Ô nhiễm môi trường ở một số nơi rất nghiêm trọng
Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường.
Theo đó, trong những năm qua, công tác bảo vệ môi trường được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, xác định cùng với kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường là trụ cột quan trọng, không thể tách rời, quyết định sự phát triển bền vững của đất nước. Hệ thống chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, văn bản chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng về bảo vệ môi trường đã tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thuận lợi cho công tác bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm môi trường ở một số nơi còn rất nghiêm trọng, nhất là ô nhiễm môi trường không khí tại các đô thị lớn, ô nhiễm môi trường nước tại các địa bàn tập trung đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề... Riêng địa bàn thành phố Hà Nội, mức độ ô nhiễm môi trường không khí tại một số thời điểm trong năm thuộc nhóm cao trên thế giới, các thông số môi trường nước các sông ở nội thành vượt giới hạn cho phép nhiều năm liên tục.
Do đó, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, UBND các địa phương tập trung rà soát tháo gỡ điểm nghẽn, hoàn thiện thể chế về bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu lực thực thi và phù hợp với việc sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị. Quyết liệt hơn nữa trong chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện các chiến lược, đề án, dự án, nhiệm vụ về bảo vệ môi trường thuộc trách nhiệm và phạm vi quản lý bảo đảm nguyên tắc "6 rõ", ưu tiên đầu tư và huy động các nguồn lực xã hội để giải quyết các vấn đề môi trường trọng điểm, cấp bách. Thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm của các tổ chức, cá nhân theo thẩm quyền; tăng cường tuyên truyền chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường trong thực hiện các nhiệm vụ thuộc lĩnh vực quản lý.
Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và huy động nguồn lực tư nhân, hợp tác công tư trong công tác bảo vệ môi trường; phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương liên quan và hợp tác quốc tế để giải quyết có hiệu quả các vấn đề môi trường liên vùng, liên khu vực.
Điều tra, xử lý nghiêm tội phạm môi trường
Thủ tướng chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương rà soát, đánh giá, kiểm điểm tiến độ, kết quả thực hiện các chương trình, đề án, dự án, nhiệm vụ bảo vệ môi trường...
Bộ Công an tăng cường rà soát, cập nhật danh sách các cơ sở, khu vực ô nhiễm môi trường trên toàn quốc; chỉ đạo kiểm tra, điều tra, xử lý nghiêm tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường. Trong quá trình đấu tranh, chú trọng mở rộng điều tra các hành vi thiếu trách nhiệm, tham nhũng, tiêu cực, lợi dụng chức vụ gây phức tạp tình hình an ninh, trật tự.
Đồng thời, phát hiện, kiến nghị, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương giải quyết triệt để tình trạng ô nhiễm tại đô thị, làng nghề, lưu vực sông, khu sản xuất, dân cư tập trung, đặc biệt tại Hà Nội và TP.HCM. Chỉ đạo Công an cấp xã thực hiện hiệu quả thẩm quyền điều tra hình sự, xử lý vi phạm hành chính về môi trường (ban hành văn bản hướng dẫn trong Quý III/2025).
Chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu, đề xuất ban hành, sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách để thực hiện việc trích kinh phí thu từ xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường, kinh phí sự nghiệp môi trường và các nguồn khác để tăng cường đầu tư cho các lực lượng chuyên trách trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật về môi trường và thưởng cho người tố giác, cung cấp thông tin về tội phạm, vi phạm pháp luật về môi trường (Báo cáo đề xuất trong Quý IV/2025).
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong việc tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, vi phạm pháp luật về môi trường thông qua thiết lập đường dây nóng, tài khoản Zalo an ninh, ứng dụng VNeID; hoàn thiện cơ sở dữ liệu về tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường. Đẩy mạnh triển khai và khai thác dữ liệu từ hệ thống camera an ninh, camera giám sát tại các tuyến đường giao thông, các khu vực tập trung nguồn thải...
Bộ Tài chính được giao nghiên cứu bổ sung thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải phương tiện giao thông và hoàn thiện chính sách ưu đãi cho giao thông xanh.
Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm thúc đẩy xây dựng hệ thống giao thông công cộng và áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới.
Cấm xe máy xăng trong vành đai 1 từ tháng 7/2026
UBND TP Hà Nội lập và công bố đề án vùng phát thải thấp trong quý III/2025, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc thực hiện vùng phát thải thấp. Thành phố sẽ bố trí ngân sách, huy động nguồn lực xã hội hóa để phát triển giao thông công cộng đa phương thức, ưu tiên xe buýt điện, tàu điện, trạm sạc và dịch vụ cho phương tiện năng lượng sạch.
Trước ngày 30/9, Hà Nội ban hành chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp phương tiện năng lượng sạch, phát triển hạ tầng và khuyến khích người dân chuyển đổi phương tiện. Từ quý III/2025, nghiên cứu tăng lệ phí trước bạ, đăng ký, cấp biển số và phí trông giữ phương tiện chạy nhiên liệu hóa thạch.
Thực hiện các giải pháp, biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường vành đai 1, vành đai 2; từ năm 2030, mở rộng thực hiện trong đường vành đai 3.
Về xử lý nước thải, chất thải rắn, Hà Nội sẽ xây dựng đề án xử lý ô nhiễm sông, kênh nội thành, thu gom nước thải, rác thải sinh hoạt, ứng phó sự cố môi trường (quý III/2025); di dời cơ sở gây ô nhiễm ra khu sản xuất tập trung, tách riêng hệ thống thoát nước mưa và nước thải (quý IV/2025); thí điểm không dùng đồ nhựa một lần trong các nhà hàng, khách sạn, cửa hàng đồ uống, quán ăn nằm trong vành đai 1 (thực hiện từ quý IV/2025); đầu tư khu công nghiệp tái chế, nhà máy xử lý rác hiện đại, giảm chôn lấp rác thải.
Thủ tướng yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố công khai danh sách các cơ sở sản xuất chưa lắp đặt thiết bị quan trắc tự động và đôn đốc thực hiện. Tiến độ, nội dung các chương trình, dự án môi trường phải được công khai để người dân giám sát. Trách nhiệm người đứng đầu sẽ là một tiêu chí đánh giá thi đua, phân loại cán bộ.
Thanh tra Chính phủ sẽ triển khai thanh tra chuyên đề về quản lý môi trường tại các địa phương xảy ra ô nhiễm nghiêm trọng, xử lý nghiêm các trường hợp sai phạm, kể cả chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra nếu có dấu hiệu hình sự.
Trong khi đó, Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn hệ thống tín dụng tích hợp tiêu chí môi trường trong xếp hạng tín dụng, nâng cao trách nhiệm doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường.