Sách trắng quốc phòng của Nhật Bản, được công bố ngày 13/7, nói rằng Trung Quốc ngày càng tăng cường các hoạt động quân sự xung quanh Đài Loan, với khoảng 380 máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã đi vào vùng nhận dạng phòng không phía Tây Nam của Đài Loan trong năm 2020.
“Ổn định lại tình hình xung quanh Đài Loan là điều quan trọng đối với an ninh của Nhật Bản và sự ổn định của cộng đồng quốc tế. Bởi vậy, chúng ta cần phải chú ý sát sao tới tình hình, ý thức rõ về tình trạng khủng hoảng hơn bao giờ hết” – Sách trắng có đoạn.
“Cán cân quân sự tổng quan giữa Trung Quốc và Đài Loan đang nghiên theo hướng có lợi cho Trung Quốc, và khoảng cách này có xu hướng gia tăng theo từng năm. Cần phải chú ý về những xu hướng như sự tăng cường quân lực của Trung Quốc và Đài Loan, các thương vụ Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan, và việc Đài Loan tự phát triển các trang thiết bị quân sự chính của họ” – tài liệu nói thêm.
Sách trắng quốc phòng mới công bố được cho là sẽ chọc giận Bắc Kinh. Mới tuần trước, Phó Thủ tướng Nhật Bản Taro Aso còn nói rằng Nhật Bản và Mỹ sẽ bảo vệ Đài Loan trong trường hợp nó bị tấn công – nhưng sau đó ông dường như muốn rút phát ngôn này.
Quân đội Trung Quốc (PLA) đã điều 28 máy bay quân sự tới sát Đài Loan trong tháng 6 vừa qua – hoạt động được cho là lớn nhất và đánh chú ý nhất tính đến thời điểm này trong năm nay – nhằm phản ứng trước một chuyến thăm đảo bằng máy bay quân sự của 3 thượng nghị sĩ Mỹ.
Sách trắng quốc phòng Nhật Bản cũng đề cập tới cả việc các chiến hạm Trung Quốc, trong đó có một tàu sân bay, đã băng qua Kênh Bashi, tuyến đường biển kết nối Biển Đông với Tây Thái Bình Dương, và tổ chức tập trận quân sự hồi năm ngoái.
Bắc Kinh vẫn duy trì quan điểm rằng Đài Loan là một phần lãnh thổ của họ và cần phải được tái thống nhất với đại lục, bằng vũ lực nếu cần thiết. Đầu tháng này, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố sẽ đập tan mọi âm mưu làm hỏng “sự thống nhất hoàn toàn” của Đài Loan với đại lục, nói rằng đây là “một sứ mệnh lịch sử và cam kết không thể lay chuyển” của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
“Chính quyền Biden đã nói rõ rằng họ sẽ hỗ trợ Đài Loan về mặt quân sự, nhưng Trung Quốc khả năng lớn là sẽ không thỏa hiệp với quan điểm của Mỹ, và có khả năng là một cuộc xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ xảy ra” – Sách trắng quốc phòng nêu.
Căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản cũng đang gia tăng suốt nhiều tháng qua, liên quan tới các tranh chấp lãnh hải trên biển Hoa Đông, cũng như vấn đề về nhân quyền ở Tân Cương và Hong Kong.
Nhật Bản thời gian qua đang dần thắt chặt quan hệ với Đài Loan. Hôm 13/7, Ngoại trưởng Nhật Bản Toshimitsu Motegi cho hay đất nước ông sẽ gửi lô vaccine ngừa COVID-19 thứ ba hỗ trợ hòn đảo này. Các mũi tiêm của AstraZeneca, dự kiến sẽ được chuyển đi vào ngày 15/7 tới, sẽ làm tăng lượng vaccine mà Nhật Bản viện trợ cho Đài Loan lên tới 3,4 triệu liều.
Sách trắng quốc phòng Nhật Bản cũng cáo buộc Trung Quốc “có âm mưu đơn phương thay đổi hiện trạng bằng cách đe dọa” gần quần đảo Điếu Ngư – Tokyo gọi là Senkaku – trên biển Hoa Đông.
Tài liệu này cũng thêm rằng cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc đang ngày càng trở nên gay gắt ở khắp các lĩnh vực như chính trị, kinh tế và quân sự…và cả hai nước đều có những động thái để kiểm soát lẫn nhau.
“Trong lúc Trung Quốc nhanh chóng tăng cường sức mạnh quân sự của họ, những thay đổi trong cán cân sức mạnh quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc có thể ảnh hưởng tới hòa bình và sự ổn định của khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương. Cần phải chú ý hơn tới những xu hướng quân sự của hai nước này ở những khu vực như Biển Đông và Đài Loan” – Sách trắng có đoạn.
Lian Degui, một chuyên gia về Nhật Bản đến từ Viện Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải, nhận định rằng Đài Loan là một vấn đề “cốt yếu” trong quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản, và Bắc Kinh chắc chắn sẽ phản ứng kịch liệt trước bản sách trách quốc phòng này.
“Vấn đề Đài Loan tùy thuộc vào thái độ của Mỹ. Nếu Mỹ không gây sức ép để Nhật pahir can thiệp vào vấn đề Đài Loan, thì Nhật sẽ lựa chọn không làm tổn hại tới quan hệ Trung-Nhật chỉ bởi vấn đề này” – ông Lian nói.
