Không khó khăn để biết những thành tích đóng góp của nhiếp ảnh gia Thái Phiên cho nền nhiếp ảnh Việt Nam khi lên mạng gõ tên anh cùng cụm từ “Nhiếp ảnh gia Thái Phiên”: với hơn 300 tác phẩm được trưng bày trong và ngoài nước cùng hơn 50 giải thưởng trong nước và quốc tế, trong đó phải nói tới Tước hiệu cao quý nhất mà Thái Phiên có được: Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Đặc biệt Xuất sắc do Hội nhiếp ảnh VN phong tặng; đồng thời, Thái Phiên cũng là Hội viên của Liên đoàn Nhiếp ảnh Quốc tế FIAP với tước hiệu: Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Xuất sắc.
Để có được những thành tích đáng nể này không ai biết Thái Phiên đã phải vượt qua những thách thức nghiệt ngã thế nào với định kiến về ảnh nude tại Việt Nam suốt những năm dài. Nhân dịp ra mắt cuốn sách thứ hai về nghệ thuật ảnh nude có tựa đề “Miền cổ tích” và lần đầu tiên, vào tháng 7 tới, triển lãm ảnh nude lần thứ nhất do Cục Mỹ thuật- Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Thái Phiên đã có những chia sẻ chân thành cùng tạp chí điện tử Viettime.
 |
|
Với Thái Phiên- nhiếp ảnh là cuộc sống
|
Vẫn còn đó đầy rẫy khó khăn
Dù bước đầu ảnh nude nghệ thuật đã được công nhận một cách danh chính ngôn thuận với triển lãm đầu tiên do Cục Mỹ thuật- Nhiếp ảnh và Triển lãm thuộc Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch VN chính thức tổ chức vào tháng 7 tới nhưng việc cấp phép cho các triển lãm cá nhân về ảnh nude nghệ thuật hay việc xét duyệt cho các tác phẩm ảnh nude nghệ thuật được in ấn vẫn còn rất nhiều khó khăn.
Chia sẻ với báo giới, NSNA Thái Phiên đã dùng những từ “mạnh” để nói về điều này: Tôi rùng mình khi nghĩ tới việc xin cấp phép triển lãm hay Tôi không muốn bị hắt gáo nước lạnh lần thứ tư sau ba lần bị hắt nước vào mặt khi xin cấp phép tổ chức triển lãm.
Chia sẻ với phóng viên, Thái Phiên ấm ức cho biết: “Có những bức ảnh trong cuốn sách ảnh Miền cổ tích của tôi bắt buộc phải phóng thật to chỉ để cho nhà xuất bản “kiểm duyệt” xem có còn… tí cỏ rác nào giữa hai chân của người mẫu; thậm chí có những bức ảnh tôi phải thư đi thư lại giải thích, giải trình tới đứt hơi. Tệ hơn, trong 250 tác phẩm tôi buộc phải dằn lòng chọn lấy 100 tác phẩm, đây là điều vô cùng mệt mỏi vì mỗi tác phẩm là một “đứa con tinh thần” mà tôi buộc phải cân lên đặt xuống. Sau đó, tôi nhờ bạn bè thân thiết và đồng nghiệp “lọc” giúp một lần nữa rồi mới gửi tới nhà xuất bản nhưng vẫn bị loại 5 tác phẩm trong đó có 3 tác phẩm đoạt giải quốc tế”.
 |
|
Tác phẩm Dáng Xuân
|
Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc: Liệu có phải do những bức ảnh đoạt giải quốc tế có sự táo bạo về tạo hình hay có sự biểu cảm mạnh hơn những bức ảnh khác nghệ sĩ nhiếp ảnh Thái Phiên cho biết: “Bất kể tác phẩm nào của tôi, đặc biệt là những tác phẩm đoạt giải quốc tế đều mang đậm hồn cốt dân tộc và phong cách nghệ thuật không thể khác biệt với những gì tôi vốn có, có chăng nó mang những thông điệp nhân văn đẹp đẽ và được đón nhận, được đánh giá tốt. Với ba bức bị gạt ra tôi không có câu trả lời hay lời phê cụ thể nào từ nhà xuất bản”.
Đã từng lặn lội chạy nơi này nơi kia để xin giấy phép tổ chức triển lãm ảnh nude không thành Thái Phiên rất sợ một lần nữa phải vướng vào những việc mệt mỏi, nhì nhằng mà không đâu vào đâu, anh cho biết, có lẽ, với người nghệ sĩ, chỉ tập trung vào sáng tác chứ không hợp và không thể quen với việc chạy chọt, lo lót hay xin xỏ các thủ tục giấy tờ hành chính. Vì thế, 4 tháng ròng không chỉ thắc thỏm chờ đợi mà còn phải làm một lô một lốc các thủ tục để ra mắt cuốn sách về ảnh nude nghệ thuật quả là một quãng thời gian khủng khiếp với Thái Phiên.
Cảm xúc trồi sụt… theo giọng cười của người mẫu
Trong số 95 tác phẩm được Nhiếp ảnh gia Thái Phiên chọn để ra mắt cuốn sách ảnh có tựa đề “Miền cổ tích” thì chỉ có một vài bức được chọn từ kho ảnh còn lại được sáng tác 10 năm trước đây khi sáng tác cho cuốn sách ảnh nude đầu tiên có tựa đề “Xuân thì”, còn lại tất cả đều được Thái Phiên sáng tác trong vòng 10 năm qua từ sau khi “Xuân thì” ra mắt và tạo ra hiệu ứng lớn trong dư luận.
Mặc dù, 10 năm qua, cùng với sự thay đổi của từng năm, ảnh nude nghệ thuật không còn bị nhìn nhận bằng con mắt kì thị, ác ý thậm chí đã thoát khỏi cái “án” là dâm ô, đồi trụy; bên cạnh đó, đời sống kinh tế ngày càng tốt hơn, đất nước phát triển hơn nên các phương tiện phục vụ cho việc thực hiện một tác phẩm nghệ thuật nude cũng dễ dàng và thuận tiện hơn rất nhiều: ví như trước đây, muốn đưa người mẫu đi chụp nghệ sĩ Thái Phiên không thể có điều kiện để thuê một chiếc thuyền lớn ra tận đảo khơi mà phải loay hoay dò hỏi các địa chỉ hoang sơ, ít người qua lại và tiện cho việc di chuyển bằng xe máy hay ô- tô thì nay có thể mang cả ê- kíp lên tàu lớn, dù là thuê chung với nhóm nào đó cũng vẫn được ra tận đảo xa hay tới những địa điểm ưng ý bằng các phương tiện hiện đại mà không quá lo về việc di chuyển.
 |
|
Một tác phẩm nude của Thái Phiên
|
Bên cạnh đó, số người mẫu sẵn sàng hợp tác cũng nhiều hơn, họ cởi mở và chủ động, rất nhiều trong số đó liên lạc với nghệ sĩ Thái Phiên qua trang web của anh. Tuy vậy, Thái Phiên lại chia sẻ một câu chuyện khá bất ngờ và thú vị: “Bên cạnh những khó khăn về việc kiểm duyệt hay tạo điều kiện cho việc cấp phép thực hiện triển lãm ảnh nude, điều này có lẽ do chưa có các chuyên gia hay những người am hiểu về lĩnh vực nhiếp ảnh điều hành nên mọi việc khắt khe cẩn trọng tới khó khăn và mệt mỏi thì các điều kiện hỗ trợ cho công việc của chúng tôi lại gặp thuận lợi.
Tuy vậy, trong những thuận lợi ấy lại có những điều khá tế nhị, ảnh hưởng không nhỏ tới việc sáng tác, đó là: qua lâu rồi cái thời của những cô gái e ấp làm duyên hay những cô chân lấm bùn non ngượng ngùng trước ống kính, giờ đây rất nhiều trong số các cô ấy tự nhiên đi đứng như trong phòng riêng và bật cười hô hố khi tạo dáng.
Không biết có phải mình quá khó tính hay chất nghệ sĩ quá nhiều mà khi làm việc trong không khí đó mình phải “vận hết công lực” chỉnh sửa tư thế sao cho khuôn hình giàu cảm xúc nhất”.
Vượt qua định kiến và chiến thắng chính bản thân mình
Mười năm trước đây, cứ nói tới ảnh nude là người ta thẳng thắn dè bỉu và không tiếc lời thóa mạ. Hầu hết mọi người đều cho đó là loại hình dâm ô, đồi trụy, khiêu dâm. Những nghệ sĩ nhiếp ảnh ở loại hình này cũng luôn bị đặt lên bàn cân và bị vây bủa bởi trăm ngàn câu hỏi và những nghi vấn về nhân cách. Tệ hơn, có nhiều người còn nặng lời cho rằng: mấy cái ông chụp ảnh khỏa thân chả đáng tin tẹo nào, nom cứ dê dê kiểu gì.
 |
|
Tác phẩm Thú đau thươg
|
Thế nhưng, vượt qua tất cả mọi định kiến và cả sự thóa mạ của dư luận về lĩnh vực mình theo đuổi nghệ sĩ Thái Phiên vẫn theo đuổi đến cùng con đường nghệ thuật do mình lựa chọn và tự anh coi đó là một công việc nghiêm túc, hơn thế, nó chính là đam mê và sự nghiệp của mình.
