Những dấu hiệu cảnh báo nguy cơ hít sặc ở người cao tuổi, tránh rủi ro đáng tiếc

Bác sĩ Hoàng Ngọc Ánh - Phó trưởng Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện (BV) Thống Nhất TP.HCM- cho biết trong thời gian qua, đơn vị tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân bị hít sặc dẫn đến nguy kịch thậm chí tử vong.

Gần đây nhất, BV tiếp nhận 4 bệnh nhân gồm 3 nam, 1 nữ, tuổi từ 82-88, trong đó có có 3 ca di chứng tai biến mạch máu não. Bệnh nhân đến Khoa Hồi sức tích cực trong tình trạng phải hỗ trợ thở máy, nội soi rữa cho thấy có dịch dạ dày lợn cợn, sữa, thức ăn,... phải điều trị kéo dài. Chỉ một trường hợp may mắn sống sót, còn 3 trường hợp xin về.

Hít sặc là 1 tình huống khẩn cấp có thể đe dọa tính mạng, khi dị vật rơi vào đường hô hấp gây tắc nghẽn. Là 1 sự cố hay biến cố có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, đặc biệt nguy hiểm hơn đối với người cao tuổi.

Bác sĩ Hoàng Ngọc Ánh cũng cho biết, hít sặc là nguyên nhân thường gặp quan trọng gây nên các tình trạng viêm phổi hít nặng và tử vong ở người cao tuổi khi chăm sóc bệnh nhân ở nhà cũng như trong BV. Triệu chứng của hít sặc là ho, khò khè, khó thở, tím tái đối với những trường hợp nặng.

Tuy nhiên các triệu chứng do hít sặc thường bị bỏ qua và điều trị sơ sài. Đặc biệt ở người lớn tuổi thì nguy cơ hít sặc nhiều hơn do rối loạn nuốt là 1 di chứng của đột quỵ não thường gặp: khoãng 52% sau đột quỵ cấp, 30% sau 1 tuần và 10-50% sau sáu tháng.

Cũng theo bác sĩ Ánh, để hạn chế và đề phòng nguy cơ hít sặc điều cần làm là nhận biết rối loạn nuốt: cho ăn uống nước rơi ra ngoài, nước bọt chảy, nhiều đàm; khó khăn khi nhai cắn; ho sặc khi nuốt, khi đang nhai; thay đổi giọng nói hay tốc độ nói sau ăn; viêm phổi tái đi tái lại nhiều lần...

Bên cạnh đó, cần đánh giá đầy đủ các yếu tố nguy cơ như: tri giác; có gây mê; dùng thuốc an thần, chống trầm cảm; bệnh nhân sau rút nội khí quản (30% rối loạn nuốt); bóng chèn; vận động; khả năng nuốt; nhu động ruột; đánh giá khả năng nhận thức cũng như sự hợp tác của gia đình...

Lưu ý khi chăm sóc cho ăn: phải cho thức ăn mềm, tránh thức ăn xơ dính, xay nhỏ. Cho ăn khi bệnh nhân tỉnh, ngồi, cho ăn chậm, giúp hổ trợ mở miệng bệnh nhân; nhắc nhở khi ngậm thức ăn lâu; khi ăn phải ngồi hoặc nữa ngồi, sau đó đứng lên; vệ sinh răng miệng.

Bác sĩ Hoàng Ngọc Ánh khuyến cáo, đánh giá các yếu tố nguy cơ cũng như những lưu ý khi chăm sóc phòng ngừa sẽ hạn chế nguy cơ hít sặc tránh các biến chứng nguy hiểm xảy ra ở người cao tuổi.