của chính phủ đến tháng 3/2025.
Hôm Chủ nhật tuần trước, các nhà lập pháp Cộng hòa nhanh chóng bày tỏ sự ủng hộ đối với chủ sở hữu nền tảng X (Twitter).
“Cảm ơn Chúa vì Elon Musk đã mua Twitter. Nhờ vậy, chúng ta mới biết được nội dung của dự luật này”, Thượng nghị sĩ Bill Hagerty từ Tennessee phát biểu trên CNN. Ông Hagerty cũng nhắc đến tầm ảnh hưởng của Musk khi tiết lộ: “Văn phòng của chúng tôi ngập tràn các cuộc gọi từ cử tri” sau khi vị tỷ phú chỉ trích dự luật có quá nhiều khoản chi tiêu lãng phí.
Trong khi đó, Dân biểu Tony Gonzales từ Texas mô tả bối cảnh chính trị mới tại Washington: “Chúng ta có một Tổng thống, một Phó Tổng thống, một Chủ tịch Hạ viện. Nhưng có cảm giác như Elon Musk là Thủ tướng của chúng ta”, ông phát biểu trên chương trình “Face the Nation” của CBS.
Đảng Dân chủ khai thác cơ hội tấn công
Đảng Dân chủ đang tận dụng sự tự mãn của ông Donald Trump, mỉa mai rằng dù đã tái đắc cử, ông vẫn không có quyền lực bằng tỷ phú gốc Nam Phi, người mà ông đã trao quyền giám sát việc tinh giản bộ máy chính phủ.
Thượng nghị sĩ Chris Coons từ Delaware cảnh báo rằng Elon Musk có thể làm gia tăng hỗn loạn trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. “Đây là dấu hiệu cho thấy những gì có thể xảy ra. Chúng ta không chỉ có Tổng thống đắc cử Trump, một tỷ phú thích thức khuya và đăng bài vào lúc 4 giờ sáng. Chúng ta còn có Elon Musk, người có thể làm gia tăng sự bất ổn trong việc giải quyết các vấn đề phức tạp và quan trọng của đất nước", ông nhận định.
Bình luận của ông Coons được đưa ra sau khi nhiều thành viên đảng Dân chủ nhắc đến khái niệm “Tổng thống Musk” trong bối cảnh quốc gia đứng trước nguy cơ đóng cửa chính phủ vào tuần trước.
“Sáng thứ Tư, Elon Musk đã chứng minh rằng ông là lãnh đạo thực sự của đảng Cộng hòa. Chỉ trong vòng 4-6 giờ, ông liên tục đăng bài trên mạng xã hội X để phản đối một thỏa thuận vốn đã được tất cả các bên đàm phán và đồng thuận”, Dân biểu Brendan Boyle phát biểu trên CNN.
Thông điệp của đảng Dân chủ dường như đã phát huy tác dụng khi chính ông Trump đã phải lên tiếng về vấn đề này trong hôm 22/12.
“Không, anh ta sẽ không trở thành Tổng thống”, ông Trump tuyên bố tại sự kiện Turning Point USA ở Phoenix.
Tổng thống đắc cử nhấn mạnh ông thích có những người thông minh bên cạnh mình, đồng thời cáo buộc phe đối lập đang tìm cách tạo ra “chiêu trò mới” sau khi từng cố làm mất uy tín nhiệm kỳ đầu của ông bằng câu chuyện “Nga, Nga, Nga”. Ông Trump nói thêm: “Không, ông ấy sẽ không làm Tổng thống, tôi có thể khẳng định điều đó. Và tôi an toàn, bởi vì sao? Vì ông ấy không thể - ông ấy không sinh ra ở đất nước này”.
Những tuyên bố của ông Trump cho thấy ông đã phần nào bị ảnh hưởng bởi Musk, và dường như không hài lòng trước tin đồn về việc người bạn của mình là thế lực thực sự đứng đằng sau. Điều này cũng đặt ra câu hỏi cho ông Trump – người vốn không ưa chia sẻ ánh hào quang – có thể chịu đựng được tầm ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Musk hay không.
Quyền lực phi nhà nước của Elon Musk
Elon Musk đã cách mạng hóa các ngành thương mại điện tử, xe điện và vũ trụ, đồng thời đi đầu trong việc đưa con người lên sao Hỏa. Vì lẽ đó, Musk được nhiều người Mỹ coi như một vị anh hùng.
Ông Trump sẽ tuyên thệ nhậm chức Tổng thống vào ngày 20/1/2025, kiểm soát quân đội hùng mạnh nhất thế giới cùng kho vũ khí hạt nhân khổng lồ. Trong khi đó, Elon Musk, đồng lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) mới của ông Trump, không được nắm giữ bất kỳ quyền lực nào khác.
