Việc Trung Quốc mở cửa trở lại vào 8/1/2023, chỉ sau chưa đầy một tháng nước này xóa bỏ chính sách “Zero Covid”, làm cho làn sóng lây nhiễm Covid-19 ở Trung Quốc bùng lên rất mạnh, khiến nhiều nước e ngại trong việc đón du khách Trung Quốc. Công ty nghiên cứu Airfinity (Anh) cho biết Trung Quốc có thể có tới một triệu ca nhiễm mỗi ngày, con số này nhiều khả năng tăng lên 3,7 triệu trong tháng 1. Trong khi đó, theo Trip.com, con số tìm kiếm các điểm du lịch nước ngoài của người Trung Quốc đã tăng 1.000%, cao nhất trong ba năm.
Đã có nhiều nước như Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc, Pháp, Ý, Canada, Tây Ban Nha … áp dụng biện pháp kiểm soát y tế với du khách đến từ Trung Quốc, do lo sợ biến thể mới hoặc do thiếu thông tin về tình hình dịch tại Trung Quốc. Tuy nhiên, các nước Đông Nam Á có vẻ bình tĩnh hơn khi không đưa ra biện pháp tương tự.
Trong tình hình này, Việt Nam là nước có đường biên dài với Trung Quốc với lượng người từ Trung Quốc đến giao thương, du lịch đông, liệu có nguy cơ tái bùng dịch? Để trả lời cho câu hỏi này, VietTimes đã có cuộc trao đổi với PGS.TS. Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam.
Thưa ông! Rất nhiều người đang lo ngại dịch Covid-19 có thể bùng phát trở lại ở Việt Nam sau khi Trung Quốc mở cửa và làn sóng du lịch từ Trung Quốc sẽ tràn đến Việt Nam. Là chuyên gia cao cấp trong vấn đề phòng, chống dịch, ông có thể cho biết ý kiến về vấn đề này?
 |
| PGS.TS. Trần Đắc Phu - Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam. |
PGS.TS. Trần Đắc Phu: Từ lâu, Việt Nam đã bãi bỏ việc xét nghiệm ở cửa khẩu và hiện đang kiểm soát dịch Covid-19 tốt. Sau khi Trung Quốc mở cửa, số ca mắc Covid-19 ở nước ta có thể tăng lên do có các ca nhiễm nhập cảnh, nhưng trong tầm kiểm soát, chứ không phải bùng dịch trở lại, như giai đoạn ở TP.Hồ Chí Minh năm 2021.
Bởi tỉ lệ tiêm vaccine Covid-19 của chúng ta cao, với hơn 265,5 triệu liều,trong đó, gần 80% số người trên 18 tuổi đã tiêm mũi 3, lại có nhiều người đã từng nhiễm, nên cơ bản đã có miễn dịch.
Kết quả điều tra cắt ngang khảo sát tình hình miễn dịch cộng đồng của người dân TP.Hồ Chí Minh với virus SARS-CoV-2 vào cuối tháng 11/2022 cho thấy, có hơn 98% người dân có kháng thể phòng Covid-19.
Đã có hơn chục nước yêu cầu người đến từ Trung Quốc phải có kết quả xét nghiệm PCR âm tính, có “hộ chiếu vaccine”. Việt Nam có cần áp dụng biện pháp này không, thưa ông?
PGS.TS. Trần Đắc Phu: Người tiêm vaccine Covid-19 sẽ giảm nhẹ bệnh nếu mắc Covid-19, không phải đi bệnh viện, chứ không phải là tiêm rồi sẽ không bị lây bệnh nữa. Cho nên, người tiêm mũi 3, mũi 4 vẫn có thể bị mắc Covid-19, và vẫn có khả năng lây nhiễm. Vì vậy, các biện pháp “hộ chiếu vaccine” không có tác dụng gì và bắt buộc xét nghiệm khi nhập cảnh chỉ gây tốn kém.
Nhưng chúng ta cần xét nghiệm biến chủng từ Trung Quốc để giải trình tự gene, đánh giá nguy cơ lây lan.
Các nước phát triển cũng đều có kết quả phòng, chống dịch Covid-19 tốt, tỉ lệ tiêm vaccine cao, nhưng nhiều nước vẫn có chính sách thận trọng trong chống dịch Covid-19 khi Trung Quốc mở cửa. Vậy Việt Nam có cần phải chú ý điều gì để không chủ quan, khi chúng ta đã có rất nhiều được - mất từ đại dịch Covid-19, thưa ông?
PGS.TS. Trần Đắc Phu: Trên thực tế, dịch Covid-19 tại các nước vẫn diễn biến phức tạp với nhiều biến chủng Covid-19 mới, nên nhiều nước vẫn cảnh giác. Đến nay, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng chưa công bố bỏ tình trạng y tế công cộng khẩn cấp do dịch Covid-19. Không những thế, hôm 28/12/2022, Nhật Bản cho biết có 415 trường hợp tử vong do Covid-19 trong ngày, mức cao nhất từ trước đến nay ở Nhật.
Tình hình này khiến chúng ta phải tiếp tục có các biện pháp phòng, chống dịch thích ứng, linh hoạt. Đương nhiên đó không phải là biện pháp ngăn chặn, cách ly như trước, khi chúng ta đã chuyển từ “Zero Covid-19” sang “thích ứng an toàn, hiệu quả” một cách thành công nhờ vaccine.
Quan trọng là phải đánh giá đúng nguy cơ và thực hiện biện pháp dự phòng hiệu quả sau khi Trung Quốc mở cửa.
Ông có thể chỉ rõ những biện pháp phòng, chống dịch cụ thể mà Việt Nam cần phải làm?
PGS.TS. Trần Đắc Phu: Điều cần thiết hiện nay là chúng ta phải giám sát chặt chẽ hàng ngày để đánh giá kịp thời việc xuất hiện biến chủng, đồng thời, xem số ca nhiễm có tăng đột biến không? Nguy cơ nhập viện nhiều không, liệu có quá tải hệ thống y tế không và đặc biệt là tỉ lệ tử vong có cao hơn không?
Nếu hệ thống điều trị có dấu hiệu quá tải, cần phải thay đổi biện pháp phòng dịch, không để xảy ra quá tải y tế kéo dài.
Để đánh giá tình hình dịch, cần theo dõi sát các chỉ số về tỉ lệ ca mắc mới hàng ngày, tỉ lệ bệnh nhân tăng nặng và tỉ lệ tử vong, cũng như có sự xuất hiện của biến thể mới. Kết quả các chỉ số này sẽ là cơ sở để chúng ta quyết định mức độ và vấn đề kích hoạt lại hệ thống chống dịch hay không.
Do đó, theo tôi, điều rất quan trọng hiện nay là đánh giá nguy cơ dịch bệnh một cách chính xác. Bởi nếu đánh giá thấp nguy cơ thì không kiểm soát được dịch bệnh, nhưng nếu đánh giá nguy cơ cao quá thì biện pháp phòng dịch sẽ quá mức, làm ảnh hưởng tới phát triển kinh tế - xã hội.
 |
Tiêm vaccine Covid-19 vẫn là biện pháp quan trọng để phòng ngừa dịch. |
Là một trong những chuyên gia hàng đầu Việt Nam về chống dịch Covid-19, ông có khuyến cáo gì với mọi người trong tình hình dịch hiện nay, sau khi Trung Quốc mở cửa và Việt Nam bước vào dịp Tết nguyên đán, thưa ông?
PGS.TS. Trần Đắc Phu: Mọi người cần đặc biệt chú ý việc phòng bệnh, để có thể hạn chế nguy cơ tái bùng dịch, gia tăng số ca bệnh nặng và tử vong, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán, mùa lễ hội, nhu cầu giao thương, đi lại nhiều, dịch bệnh dễ lây lan.
Đó là thường xuyên đeo khẩu trang ở những có nơi nguy cơ cao, rửa tay khử khuẩn, hạn chế tiếp xúc với người có biểu hiện nghi ngờ mắc Covid-19, nhất là những người đi qua cửa khẩu, làm ăn với nước bạn tại khu vực biên giới. Tiêm vaccine Covid-19 vẫn là biện pháp quan trọng để phòng ngừa dịch.
Đặc biệt là phải có các biện pháp bảo vệ cho người già, người mắc bệnh nền, người suy giảm miễn dịch chưa được tiêm chủng, vì những người này khi nhiễm Covid-19 dễ chuyển nặng, dẫn đến tử vong.
Mặc dù đã có những kết quả nhất định trong phòng, chống dịch Covid-19, nhưng chúng ta vẫn phải luôn cảnh giác, tuyệt đối không chủ quan, lơ là trước dịch Covid-19.
Ngành y tế cần chủ động có các phương án đáp ứng với mọi tình huống dịch bệnh sau khi Trung Quốc mở cửa. Thích ứng linh hoạt với dịch bệnh không có nghĩa là buông lỏng, mà nới lỏng nhưng vẫn kiểm soát được dịch bệnh, giúp ổn định xã hội, phát triển kinh tế.
Xin cám ơn ông đã trao đổi!