Hành trình của Thái Phiên hơn 20 năm trước đây là một hành trình đơn độc, vì ngay cả với gia đình anh cũng phải lẳng lặng mà đi và lụi cụi làm việc trong im lặng. Hình ảnh của anh khi ấy là một người đàn ông tự phải xoay xỏa lấy tiền đầu tư cho công việc riêng, không dám hé răng kêu với ai, “người bạn” đồng hành duy nhất là chiếc xe máy cà tàng chở theo lỉnh kỉnh các loại “đồ nghề”, mồ hôi mồ kê tướt lượt phóng qua mọi dị nghị, hoài nghi để ngắm, để chụp để chỉnh sửa sao cho mỗi một đứa con tinh thần phải thật đẹp, thật hút hồn mà không bị đẩy người ta vào cảm giác bị cám dỗ hay khêu gợi.
Cái ranh giới giữa nghệ thuật cao khiết của vẻ đẹp thuần tục trong những đường cong đầy gợi cảm của người phụ nữ với sự khơi gợi những ý nghĩ ham muốn mang tính khiêu dâm thực sự quá mỏng manh và nhiệm vụ của Thái Phiên là làm sao để cho vẻ đẹp ấy hiện lên một cách chân thực mà đẹp đẽ, mà khiến ai ngắm nhìn cũng phải khâm phục sự tài tình của tạo hóa dành cho người phụ nữ.
Có rất nhiều trường phái sáng tác ảnh nude nghệ thuật như: nude theo phong cách hội họa, nude với các kỹ xảo từ ảnh kỹ thuật số, ảnh nude siêu tưởng… nhưng Thái Phiên vẫn trung thành với lối biểu cảm mộc mạc, chân chất và kỹ thuật truyền thống đơn giản.
Nhưng để cho mỗi tác phẩm của mình có một nét đặc sắc riêng, sự cuốn hút riêng, mỗi ngày Thái Phiên đều dành thời gian để suy ngẫm về công việc! Bên cạnh đọc tài liệu và tham khảo các cách làm nghề của tiền bối trong và ngoài nước anh phải đầu tư tìm tòi hướng sáng tạo của riêng mình, thậm chí học hỏi cả kỹ thuật và cách làm từ các trường phái khác để làm phong phú thêm cách thể hiện trong tác phẩm của mình.
 |
|
Tác phẩm Uẩn khúc
|
Ở thời điểm Thái Phiên bắt đầu công việc cách đây 26 năm thì mọi phương tiện đều còn thô sơ, ngay cả nguồn tài liệu tham khảo cũng khan hiếm chứ không dễ dàng như bây giờ; các phương tiện hỗ trợ cho công việc cũng nghèo nàn và tay nghề cũng thô vụng, chân chất như hồn cốt của người nghệ sĩ lúc đó. Cùng với năm tháng và sự phát triển của xã hội nói chung và của bản thân người nghệ sĩ nói riêng, cho đến nay, nghệ sĩ Thái Phiên đã có thể thở phào nhẹ nhõm với những chật vật về mọi mặt đối với đam mê của mình.
Với cảm xúc cá nhân, Thái Phiên tiết lộ: “Thật dối trá nếu nói người đàn ông, nhất là một người có tâm hồn nghệ sĩ lại không bị rung động trước cái đẹp, mà cái đẹp đó lại lồ lộ vẹn nguyên, hồi hộp ngượng ngùng ngay trước mặt mình. Thế nhưng, để quyết tâm đạt được vinh quang trong sự nghiệp mình đã đặt ra, tự nguyện dấn thân và lựa chọn bắt buộc mình phải dằn lòng và phải giữ thân để đam mê còn mãi.
Còn sự thỏa hiệp thì quá dễ dàng, chỉ cần đạt được một lần thì chắc chắn phải có lần thứ hai, thứ ba và như vậy sẽ nhanh chóng đi tới chỗ anh lợi dụng công việc để thỏa mãn những nhu cầu ham muốn của cá nhân và rồi chẳng mấy chốc sự việc bung bét và Thái Phiên đâu có thể đi suốt 26 năm ròng với đam mê cho sự nghiệp của mình”.
