Hôm 15/10, Elon Musk đã viết tweet: "Starlink là hệ thống liên lạc duy nhất còn hoạt động trên chiến trường, tất cả những hệ thống khác đều đã chết. Nga đang cố giết chết Starlink. SpaceX đã đầu tư rất nhiều nguồn lực để bảo vệ nó. Dù vậy, Starlink vẫn có thể bị giết"; "SpaceX sẽ tiếp tục cung cấp Starlink cho Ukraine"...
Trước đó, hôm 14/10 Elon Musk, tuyên bố ông muốn chấm dứt tài trợ cho dịch vụ mạng Starlink của Ukraine; nhưng chỉ một ngày sau ông đã thay đổi, nói mặc dù đang thua lỗ, SpaceX vẫn sẽ tiếp tục chi tiền cho dịch vụ Starlink ở Ukraine.
Theo báo chí, bà Sabrina Singh, Phó thư ký báo chí của Lầu Năm Góc, ngày 14/10 cho biết, Bộ Quốc phòng Mỹ đã trao đổi với SpaceX về dịch vụ vệ tinh của Starlink ở Ukraine. Bà cũng cho biết Mỹ có thể liên kết với các thực thể thông tin vệ tinh khác ngoài SpaceX để cung cấp các dịch vụ quan trọng cho Ukraine.
Starlink được SpaceX phóng vào tháng 2/2018 thuộc mạng vệ tinh thế hệ tiếp theo và mục tiêu chính là cung cấp các dịch vụ liên lạc mạng băng thông rộng trên khắp thế giới.
Vào tháng 9/2018, Musk thông báo rằng dịch vụ mạng vệ tinh Starlink đã lan rộng ra tất cả các châu lục.
 |
Hệ thống Starlink hỗ trợ miễn phí liên lạc giúp quân đội Ukraine tác chiến từ cuối tháng 2 đến nay. |
Vào ngày 26/2 năm nay, sau khi Nga bắt đầu “Chiến dịch quân sự đặc biệt”, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Ukraine, Mykhailo Fedorov, đã yêu cầu Musk cung cấp các trạm gốc Starlink và các dịch vụ mạng vệ tinh cho Ukraine.
Musk lập tức xác nhận rằng dịch vụ Starlink ở Ukraine đã được khởi động và hứa hẹn sẽ cung cấp nhiều thiết bị đầu cuối hơn ở Ukraine. SpaceX hiện đã có hơn 2.300 vệ tinh Starlink trên quỹ đạo.
Elon Musk đã viết tweet: "Chết tiệt! ... Tuy Starlink vẫn đang thua lỗ và các công ty khác đang kiếm hàng tỷ USD từ những người đóng thuế, chúng tôi vẫn sẽ tiếp tục cung cấp dịch vụ miễn phí cho chính phủ Ukraine."
Không rõ lời nhận xét của Musk là đúng hay ông có ý mỉa mai. SpaceX cũng không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters về việc này.
Vào ngày 14/10 Musk đã nói SpaceX không thể tài trợ dịch vụ Starlink cho Ukraine "vô thời hạn." Một ngày trước đó, CNN tiết lộ SpaceX gần đây đã gửi thư tới Lầu Năm Góc yêu cầu chi tiền, nếu không họ có thể chấm dứt tài trợ cho Ukraine sử dụng Starlink.
Phía quân đội Mỹ cũng xác nhận rằng họ đang trao đổi với SpaceX về việc tài trợ mạng Internet cho Ukraine.
 |
Một thiết bị đầu cuối của hệ thống Starlink ở Ukraine (Ảnh: AFP). |
Từ khi thiết bị đầu cuối của mạng vệ tinh Starlink được đưa tới Ukraine mùa Xuân năm nay, đã trở thành công cụ liên lạc quan trọng của quân đội Ukraine, cho phép họ chiến đấu và duy trì liên lạc ngay cả khi mạng điện thoại di động và dịch vụ Internet bị phá hủy.
Trước đây Musk nói rằng mạng Starlink, tốn gần 20 triệu USD mỗi tháng để duy trì các dịch vụ vệ tinh ở Ukraine, cho đến nay SpaceX đã tiêu tốn 80 triệu USD, ông gọi là "đốt tiền".
