Pháp ký hợp đồng bán 100 chiến đấu cơ Rafale cho Ukraine: Có đủ sức đối đầu với Không quân Nga?

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 17/11 đã ký một tuyên bố chung với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky về khả năng bán tới 100 tiêm kích Rafale F4 cho Ukraine trước năm 2035. Thỏa thuận mang tính bước ngoặt này được ký chỉ vài tuần sau khi xuất hiện thông tin Ukraine cũng đạt được thỏa thuận mua 120–150 tiêm kích hạng nhẹ Gripen E/F của Thụy Điển.

Mặc dù Ukraine hiện đang nợ hàng chục tỷ USD và phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn tài trợ của phương Tây để duy trì hoạt động của chính phủ, kế hoạch các nước châu Âu trưng dụng tài sản Nga bị đóng băng có thể đóng vai trò then chốt trong việc tài trợ cho tái thiết hậu chiến và các gói mua sắm vũ khí quy mô lớn.

Tuy nhiên, nỗ lực tịch thu tài sản Nga đã vấp phải sự phản đối rộng rãi từ nhiều quốc gia cũng như trong nội bộ châu Âu, với tính hợp pháp của động thái này vẫn còn gây tranh cãi. Dẫu vậy, lợi ích tiềm năng mà nguồn tiền này mang lại cho ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu là rất lớn.

Việc bán Rafale sẽ giúp Pháp tăng lợi ích chiến lược trong việc đảm bảo Ukraine tiếp tục tồn tại như một quốc gia thân phương Tây, trong đó thỏa thuận 100 chiếc Rafale F4 có thể mang lại khoảng 22 tỷ USD doanh thu.

Rafale là mẫu tiêm kích thế hệ 4 thứ hai do Pháp phát triển, sau Mirage 2000 – loại máy bay đã bắt đầu được chuyển giao cho Ukraine từ đầu tháng 2. Hai mẫu máy bay này có độ tương đồng lớn về vũ khí và hạ tầng bảo dưỡng, giúp Không quân Ukraine có thể đưa Rafale vào vận hành nhanh hơn.

Không quân Ukraine hiện đang vận hành 5 dòng tiêm kích: Su-27 và Su-24M của Liên Xô, MiG-29A/UB hạng trung, cùng với F-16 và Mirage 2000 do các nước NATO viện trợ gần đây. Cuối tháng 8, ông Zelensky xác nhận Ukraine đã bắt đầu đàm phán với Pháp để mua Rafale – một bước đi nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang đội hình tiêu chuẩn NATO.

Dù từng có thành tích xuất khẩu kém trong gần hai thập niên đầu thế kỷ, Rafale đã giành được nhiều khách hàng mới nhờ chiến dịch tiếp thị mạnh mẽ. Máy bay này thua trong mọi cuộc cạnh tranh với F-35, dòng tiêm kích thế hệ 5 của Mỹ có chi phí tương đương nhưng vượt trội hoàn toàn về công nghệ. Thay vào đó, Pháp nhắm tới các quốc gia vì lý do chính trị mà không thể mua F-35 hoặc các lựa chọn phi phương Tây – như Indonesia hay Ai Cập.

Khi được Algeria, Kazakhstan và Ethiopia xem xét cùng các tiêm kích Nga dòng Su-30, Rafale liên tục bị loại. Năng lực của Rafale bị đánh giá là thấp hơn đáng kể so với các tiêm kích Nga tầm cao như MiG-31BM hay Su-57.

Cơ hội xuất khẩu của Rafale càng bị ảnh hưởng vào tháng 5, sau khi trải qua lần thử lửa cường độ cao đầu tiên: từ 1 đến 4 chiếc Rafale của Không quân Ấn Độ bị vô hiệu hóa khi giao chiến với tiêm kích J-10C do Trung Quốc cung cấp cho Pakistan. J-10C chỉ được xếp ở nhóm "4+ thế hệ", và còn là dòng máy bay cận cao cấp thấp nhất trong sản xuất của Trung Quốc hiện nay.

Do đó, năng lực của Rafale trong việc làm thay đổi cán cân chiến trường Ukraine được đánh giá là khá hạn chế.

Theo MW