Dẫu vậy, cho tới bây giờ, dù mọi điều đã cởi mở và thuận lợi hơn thì ảnh nude vẫn là một lĩnh vực nghệ thuật được coi là nhạy cảm, vì thế tâm lý của người mẫu hay thân nhân của họ vẫn chưa hết e dè. Rất nhiều người mẫu cho biết họ đã vượt qua những ngại ngần và hiếu kỳ, cả đề phòng ban đầu khi gặp nghệ sĩ Thái Phiên, sau đó mới bị cuốn vào công việc bởi sự nghiêm túc, kỹ lưỡng và hồn hậu trong cuộc phỏng vấn, trò chuyện với anh trước khi quyết định thực hiện dự án.
 |
|
Hoài vọng- một trong những tác phẩm nổi tiếng của Thái Phiên
|
Được bà xã gồng gánh cho 50%...
Sẽ là khó tin khi nói rằng có người vợ nào đó đồng ý một cách thoải mái và vô điều kiện cho chồng đi… tác nghiệp với các em xinh đẹp trong điều kiện nghiệp vụ bắt buộc 100% không mảnh vải che thân… Nhưng thật may mắn cho nghệ sĩ nhiếp ảnh Thái Phiên khi anh được vợ và các con ủng hộ cho đam mê chân chính của mình.
“Những ngày đầu tiên bước vào đam mê nghệ thuật nude tôi phải lẳng lặng làm và thật may mắn, khi vợ tôi biết tới công việc tôi làm cũng là lúc tôi được giải thưởng lớn, được báo chí và các phương tiện truyền thông quan tâm khen ngợi. Khi đọc các bài viết về chồng vợ tôi có còn lấn cấn lo lắng cũng vẫn mỉm cười thầm tự hào.
Con gái tôi năm nay đã 22 tuổi, cháu đang học Đại học và cho biết bạn bè cháu tỏ ý ngưỡng mộ tôi, họ quý hóa và tôn trọng công việc tôi làm. Trên tất cả vợ con tôi hiểu tôi không bao giờ dám làm điều sai lầm để ảnh hưởng tới gia đình vì tôi vẫn là trụ cột của cả nhà.
Bạn nghề hay những người thân thích đều hiểu, niềm đam mê nghệ thuật ảnh nude của tôi không mang lại sự giàu sang, thậm chí, tôi phải xoay xỏa rất nhiều việc như đi dạy, chụp ảnh lịch hay các dự án ảnh được thuê khác… nhằm có tài chính đóng góp vào các chi phí trong nhà và một phần trích ra cho đam mê ảnh nude của mình.
Hơn ai hết vợ tôi là người đã chia sẻ điều này và cô ấy đã cùng chồng gồng gánh 50% trách nhiệm về tài chính để chồng có cơ hội đeo đuổi sự nghiệp riêng. Tôi thầm cảm ơn cuộc sống và gia đình đã cho tôi những khoảng không gian tuyệt vời để đam mê và sáng tạo giữa những bộn bề và định kiến của xã hội đối với công việc tôi làm”.
 |
|
Tác phẩm này được đánh giá rất cao tại các cuộc triển lãm
|
Và như một điều kỳ diệu, vào ngày 16/6 vừa qua, lần đầu tiên tại Hội Nhiếp ảnh TP Hồ Chí Minh (122 Sương Nguyệt Ánh- Quận 1) triển lãm ảnh nude đầu tiên của nghệ sĩ Nhiếp ảnh Thái Phiên có tựa đề “Miền cổ tích” đã được tổ chức và diễn ra từ 16/6 đến 20/6/2018, chính nghệ sĩ Thái Phiên cũng thốt lên: “Đây là một ngoại lệ”.
Thêm vào đó, tháng 7 tới, lần đầu tiên tại Hà Nội, một triển lãm ảnh nude được chính Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm thuộc Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tổ chức với dự kiến trưng bày tác phẩm của 10 tác giả, mỗi tác giả được chọn 5- 7 tác phẩm trong đó có sự góp mặt của nhiếp ảnh gia Thái Phiên.
Một số tác phẩm của NSNA Thái Phiên:
 |
|
Gửi hương cho gió
|
 |
|
Tung cánh
|
 |
|
Vết lăn trầm
|
 |
|
Suối vắng
|