Theo thông tin mới nhất do Musk cung cấp vào tuần trước, SpaceX đã tặng khoảng 25.000 thiết bị đầu cuối hệ thống Starlink cho Ukraine.
Vì sao Elon Musk lại liên tục có sự thay đổi thái độ như vậy? Mọi việc có căn nguyên của nó.
Cách đây ít lâu, Elon Musk đã viết tweet về "Kế hoạch hòa bình Nga-Ukraine", khiến phía Ukraine rất bất bình, cựu đại sứ Ukraine tại Đức Melnik thậm chí còn thẳng thừng nói Musk "cút sang một bên".
Tuy nhiên, khi các cơ quan truyền thông Mỹ tiết lộ rằng Musk có thể rút các dịch vụ Starlink khỏi Ukraine với lý do “không có tiền”, và Musk nói đùa rằng ông “được lệnh cút đi”, thái độ của các quan chức Ukraine đã lập tức thay đổi lớn.
 |
CNN đưa tin về tuyên bố của Elon Musk ngừng cung cấp miễn phí dịch vụ Starlink ở Ukraine . |
Vào ngày 14/10, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi Kỹ thuật số của Ukraine Mikhailo Fedorov đã viết trên mạng xã hội rằng Musk là “một trong những nhà tài trợ tư nhân lớn nhất trên thế giới hỗ trợ Ukraine” và “Starlink là một phần quan trọng của cơ sở hạ tầng của chúng ta".
Đầu tháng 10, Musk đã tweet rằng đối với vấn đề Nga-Ukraine, các cuộc trưng cầu dân ý nên được tiến hành lại ở Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporozhye dưới sự giám sát của Liên Hợp Quốc, và Crimea chính thức trở thành một phần của Nga, Ukraine nên đảm bảo an ninh cho nguồn cung cấp nước dùng của Crimea và Ukraine giữ thái độ trung lập giữa NATO và Nga.
Những phát biểu này nhanh chóng thu hút sự chỉ trích dữ dội từ các quan chức Ukraine, bao gồm cả Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, và cựu đại sứ Ukraine tại Đức Andrei Melnik dùng từ "cút đi" (F**k off) để đánh giá đề xuất của Musk.
Vào ngày 13/10, CNN đưa tin độc quyền rằng SpaceX đã đề cập trong một bức thư gửi Lầu Năm Góc vào ngày 8/9 rằng họ không thể tặng thêm thiết bị đầu cuối Starlink cho Ukraine, cũng như không thể cung cấp dịch vụ lâu dài cho các nhà ga hiện tại của Ukraine.
Ông cũng yêu cầu Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ tiếp nhận toàn bộ chi phí của Starlink ở Ukraine, nói rằng nó sẽ tiêu tốn 120 triệu USD cho phần còn lại của năm nay và gần 400 triệu USD trong năm tiếp theo. Điều này khiến quân đội Mỹ rất không hài lòng, vì các tài liệu nội bộ cho thấy Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã trả cho SpaceX chi phí để mua, vận chuyển, một số thiết bị đầu cuối, v.v., và thậm chí trả 1.500 USD cho một số thiết bị đầu cuối có giá thị trường chưa tới 600 USD. SpaceX cũng thừa nhận rằng 85% trong số 20.000 thiết bị đầu cuối mà họ cung cấp cho Ukraine do các chính phủ Mỹ, Ba Lan, Vương quốc Anh tài trợ.
Sau khi tin tức được công bố, người ta đã nhanh chóng liên hệ "đề xuất hòa bình Nga-Ukraine" của Musk với "dịch vụ Starlink có thể rút khỏi Ukraine" - thời điểm mà bức thư được tiết lộ chỉ vài ngày sau khi Melnick mắng Musk “cút đi”.
Mặc dù bức thư được viết trước "bình luận sắc bén" của Melnick, Musk vẫn tweet vào ngày 14/10: "Chúng tôi chỉ đang làm theo lời khuyên của ông ta (Melnick)."
Chỉ vài giờ sau khi Musk nói đùa rằng ông "tuân lệnh cút đi", một số quan chức cấp cao của Ukraine đã bắt đầu chìa cành ô liu cho Musk, ca ngợi những cống hiến khác nhau của ông cho Ukraine.