Tuy nhiên, với khối tài sản khổng lồ, quyền lực truyền thông từ việc sở hữu một trong những mạng xã hội lớn nhất thế giới và mạng lưới quan hệ rộng khắp, Musk là điển hình của một dạng quyền lực phi nhà nước. Ông có khả năng tác động đến các chính phủ, các cuộc bầu cử, nền kinh tế và thậm chí là các cuộc chiến tranh. Do đó, nếu Musk hướng hành động của mình vì lợi ích quốc gia, ông có thể trở thành một nhân vật quan trọng đối với ông Trump và nước Mỹ.
Sự hiện diện của Musk trong chính phủ cũng tiềm ẩn nguy cơ xung đột lợi ích nghiêm trọng, đặc biệt khi các công ty của ông đang hưởng lợi hàng tỷ USD từ chính phủ. Musk sẽ có khả năng điều chỉnh các quy định tại DOGE theo hướng có lợi cho các doanh nghiệp của mình. Thêm vào đó, ông sẽ nắm giữ quyền lực to lớn mà không cần qua bầu cử, nhờ vào việc tài trợ hàng triệu USD cho chiến dịch tranh cử của ông Trump.
Có lẽ hơn bất kỳ Tổng thống nào khác, ông Trump dường như dễ bị cuốn hút bởi sự thành công của Musk, cũng như bởi biểu tượng quyền lực khi có người giàu nhất thế giới làm việc trong bộ máy của mình.
Chặn dự luật tại Hạ viện, ảnh hưởng đến vấn đề đối ngoại
Quyền lực của Elon Musk đã được thể hiện rõ ràng vào tuần trước khi ông ngăn chặn dự luật ngân sách tạm thời do Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson đưa ra, bằng cách đăng một loạt bài trên X.
Thượng nghị sĩ Markwayne Mullin đã khẳng định rằng Musk đang phối hợp nhuần nhuyễn với Tổng thống đắc cử. "Elon và Tổng thống Trump làm việc trong một đội. Họ trao đổi liên tục trong suốt cả ngày", ông Mullin nói. "Elon sẽ đảm nhận nhiệm vụ mà Tổng thống Trump giao, trong khi Tổng thống Trump giải quyết phần còn lại".
Tuy nhiên, vai trò nổi bật của Musk có thể khơi dậy một làn sóng chỉ trích mới – đặc biệt nếu Musk và đồng chủ tịch DOGE của ông, Vivek Ramaswamy, cựu ứng cử viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa, khuyến nghị cắt giảm các chương trình hướng đến người lao động Mỹ, nhóm đối tượng mà ông Trump đã hứa hẹn sẽ giúp đỡ trong chiến dịch tranh cử.
Sự mâu thuẫn vốn đã xuất hiện trong mối quan hệ của Tổng thống đắc cử với tầng lớp công nhân do sự lựa chọn nhân sự Nội các của ông, vốn đầy rẫy các triệu phú và tỷ phú, những người có thể được hưởng lợi nhiều nhất từ các chính sách giảm thuế mà ông dự định đưa ra trong năm tới.
Bên cạnh đó, vai trò của Musk có thể gây ra những phức tạp và xung đột tiềm ẩn trong chính sách đối ngoại. Musk đã hoạt động ở nhiều quốc gia và tham gia vào các điểm nóng quốc tế. Điển hình là dịch vụ internet Starlink của ông, đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực chiến đấu của Ukraine. Trong khi đó, Tổng thống đắc cử Trump đã cam kết sẽ chấm dứt chiến tranh ngay khi nhậm chức và gần đây còn ngỏ ý khả năng đàm phán trực tiếp với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Ngoài ra, những vấn đề có thể phát sinh khi ông Trump quản lý quan hệ đối ngoại của Mỹ. Người bạn của ông đã từng chỉ trích chính phủ của Thủ tướng Anh Keir Starmer. Ngoài ra, vào tuần trước, Musk đã công khai ủng hộ đảng cực hữu AfD của Đức trong bối cảnh quốc gia này đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chính trị.
“Chỉ có AfD mới có thể cứu Đức”, Musk viết trên X hôm 20/12.
Mặc dù Musk có quyền tự do ngôn luận cá nhân, nhưng với mối quan hệ gần gũi với Trump và vai trò bán chính thức mà ông sẽ đảm nhận trong chính quyền sắp tới, những phát ngôn của ông có thể tạo ra sự mâu thuẫn với chính sách đối ngoại của Mỹ tương lai.
Chiếm Kênh Panama, mua Greenland, sáp nhập Canada: Ý định thực sự của ông Trump là gì?
Một số quốc gia sẵn sàng tổ chức hội đàm giữa Tổng thống Putin và ông Trump
Điện Kremlin đánh giá khả năng diễn ra cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin
Theo CNN
