Hamas và Iran cáo buộc Israel là thủ phạm
Phong trào Hamas lập tức cáo buộc Israel đứng đằng sau vụ tấn công, nhưng Israel đến nay vẫn từ chối bình luận. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) cho biết, một cuộc điều tra đang được tiến hành. Đài truyền hình Iran khi đưa tin về vụ việc đã nhấn mạnh “Israel phải chịu trách nhiệm về vụ tập kích này”.
Theo AFP và Reuters, một quan chức cấp cao của Hamas ngày 31/7 tuyên bố rằng họ "sẽ không bao giờ bỏ qua". Musa Abu Marzuk, một quan chức cấp cao của Hamas, cho biết trong một tuyên bố: "Vụ ám sát thủ lĩnh Haniyeh là một hành động hèn nhát và Hamas sẽ không bao giờ cho qua".
Quan chức cấp cao khác của Hamas, Sami Abu Zuhri, cũng nói với các phóng viên: "Vụ ám sát ông Haniyeh của Israel là một sự leo thang nghiêm trọng và nhằm mục đích làm suy yếu ý chí của Hamas".
Tờ New York Times đề cập rằng vụ ám sát ông Haniyeh cũng khiến Iran lo lắng bởi ông vừa gặp lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei vài giờ trước khi vụ việc xảy ra, điều này cho thấy an ninh của Iran có thể có vấn đề nghiêm trọng.
Điều đáng chú ý, sau khi thủ lĩnh Hamas bị ám sát ở thủ đô Iran, trong khi cả Hamas và Iran chĩa mũi dùi về phía Israel, truyền thông Israel đã lặng lẽ xóa bỏ hai đoạn khi đưa lại tin của AP về vụ việc.
Đồng thời, tuy Israel không đứng ra nhận trách nhiệm về vụ ám sát ông Haniyeh nhưng tờ Times of Israel đã lặng lẽ xóa một câu rất thú vị khi đưa tin về sự việc.
Sau vụ ám sát ông Haniyeh, hãng tin AP đã nhanh chóng đưa tin và được nhiều cơ quan truyền thông, trong đó có tờ Times of Israel, trích dẫn. Trong đó, hãng thông tấn AP đặc biệt đề cập đến câu này trong bản tin: “Phía Israel chưa phản ứng ngay lập tức, nhưng Israel thường không phản ứng trước các hoạt động ám sát do cơ quan tình báo Mossad của họ thực hiện”.
Tuy nhiên, tờ Times of Israel đã xóa bỏ đoạn này khi đăng lại tin của AP. Truyền thông Israel còn nhấn mạnh một câu khác trong bản tin: “Sau khi vụ việc xảy ra, các nhà phân tích Iran đã ngay lập tức chỉ trích Israel trên các cơ quan truyền thông”.
Ngoài ra, tờ Times of Israel cũng xóa một câu trong bài báo của AP giới thiệu về tình hình thương vong mà Israel đã gây ra cho người Palestine kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột Palestine-Israel lần này, đặc biệt là số liệu "gây ra 39.360 người chết và 90.900 người bị thương".
Vì sao thủ lĩnh Hamas Haniyeh bị sát hại ở Iran?
CNN dẫn nguồn tin từ truyền thông Iran cho biết, vụ ám sát xảy ra lúc 2h00 sáng ngày 30/7 (giờ Iran). Thủ lĩnh Hamas Haniyeh khi đó đang lưu trú trong "khu nhà đặc biệt dành cho cựu chiến binh" nằm ở phía bắc thủ đô Tehran.
Báo cáo sơ bộ của Iran cho thấy ông Haniyeh thiệt mạng do "một quả đạn từ trên không" đánh trúng khu nhà. Hiện chưa rõ vì sao các hệ thống phòng không, radar cảnh báo không phát hiện được nó.
Vụ ám sát diễn ra sau khi tân Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên thệ nhậm chức. Thông thường, trong các sự kiện như vậy, Iran thường cảnh giác với các mối đe dọa an ninh từ bên ngoài, đặc biệt là từ Israel.
Hiện chưa rõ loại tên lửa nào được sử dụng để sát hại vị thủ lĩnh Hamas. Vụ tấn công chỉ khiến ông Haniyeh và một vệ sĩ đứng canh cửa thiệt mạng dẫn đến suy đoán quả tên lửa không mang lượng thuốc nổ lớn. Đại diện các phái đoàn nước ngoài khác lưu trú trong cùng khu nhà không hề hấn gì.
Trước đó, kênh truyền hình Channel 12 của Israel dẫn nguồn tin cho biết, vụ ám sát ông Haniyeh được thực hiện bằng tên lửa có độ chính xác cao; quả tên lửa đã nhắm thẳng vào phòng ngủ của ông Haniyeh.
Ông Haniyeh chủ yếu sinh sống ở Qatar, thường xuyên qua lại giữa các nước Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ. Việc ông tới Iran có thể tạo cơ hội để Israel thực hiện vụ ám sát. Tel Aviv không tìm cách ám sát ông Haniyeh ở Qatar hay Thổ Nhĩ Kỳ do không muốn có những rắc rối về ngoại giao.