"Elon Musk chắc chắn là một trong những nhà tài trợ tư nhân lớn nhất trên thế giới hỗ trợ Ukraine", Phó Thủ tướng Fedorov tweet: "Starlink là một phần quan trọng trong cơ sở hạ tầng quan trọng của chúng ta."
Sau đó, Mikhailo Podoljak, cố vấn cấp cao của Tổng thống Ukraine, cũng đã tweet: "Thành thật mà nói, dù ai đó có thích hay không thì Elon Musk cũng đã giúp chúng ta vượt qua thời khắc quan trọng nhất của cuộc chiến."
Podoljak viết: “Các công ty có quyền xây dựng chiến lược kinh doanh của mình và Ukraine sẽ tìm cách để giữ cho Starlink tiếp tục hoạt động. Chúng ta hy vọng công ty này tiếp tục kết nối liên lạc ổn định cho đến khi đàm phán kết thúc”.
CNN phân tích, những nhận xét này dường như vạch giới hạn với những lời chỉ trích gay gắt của một số quan chức Ukraine đối với Musk. Dù sao thì kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ, dịch vụ của Starlink đã có tác dụng quan trọng trong việc Quân đội Ukraine duy trì được thông tin liên lạc.
Lý do khiến Starlink tham gia vào cuộc xung đột Nga-Ukraine là một mặt, vào thời điểm đó SpaceX đang quảng bá mạnh mẽ dịch vụ này; mặt khác, Ukraine cần gấp kênh liên lạc có thể sử dụng trên chiến trường.
Vào tháng 6/2021, Musk cho biết rằng sẽ có 500.000 người dùng Starlink sau một năm và Ukraine đã đưa ra các yêu cầu liên quan cho Musk vào cuối tháng 2 và hai bên đã lập tức hợp tác. Nhờ có ít nhất 20.000 thiết bị đầu cuối Starlink và ít nhất 150.000 người dùng ở Ukraine, Musk đã có thể hoàn thành "mục tiêu nhỏ" của mình đúng hạn, trong khi Ukraine vẫn có thể kết nối Internet trong thời gian mất điện và hạ tầng Internet bị phá hủy.
 |
Elon Musk thay đổi lập trường, tuyên bố tiếp tục hỗ trợ miễn phí Starlink cho Ukraine dù thua lỗ... |
Một người lính Ukraine tên là Eugene nói với tờ Kyiv Independent rằng anh ta sử dụng Starlink hàng ngày để giữ liên lạc với gia đình và điều khiển máy bay không người lái. Theo Kyiv Independent, thiết bị đầu cuối Starlink đặt tại ngôi làng đã nhanh chóng truyền các dữ liệu thu được từ tiền tuyến của quân đội Ukraine tới sở chỉ huy để tiến hành phân tích dữ liệu và các cơ sở quân sự của Nga cũng bị tấn công theo đó.
Tuy nhiên, Tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Ukraine, Valery Zaluzhny, đã viết thư cho SpaceX vào tháng 7, nói rằng mỗi tháng có 500 thiết bị đầu cuối Starlink bị hư hỏng do chiến tranh và cần được thay thế; ông cũng yêu cầu SpaceX cung cấp thêm 6200 thiết bị đầu cuối.
Theo CNN, SpaceX cho biết họ đã hồi đáp thư cho Zaluzhny và yêu cầu ông trực tiếp đưa ra yêu cầu với Bộ Quốc phòng Mỹ.
Xét đến vai trò quan trọng của Starlink đối với quân đội Ukraine và thái độ ủng hộ kiên định của Mỹ đối với Ukraine, việc Lầu Năm Góc đáp ứng yêu cầu "vòi tiền" của Musk như thế nào cũng gây được nhiều sự chú ý.
CNN cho biết trong một bản tin ngày 13/10, một số quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc đã "tức giận" trước yêu cầu của Musk. Một số người gọi đó là hành vi tống tiền, chỉ trích SpaceX “mặt dày” nằm hưởng tiền của người khác, vẫn vẽ ra hóa đơn hàng tháng hàng chục triệu USD.
Dù sao thì mọi chuyện có vẻ đã qua, Musk sẽ vẫn tiếp tục tài trợ Starlink cho Ukraine; các quan chức Ukraine sẽ phải cẩn trọng hơn trong những phát biểu về Musk nếu không muốn mất lòng và sự ủng hộ của tỷ phú công nghệ này.
