Vụ tai nạn liên quan tới chiếc máy bay chở 63 công dân Canada "có khả năng không phải vô ý", ông Trudeau nói trong cuộc họp báo tổ chức tại Ottawa. "Chúng tôi có tin tình báo lấy từ nhiều nguồn, trong đó có cả nguồn tin của chúng tôi và của các đồng minh. Bằng chứng chỉ ra rằng chiếc máy bay đã bị bắn hạ bởi 1 tên lửa đất-đối-không của Iran" - ông Trudeau nói.
Chiếc máy bay của hãng hàng không quốc tế Ukraine (UIA) có lịch trình bay từ Tehran (Iran) với Kiev (Ukraine) đã gặp nạn trong hôm thứ Tư tuần này, vào thời điểm chỉ vài giờ sau khi Iran phóng hàng loạt tên lửa đạn đạo nhằm vào 2 căn cứ quân sự Mỹ ở Iraq, và Iran đang trong tình trạng cảnh báo cao độ trước khả năng Mỹ đáp trả.
Thủ tướng Trudeau nói chính phủ của ông sẽ không nghỉ ngơi cho đến khi có câu trả lời rõ ràng, đáng tin cậy.
 |
|
Thủ tướng Canada Justin Trudeau trong cuộc họp báo tại Ottawa (Ảnh: Reuters)
|
Trước đó, trong hôm 9/1, một quan chức Mỹ, dẫn dữ liệu từ vệ tinh, nói rằng Washington đã đưa ra kết luận với độ chắc chắn cao rằng các tên lửa chống không đã bắn hạ chiếc máy bay trên. Vị quan chức này cho hay chiếc Boeing 737-800 đã bị theo dõi bởi radar của Iran.
Chính phủ Mỹ tin rằng Iran đã vô tình bắn hạ chiếc máy bay này; 3 quan chức Mỹ giấu tên nói với Reuters.
Dữ liệu cho thấy chiếc máy bay này cất cánh khỏi sân bay ở Tehran được khoảng 2 phút thì xuất hiện 2 tên lửa đất đối không, một trong số các quan chức Mỹ nêu trên cho hay. Một vụ nổ xảy ra ngay sau đó ở vị trí rất gần chiếc máy bay. Dữ liệu tín hiệu nhiệt cho thấy chiếc máy bay đã bốc cháy trước khi bị rơi. Các tín hiệu nhiệt này đã được các vệ tinh quân sự Mỹ phát hiện.
Tờ New York Times của Mỹ cũng cho hay họ đã thu được và xác nhận một đoạn video cho thấy dường như 1 tên lửa Iran đáp trúng máy bay ở vị trí gần sân bay ở Tehran.
"Chiến tranh tâm lý"
Về phần mình, Iran bác bỏ thông tin cho rằng máy bay Ukraine bị tên lửa của họ đáp trúng.
"Tất cả các báo cáo này là cuộc chiến tâm lý nhằm vào Iran...tất cả các nước có công dân trên khoang chiếc máy bay gặp nạn có thể cử đại diện tới và chúng tôi kêu gọi Boeing cử đại diện tới tham gia tiến trình điều tra hộp đen máy bay" - phát ngôn viên chính phủ Iran Ali Rabiei nói trong một tuyên bố.
Một bản báo cáo sơ bộ mà Cơ quan Hàng không Dân dụng Iran công bố chiều ngày 9/1 chỉ ra rằng chiếc máy bay 3 năm tuổi, dự kiến sẽ được bảo dưỡng trong hôm thứ Hai tuần tới, đã gặp phải vấn đề kỹ thuật ngay sau khi vừa cất cánh và đã cố hướng tới một sân bay gần đó trước khi bị rơi.
Phát biểu trước báo giới tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói ông không tin rằng vụ tai nạn hàng không nọ xảy ra là do lỗi kỹ thuật.
"Đó là một thảm kịch. Nhưng ai đó có thể đã mắc lỗi - ở phía bên kia" - ông Trump nói đầy ẩn ý.
Riki Ellison, chuyên gia quốc phòng và người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Missile Defense Advocacy Alliance, nói rằng tín hiệu trên màn hình radar của một chiếc máy bay chở khách Boeing khá giống với tín hiệu của một máy bay chuyên chở cỡ lớn của quân đội Mỹ.
"Họ (Iran) lúc đó đang trong tình trạng cao độ đến mức sẽ bắn hạ mọi thứ được cho là máy bay mỹ. Ai đó đã mắc lỗi khi xác nhận đó là một máy bay quân sự" - ông Ellison nói - "Một khi các tên lửa được phóng ra, sẽ không có cách nào thu về, ngay cả khi những người điều phối dưới mặt đất phát hiện ra lỗi của họ. Một khi đã bắn, là xong chuyện!".
Lỗi kỹ thuật...hay do tên lửa, khủng bố?
 |
|
Các mảnh vỡ từ chiếc máy bay gặp nạn nằm la liệt tại hiện trường (Ảnh: Reuters)
|
Các cuộc điều tra làm rõ nguyên nhân khiến máy bay Ukraine gặp nạn sẽ cần có sự tham gia của các nhà quản lý, chuyên gia và nhiều công ty của các bên có liên quan. Phải mất nhiều tháng mới có thể công bố đầy đủ nguyên nhân vụ tai nạn, bởi vậy mà việc Iran công bố báo cáo điều tra sơ bộ chỉ trong vòng 24 giờ là việc hiếm thấy.
Chiếc máy bay dân dụng của Ukraine khởi hành vào lúc 6h12 sáng 8/1 (giờ địa phương) và được phép đạt độ cao 26.000 ft (7.925 m), theo báo cáo của Iran. Nó gặp nạn chỉ 6 phút sau đó tại địa điểm gần thị trấn Sabashahr. Không có tín hiệu liên lạc radio từ phi công và chiếc máy bay biến mất khỏi màn hình radar khi nó đang ở độ cao 8.000 ft (2.440 m).
Thi thể và các bộ phận thi thể nạn nhân thu được từ hiện trường vụ rơi máy bay đã được chuyển tới văn phòng pháp y để nhận dạng, báo cáo cho hay.
Phía Ukraine đã đưa ra 4 giả thuyết để giải thích về nguyên nhân khiến máy bay rơi, trong đó có một vụ tấn công bằng tên lửa và khủng bố. Chính quyền Kiev nói rằng các nhà điều tra của họ muốn tới hiện trường vụ rơi máy bay để tìm xem có các mảnh vỡ của tên lửa Iran - do Nga sản xuất - hay không.
Ủy ban An toàn Giao thông Canada cho hay họ đã được phía Iran mời tới hiện trường vụ việc và đang chuẩn bị cho việc di chuyển.
Iran cũng chính thức gửi lời mời Ủy ban An toàn Giao thông quốc gia Mỹ (NTSB) tới tham gia các cuộc điều tra và cơ quan này đã nhất trí sẽ cử một nhà điều tra tới Iran; theo Reuters.
Hãng Boeing cho biết họ sẽ hỗ trợ NTBS trong cuộc điều tra. Công ty này hiện vẫn đang hứng chịu ảnh hưởng từ 2 vụ tai nạn hàng không nghiêm trọng xảy ra chỉ trong vòng 5 tháng liên quan tới mẫu 737 MAX, khiến mẫu này bị cấm trên toàn thế giới từ tháng 3/2019.