Theo tờ Times of Israel, Israel từng nhiều lần tuyên bố sẽ tiêu diệt ông Haniyeh và các quan chức cấp cao khác của Hamas sau khi lực lượng này phát động cuộc tấn công Israel vào ngày 7/10/2023.
60 người thân của ông Hanyeh bị Israel sát hại trong 1 năm
Ismail Haniyeh, 61 tuổi, sinh ra trong trại tị nạn ở làng Ashkelon ở Dải Gaza. Khi lớn lên, ông vào Đại học Hồi giáo Gaza để học văn học Ả Rập và trở thành nhà hoạt động trong phong trào sinh viên tại ngôi trường này nơi có thế lực tôn giáo cực đoan mạnh mẽ.
Năm 1987, ông Haniyeh trở thành thành viên của Phong trào Kháng chiến Hồi giáo (Hamas) mới thành lập. Sau khi những người sáng lập Hamas là Yassin và Rantisi lần lượt bị giết trong các cuộc tấn công, Haniyeh trở thành một trong hai thành viên duy nhất còn lại trong ban lãnh đạo nòng cốt gồm 5 người của Hamas.
Năm 2006, ông Haniyeh giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Hội đồng Lập pháp Palestine với tư cách là ứng cử viên đầu tiên của Hamas. Sau đó, ông được Tổng thống Abbas của Chính quyền Quốc gia Palestine bổ nhiệm làm Thủ tướng Hamas đầu tiên trong lịch sử Palestine.
Tháng 5/2017, ông Haniyeh được bầu làm lãnh đạo Bộ Chính trị Hamas và tái đắc cử vào năm 2021. Haniyeh có địa vị rất cao trong Hamas. Ông cũng là một trong "Big Three" của Hamas thường được thế giới bên ngoài nhắc đến. Hai thủ lĩnh khác là Mahmud az-Zahar và Khaled Meshaal.
Ông Haniyeh là người bị Israel truy nã gắt gao nhất trong nhiều năm. Ông cũng được đưa vào danh sách đen những kẻ bị tình nghi khủng bố của chính phủ Mỹ vào năm 2018.
Theo hồ sơ, ông Hanyeh có cả thảy13 người con. Chính ông Haniyeh cho biết kể từ khi bùng nổ đợt xung đột mới giữa Palestine-Israel tháng 10/2023, khoảng 60 người thân của ông đã bị thiệt mạng trong các hoạt động quân sự của Israel, trong đó có 3 người con trai ông bị thiệt mạng trong một vụ tấn công bằng tên lửa của Israel ở Dải Gaza hôm 10/4/2024. Ông cũng nói rằng các cuộc không kích của Israel nhằm vào gia đình ông chỉ nhằm mục đích "trả thù" và "bất chấp mọi chuẩn mực hoặc luật pháp".
Chiến tranh toàn diện cận kề?
Ông Nader Hashemi, giáo sư chuyên nghiên cứu Trung Đông tại Đại học Georgetown (Mỹ), cho rằng vụ ám sát này sẽ đưa Trung Đông đến gần một cuộc chiến tranh toàn diện hơn bao giờ hết.
Ngày 31/7, ông Hashemi cho biết: “Đây là một diễn biến lớn vì chỉ vài giờ trước, Israel đã cố gắng ám sát một thủ lĩnh cấp cao của Hezbollah ở Nam Beirut. Tôi cho rằng điều này cũng sẽ ảnh hưởng đến tình hình Lebanon. Giả thiết ban đầu là Iran và Hezbollah đều không muốn tình hình leo thang. "Tuy nhiên, vụ ám sát ông Haniyeh đã lật ngược những suy đoán này", ông nói: "Bây giờ Iran đã có đầy đủ động cơ để đưa xung đột leo thang".
Abbas Aslani, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Trung Đông ở Tehran, cho biết vụ ám sát Haniyeh sẽ gây ra hậu quả khắp khu vực và còn hơn thế nữa. Aslani nói với Đài Al Jazeera: “Bối cảnh cũng rất quan trọng vì ông ấy bị ám sát chỉ ít lâu sau lễ nhậm chức của Tổng thống Iran và gặp gỡ các quan chức cấp cao của Iran”.
Aslani nói: “Ngay bây giờ, khi chúng ta đang nói, tình hình leo thang dường như không thể tránh khỏi”, đồng thời cho biết thêm rằng vụ ám sát xảy ra vào thời điểm tân tổng thống Iran, Massoud Pezeshkian, đang nói về đối thoại và tiếp xúc với phương Tây. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran cho biết "máu của lãnh đạo Hamas Ismail Haniyeh sẽ không bị lãng phí".
Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin ngày 30/7 cho biết Washington đang cố gắng giảm bớt căng thẳng đang gia tăng ở khu vực và ông không tin rằng một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn ở Trung Đông là không thể tránh khỏi. Trong khi đang ở thăm Philippines, ông nhấn mạnh rằng sẽ luôn có không gian và cơ hội cho ngoại giao. Khi được hỏi Mỹ sẽ cung cấp viện trợ gì nếu xung đột rộng hơn nổ ra ở Trung Đông, ông Austin nói Washington sẽ tiếp tục giúp bảo vệ Israel nếu nước này bị tấn công, nhưng ưu tiên hàng đầu là làm giảm bớt tình hình căng thẳng.
Theo Ifeng, Singtao
