Putin và “cánh tay phải” quyền lực tại Kremlin

Chánh văn phòng phủ Tổng thống Nga Sergei Ivanov là một trong những nhân vật quyền lực nhất nước Nga. Giống như Tổng thống Vladimir Putin, ông Ivanov sinh tại Leningrad và nguyên là một sĩ quan KGB xuất sắc.
Hai nhân vật quyền lực của nước Nga vốn là bạn bè

Ông Ivanov từng phục vụ trong KGB trước khi Liên Xô tan rã và cũng giống như Putin, ông làm việc tại chi nhánh tình báo ở nước ngoài chứ không hoạt động chính trị ngay từ đầu.

Hai ông Ivanov và Putin tương đương tuổi nhau (ông Putin hơn 3 tháng tuổi) và họ là chỗ bạn bè thân thiết. Ông Putin đã bổ nhiệm Ivanov làm phó giám đốc FSB năm 1988 (cơ quan tình báo và phản gián Nga hiện nay) khi Tổng thống Yeltsin chọn Putin lãnh đạo cơ quan quyền lực này. 

Một năm sau, ôngYeltsin bổ nhiệm Ivanov làm thư ký Hội đồng An ninh Nga khi ông Putin lên làm Thủ tướng. Khi ông Putin trở thành Tổng thống Nga năm 2000, ông chỉ định ông Ivanov làm Bộ trưởng Quốc phòng, chức vụ ông giữ cho tới năm 2007. Tiếp đó, Tổng thống Putin lại cất nhắc ông Ivanov lên ghế Phó Thủ tướng đặc trách về công nghiệp quốc phòng.

Sự nghiệp của Ivanov thoái trào sau khi Putin chọn Medvedev làm người kế nhiệm ghế Tổng thống Nga vào năm 2008. Rất nhiều người trước đó đã trông đợi người được lựa chọn là Ivanov.

Nhưng vào tháng 12/2011, sau khi Putin tuyên bố ý định tiếp tục ra tranh cử Tổng thống , Ivanov đã được bổ nhiệm làm chánh văn phòng Phủ Tổng thống. Ông đảm trách cương vị này kể từ đó và tỏ ra rất hiệu quả với vai trò này.

Ông Ivanov nói thông thạo tiếng Anh, cũng như tiếng Thụy Điển, hiểu các ngôn ngữ Bắc Âu khác như Đan Mạch và Na Uy. Ông cũng có thể nói được tiếng Pháp. Ivanov nổi tiếng là một nhà phân tích xuất sắc.

Có một số thắc mắc về kỹ năng quản trị của ông Ivanov khi ông đảm nhiêm cương vị Bộ trưởng Quốc phòng và sự trì trệ của ngành công nghiệp quốc phòng Nga khi ông là Phó Thủ tướng phu trách. Tuy nhiên, điều này không đúng.

Khi làm Bộ trưởng Quốc phòng, Ivanov đã đưa cuộc chiến gian nan chống các phần tử thánh chiến nổi loạn ở khu vực Caucasus tới thắng lợi quyết định. Vào tháng 8/2008, quân đội Nga đã giành chiến thắng trong cuộc chiến 5 ngày với thắng lợi quyết định trước Georgia, sau khi nước này tấn công Nam Ossetia. 

Có nhiều chỉ trích về khả năng tác chiến của quân đội Nga trong cuộc chiến năm 2008 này, một số có lý nhưng phần lớn không công bằng. Một nhà quan sát đối lập đã lưu ý rằng quân đội Nga đã thực thi một chiến dịch quân sự cực kỳ phức tạp, đôi khi hết sức khó khăn, chống một kẻ địch thông thạo chiến trường với tốc độ bão lốc và đã giành thắng lợi hoàn toàn. Điều này tương phản với cuộc chiến Chechnya 10 năm trước đó.

Chánh văn phòng Ivanov luôn sát cánh cùng Tổng thống Putin

Mặc dù Bộ trưởng Ivanov không còn đảm nhiệm chức vụ khi cuộc chiến ngắn với Georgia nổ ra, tuy nhiên thắng lợi của Nga đã chứng tỏ sự hồi sinh quan trọng của quân đội Nga dưới sự lãnh đạo của ông. Với một người có nền tảng phân tích và tình báo, ông Ivanov dường như đã tập trung các nguồn lực hạn chế để nâng cấp các hệ thống chỉ huy và kiểm soát của quân đội Nga hơn là các loại vũ khí mới. Đây là vấn đề cơ bản để hiện đại hóa quân đội mà người bên ngoài ít nhận thấy.

Chủ yếu những chỉ trích đối với Ivanov khi giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng và Phó Thủ tướng đặc trách công nghiệp quốc phòng, xuất phát từ phía những người Nga theo tư tưởng tự do và từ phương Tây. Ivanov không giấu giếm sự thiếu tin tưởng đối với phương Tây và chưa bao giờ ngần ngại phát biểu như vậy với giới chức phương Tây.

Chức vụ hiện tại của ông Ivanov là Chánh Văn phòng Tổng thống đã đưa ông vào trung tâm quyền lực của nền chính trị và bộ máy nhà nước Nga. Văn phòng Tổng thống là cơ quan phối hợp và hoạch định chính sách trọng yếu của chính phủ Nga. Nó bao hàm nhiều chức năng (và đôi khi một số mang tính cá nhân) của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô trước kia.

Với vai trò quan trọng này đã khiến ảnh hưởng của ông Ivanov lan tới mọi ngóc ngách của chính quyền Nga, trong khi tư cách chánh văn phòng ông hoạt động như một cố vấn chính trị chủ chốt cho Tổng tống Putin và như đầu mối tiếp xúc với bộ máy nhà nước và với chính quyền.

Ông Ivanov được cho là người đứng sau thành công của Lễ kỷ niệm Ngày chiến thắng hoành tráng hồi tháng 5/2015 trên Quảng trường Đỏ, với vai trò nhà tổ chức. Và uy tín của ông Chánh văn phòng Kremlin Ivanov đã tăng lên sau sự kiện này. Dư luận Nga đồn đoán rằng ngoài Bộ trưởng Bộ Quốc phòng nổi lên như một nhân vật quyền lực bên cạnh Tổng thống Putin, ông Ivanov cũng nổi lên như một gương mặt đầy tiềm năng trong vai trò người kế nhiệm tương lai.

Thục Ninh